Τις ημέρες πριν από την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης, πέρασα πολύ καιρό στη Μόσχα σκεπτόμενος επάνω σε αυτό που μου φαινόταν κρίσιμο ερώτημα για το μέλλον του ψυχροπολεμικού αντιπάλου μας: θα μπορούσε η Ρωσία να γεννήσει μια αυθεντική μεσαία τάξη; Οχι μια προνομιούχο τάξη, αλλά ανεξάρτητα άτομα που με τα επιτεύγματά τους θα γίνονταν η μηχανή και η απόδειξη της κινητικότητας προς τα άνω.
Οι αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν για τους νέους ρώσους μια εποχή ευκαιριών, συγκεχυμένης αναζήτησης και επιθυμίας να γίνουν normalniye lyudi - φυσιολογικοί άνθρωποι.
Στο μεταξύ, ένας από τους συγχρόνους τους, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ολοκλήρωνε την καριέρα του στο απόλυτο προπύργιο του κράτους, την KGB. Η τελευταία αποστολή του ήταν να παρακολουθεί φοιτητές στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Λένινγκραντ.
Το 2000, η νέα Ρωσία ήταν ακόμη ένα έργο εν προόδω. Εκείνος ο άγνωστος πράκτορας της KGB είχε γίνει ένας δημοφιλής πρόεδρος. Ο Πούτιν προσέφερε αρκετή ευημερία, μια πατερναλιστική αίσθηση τάξης και μια καθησυχαστική αφήγηση εθνικής υπερηφάνειας. Το τίμημα - εκτός αν ήσουν μια πραγματική απειλή για το καθεστώς, στην οποία περίπτωση το τίμημα μπορούσε να είναι πραγματικά πολύ υψηλό - ήταν υποφερτό: μια σιωπηλή αποδοχή της κατάστασης των πραγμάτων, μια μικρή έκπτωση στην αξιοπρέπεια. Βούλωσέ το, γίνε πλούσιος.
Για τους νεαρούς που είχαν στήσει οδοφράγματα το 1991 η ζωή σήμερα είναι αρκετά καλή. Είναι ελεύθεροι να λένε ό,τι πιστεύουν, αλλά κάτι τους λείπει, ένας μεγαλύτερος σκοπός. «Ξέρετε», λέει ο Μπόρια, καθηγητής Ιστορίας σε λύκειο, «τα ιδανικά που μας έκαιγαν την καρδιά στις αρχές της δεκαετίας του 1990, βεβηλώθηκαν, και δεν έμεινε τίποτε για να αγωνιστούμε».
Οταν δεκάδες χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στη Μόσχα αυτόν τον μήνα για να διαμαρτυρηθούν για νοθεία στις κοινοβουλευτικές εκλογές και για τον αυταρχισμό του Πούτιν, οι ειδήσεις μίλησαν για εξέγερση της μεσαίας τάξης.
Ενας ρώσος δημοσιογράφος μίλησε για «τους νέους αγανακτισμένους». Είναι επιτυχημένοι, 30άρηδες, αστοί, αρκετά μεγάλοι για να έχουν γνωρίσει τον ευρύτερο κόσμο, πολύ νέοι για να νοσταλγούν τον καθησυχαστικό κομφορμισμό της σοβιετικής εμπειρίας, και πολύ νέοι για να φοβούνται. Νιώθουν εξαπατημένοι και προσβεβλημένοι από το Θεϊκό Δικαίωμα του Πούτιν. Πιστεύουν ότι στους φυσιολογικούς ανθρώπους αξίζουν φυσιολογικοί ηγέτες.
Φαίνεται λοιπόν ότι η Ρωσία γέννησε μια μεσαία τάξη, αλλά από μόνο του αυτό δεν ήταν αρκετό για να γεννηθεί μια δημοκρατία. Για κάτι τέτοιο, χρειάζεται μια γενιά που να έχει γεννηθεί αθώα. Ο Μπόρια, ο απογοητευμένος καθηγητής είπε ότι όχι, δεν πήγε στις πρόσφατες διαδηλώσεις. Αλλά πήγαν οι μαθητές του.
Ο Πούτιν χαρακτηρίζει περιφρονητικά τους διαδηλωτές «εργαλεία της Αμερικής», καγχάζοντας ότι οι λευκές κορδέλες που φοράνε μοιάζουν με «προφυλακτικά».
Προς το παρόν, είναι δύσκολο να δει κανείς μια σαφή εναλλακτική λύση για τον Πούτιν. Οι διεκδικητές περιλαμβάνουν έναν δισεκατομμυριούχο ολιγάρχη, έναν πρώην υπουργό Οικονομικών, κάποια παλαιά πρόσωπα από την περασμένη 20ετία, Κομμουνιστές, υπερεθνικιστές, μεταρρυθμιστές.
Απουσία ενός συναινετικού ηγέτη της αντιπολίτευσης, οι πιθανότητες είναι ότι ο Πούτιν θα επικρατήσει για άλλον ένα γύρο. Αλλά τα παιδιά της γενιάς του Πούτιν είναι το φως στην άκρη του μεγάλου σοβιετικού τούνελ.
Ισως το δίδαγμα για τις άλλες νέες δημοκρατίες που γεννιούνται σε όλον τον πλανήτη είναι ότι χρειάζεται χρόνος: μπορείς να βγάλεις τους ανθρώπους έξω από το σύστημα, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο να ξεριζώσεις το σύστημα από τη νοοτροπία των ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου