Ολον αυτόν τον καιρό αναρωτιέμαι πού βρίσκεται η αριστερή διανόηση. Οσοι εν πάση περιπτώσει αυτοπροσδιορίζονται ως διανοούμενοι της Αριστεράς, πανεπιστημιακοί ως επί το πλείστον, λαλίστατοι μέχρι πρότινος.
Πολύ θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη τους για τη συρρίκνωση της Αριστεράς. Και δεν εννοώ την εκτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος. Ας την αφήσουμε στους πολιτικούς και τους δημοσιολογούντες σχολιαστές – δεν εξαιρώ εαυτόν. Θα είχε ενδιαφέρον για όλους ένας δημόσιος διάλογος για την υποχώρηση της ιδεολογικής ακτινοβολίας της μαρξίζουσας Αριστεράς. Σαν το «Μαγικό δέρμα» του Μπαλζάκ που όσο έκοβε κομμάτια του ο ήρωας του διηγήματος κέρδιζε δύναμη στο παρόν έχανε όμως ένα κομμάτι από το μέλλον του. Το «Μαγικό δέρμα» δεν ήταν ανεξάντλητο. Και στο τέλος δεν του έμεινε τίποτε. «Peau de chagrin» είναι ο τίτλος στα γαλλικά.
Γιατί η Αριστερά δεν εμπνέει πια;
Γιατί η Αριστερά δεν είναι πια του συρμού;
Γιατί έχασε το τρένο ακόμη και στον τομέα όπου για δεκαετίες διατηρούσε την ηγεμονία, στον τομέα της διανόησης;
Γιατί δεν παράγει πια ιδέες;
Και δεν μιλάω για κάποιον ο οποίος μπορεί να γράφει μυθιστορήματα επιτυχημένα και να αυτοπροσδιορίζεται πολιτικά ως αριστερός. Ο Μαρκές ήταν αριστερός, ένας από τους τελευταίους υποστηρικτές της δικτατορίας του Κάστρο παγκοσμίως. Ομως τα «Εκατό χρόνια μοναξιάς» δεν πιστώνονται στην αριστερή σκέψη. Οπως και το «Αλεφ» του Μπόρχες δεν πιστώνεται στη Δεξιά, κι ας ήταν ο μακαρίτης υποστηρικτής του Βιντέλα λόγω αντιπαλότητάς του με τον Περονισμό. Μανία που την είχαν κι αυτοί οι μεγάλοι Λατινοαμερικάνοι συγγραφείς με τους δικτάτορες.
Στην Ελλάδα η αριστερή διανόηση έγινε της μόδας μετά την πτώση της δικτατορίας, κυρίως μεταφρασμένη από τα γαλλικά. Ενα μείγμα δογματικού μαρξισμού, όπως ο Αλτουσέρ, και της σκέψης που παρήχθη μετά τον Μάη του ’68, όπως ο Φουκώ. Οι μεταφραστές της που επαναπατρίσθηκαν από το Παρίσι κατέλαβαν τις έδρες ανθρωπιστικών σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Πολλοί απ’ αυτούς επέστρεψαν έχοντας ήδη τον τίτλο του «πανεπιστημιακού» από τη Γαλλία. Τους είχαν ελεήσει οι Γάλλοι ως εξόριστους της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Με μόνη εξαίρεση την «Ελληνική Τραγωδία» του Κωνσταντίνου Τσουκαλά δεν ξέρω άλλο έργο με ελληνική υπογραφή το οποίο να δικαιολογούσε την αυταρέσκεια όλων αυτών που ήρθαν και με ύφος Κοραή ήθελαν να διαδώσουν τον νέο μαρξιστικό διαφωτισμό στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Επεκράτησαν ελλείψει αντίστασης. Και αναπαρήγαγαν το είδος τους, είτε στο Πανεπιστήμιο, είτε στη Μέση Εκπαίδευση, στον έγγραφο και κατόπιν στον ηλεκτρονικό Τύπο. Κοινώς στον δημόσιο βίο.
Με δυο λόγια. Ηταν της μόδας να είσαι αριστερός. Κανένας πορτιέρης δεν θα σου απαγόρευε να μπεις στο κέντρο της πολιτικής διασκέδασης. Οι πόρτες του είχαν ανοίξει με το ΠΑΣΟΚ στη δεκαετία του ογδόντα, και τις ξανάνοιξε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Οσοι αυτοπροσδιορίζονταν ως διανοούμενοι της Αριστεράς πρωταγωνίστησαν και στις δύο περιόδους. Μόνον που στη δεύτερη περίοδο δεν είχαν τι να μεταφράσουν. Τους έμενε ο ανοϊκός Αλαίν Μπαντιού με τον «μαρξισμό» της πλατωνικής Πολιτείας και ο ροκάς Σλάβοϊ Ζίζεκ που σολάρει ανάμεσα στον Ροβεσπιέρο και τον Λακάν. Ναι, αυτός τους είχε πει το 2015 ότι στην Ελλάδα πρέπει να χυθεί αίμα για να λυθούν τα προβλήματα. Ηταν στο Μουσείο Μπενάκη αλλά ήταν σαν να μιλάει στη Ροδεσία.
Αλήθεια πού είναι όλοι αυτοί σήμερα;
Μελετούν, θα μου πείτε. Και θα μιλήσουν όταν καταλήξουν για ποιον λόγο οι ιδέες τους δεν βρίσκουν την ανταπόκριση που θα έπρεπε να βρουν.
Οι εκλογές του 2023 δεν σηματοδοτούν μόνον τον καταποντισμό του ΣΥΡΙΖΑ.
Σηματοδοτούν τον καταποντισμό μιας ολόκληρης νοοτροπίας που κυριάρχησε σε όλες τις δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Μπορεί αυτή η κοινωνία να έχει τα χάλια της, μπορεί να είναι άδικη, όμως οι ιδέες που κάποτε πρότεινε η Αριστερά ως εναλλακτική, σήμερα δεν δίνουν καμία λύση. Ούτε στις κοινωνικές ανισότητες, ούτε στο μεταναστευτικό, ούτε καν στα αιτήματα των διαφόρων δικαιωματιστών.
Δυστυχώς ή ευτυχώς ο κόσμος του 21ου αιώνα αποδεικνύεται πολύ πιο πολύπλοκος από ό,τι τον περιέγραψε με τη διαύγεια της μεγαλοφυΐας του ο Μαρξ τον 19ο αιώνα. Κι αυτό ξεβολεύει τους διανοούμενους της Αριστεράς.
Αν δεν είναι πια της μόδας...
δεν φταίει η πασαρέλα. Ας εγκαταλείψουν την αιδήμονα σιωπή τους. Και ας προσπαθήσουν να μας πουν με δικά τους λόγια τι είναι αυτό που συνέβη στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στην ευρωπαϊκή.
Κι αν δεν τους φτάνουν τα εργαλεία τους ας τα αναζητήσουν αλλού, στον Θουκυδίδη, στους τραγικούς, στον Πλάτωνα, ακόμη και στον Προυστ. Τον τελευταίο δεν τον αναφέρω τυχαία διότι είναι αυτός που με βοήθησε να απαλλαγώ από τις μαρξιστικές αγκυλώσεις της νιότης μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου