Τώρα που φάγαμε μπακαλιάρο σκορδαλιά, είδαμε τον Παπαφλέσσα στην τηλεόραση και απολαύσαμε τα νιάτα της πατρίδος στις παρελάσεις, μπορούμε να αναζητήσουμε βαθύτερα την έμπνευση των αγωνιστών για την ελευθερία της Ελλάδας στις φιλελεύθερες ρίζες της Επανάστασης και του νεοελληνικού Διαφωτισμού .
Για του λόγου το αληθές, ακολουθεί ένα top-3 θεμελιωδών φιλελεύθερων κειμένων:
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, που υιοθετήθηκε ως ο εθνικός μας ύμνος, είναι ένα έργο που αποκαλύπτει ολοφάνερα το φιλελεύθερο πρόταγμα της ελληνικής επανάστασης και μάλιστα πέρα από τις δύο πρώτες στροφές που συνήθως παιανίζουμε. Ο φιλελευθερισμός για παράδειγμα έχει την τιμητική του στην έκτη στροφή “Καὶ ἀκαρτέρει καὶ ἀκαρτέρει φιλελεύθερη λαλιά / ἕνα ἐκτύπαε τ’ ἄλλο χέρι ἀπὸ τὴν ἀπελπισιά” και στην 86η στροφή “Μὲς στὰ χόρτα, τὰ λουλούδια, τὸ ποτήρι δὲν βαστῶ· / φιλελεύθερα τραγούδια σὰν τὸν Πίνδαρο ἐκφωνῶ.”
Πέραν όμως του φιλελευθερισμού, ο Διονύσιος Σολωμός δεν ξεχνά και την πιο σημαντική, φιλελεύθερη επανάσταση που είχε γνωρίσει ο κόσμος μέχρι τότε: “Γκαρδιακὰ χαροποιήθει καὶ τοῦ Βάσιγκτον ἡ γῆ / καὶ τὰ σίδερα ἐνθυμήθει ποὺ τὴν ἔδεναν κι αὐτή” μας λέει αναφερόμενος στην Αμερικανική Επανάσταση.
Μιλώντας για την Αμερική, δεν γίνεται να ξεχάσουμε τις συγκινητικές επιστολές που αντάλλαξε ο 3ος πρόεδρος των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον με τον σπουδαίο Έλληνα διαφωτιστή Αδαμάντιο Κοραή. Ο Τζέφερσον, που γνώριζε καλά την αρχαία ελληνική γλώσσα και ιστορία, εκθείασε την επιρροή της Ελλάδας στον παγκόσμιο πολιτισμό και πρόσφερε στον κορυφαίο ίσως Έλληνα διανοητή της εποχής πολλές και σημαντικές συμβουλές για την επιτυχία του επαναστατικού εγχειρήματος. Στον επίλογο της τρίτης επιστολής μεταξύ των δύο αυτών γιγάντων, ο Τζέφερσον αναφέρει: “Σε περίπτωση κατά την οποία [οι προτάσεις μου] θα Σας παράσχουν έστω και μία μόνον ιδέα που θα μπορεί να τους χρησιμεύσει, θα το θεωρήσω απότιση φόρου τιμής στα πνεύματα του Ομήρου, του Δημοσθένους και του λαμπρού αστερισμού των σοφών και ηρώων που το αίμα τους ακόμη εξακολουθεί να τρέχει στις φλέβες Σας και που οι αρετές τους παραμένουν ακόμη σαν ένα βαρύ χρέος πάνω στους ώμους των σημερινών και των μελλοντικών φυλών της ανθρωπότητας.”
Η πιο ατράνταχτη και συναρπαστική επιρροή του φιλελευθερισμού στην Επανάσταση εντοπίζεται στα ιδρυτικά κείμενα της νέας Ελλάδας. Είναι γνωστό ότι το πρώτο Σύνταγμα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους που ψήφισαν οι Έλληνες Επαναστάτες τον Ιανουάριο του 1822 ήταν ένα από τα πλέον φιλελεύθερα και δημοκρατικά πολιτειακά κείμενα της εποχής του. Είχε όλα τα βασικά θεμέλια μίας φιλελεύθερης δημοκρατίας: Καταργούσε τη δουλεία, προέβλεπε τη διάκριση των εξουσιών και την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας, επέβαλλε την ισονομία μεταξύ όλων των κατοίκων του ελλαδικού κράτους, και κυριότερα αναγνώριζε ως βασική προτεραιότητα την προστασία της περιουσίας των πολιτών.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν φυσικά και η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας που αναφέρει ότι: “O κατά των Tούρκων πόλεμος ημών, [...] είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος, του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία, ενώ την σήμερον όλοι οι ευνομούμενοι και γειτονικοί λαοί της Eυρώπης τα χαίρουσιν, από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Oθωμανών τυραννία επροσπάθησεν με βίαν να αφαιρέσει, και εντός του στήθους ημών να τα πνίξη.”
Η αναφορά στα δίκαια της προσωπικής ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής αντηχούν τα παρόμοια λόγια του πατέρα του φιλελευθερισμού Τζον Λοκ, καθώς και του ίδιου του Τόμας Τζέφερσον που ανέφερε περίπου τα ίδια στη αντίστοιχη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ.
Καιρός είναι λοιπόν όσοι αποκαλούν “γερμανοτσολιάδες” τους ιδεολογικούς απογόνους της Επανάστασης να αντιληφθούν ότι...
οι εντέλει φιλελεύθεροι ήταν οι πραγματικοί εκείνοι τσολιάδες που μπόλιασαν την Ελληνική Επανάσταση με το αξιακό περιεχόμενο της ελευθερίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου