ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΤΟΥΡΚΙΑ: «Αυξανόμενος πανικός» στην Ε.Ε. για τη βίζα σε 80 εκατομμύρια Τουρκικά μαχμουταριά

Των Alex Barker και Duncan Robinson / Financial Times

Ευρωπαίοι διπλωμάτες ανωνιούν σχετικά με την πολιτικά επικίνδυνη υπόσχεση να επιτρέψουν την ελεύθερη διέλευση χωρίς βίζα σε 80 εκατ. Τούρκους, εν μέσω ισχυρών προειδοποιήσεων από την Άγκυρα ότι η συμφωνία με την ΕΕ για τη μετανάστευση θα ακυρωθεί χωρίς θετική απόφαση μέχρι τον Ιούνιο.

Η εδώ και ένα μήνα συμφωνία της ΕΕ να επιστρέφονται μετανάστες από την Ελλάδα στην Τουρκία, έχει μειώσει δραματικά τις ροές από το Αιγαίο, αμβλύνοντας μια οξεία μεταναστευτική κρίση. Αλλά η συμφωνία βασίζεται σε «γλυκαντικά» προς την Άγκυρα, τα οποία η ΕΕ αγωνίζεται να χορηγήσει -το σημαντικότερο εκ των οποίων είναι η δέσμευση να δώσει στους Τούρκους πολίτες βραχυπρόθεσμα δικαιώματα διέλευσης στην περιοχή Σένγκεν.

Η Γερμανία, η Γαλλία και άλλες χώρες, ανήσυχες για μια πολιτική αντίδραση σχετικά με τη μετανάστευση των μουσουλμάνων, έχουν αρχίσει να διερευνούν επιλογές ώστε να κάνουν την παραχώρηση πιο αποδεκτή πολιτικά, περιλαμβανομένων διατάξεων ασφαλείας, επιπρόσθετων προϋποθέσεων ή πιο ήπιων όρων.  

Οι πολιτικοί υπολογισμοί είναι ακόμη πιο πολύπλοκοι λόγω των αποφάσεων για ευρωπαϊκή βίζα για την Ουκρανία, τη Γεωργία και το Κόσοβο.

Αρκετοί ανώτατοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες τονίζουν πως οι ιδέες που εξετάζονται περιλαμβάνουν ένα ευρύ φρένο ασφαλείας, το οποίο θα επιτρέψει στην ΕΕ να αναστείλει τη συμφωνία για τη βίζα κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, θα περιορίσει τα προνόμια σε στελέχη ή φοιτητές από την Τουρκία ή θα περιλαμβάνει μια μη συμβατική συμφωνία με την Τουρκία που θα επιτρέπει πιο ενδελεχείς ελέγχους των επισκεπτών, όπως περίπου στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Selim Yenel, πρέσβης της Τουρκίας στην ΕΕ, χαρακτήρισε «απόλυτα απαράδεκτες» τις προσπάθειες να αμβλυνθούν οι όροι, τονίζοντας: «Δεν μπορούν και δεν πρέπει να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού».

Ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος ανέφερε ότι η αναζήτηση εναλλακτικών αντανακλά «αυξανόμενο πανικό» σε Βερολίνο και Παρίσι, σχετικά με την απειλητική ανάγκη να τηρηθεί η δέσμευση. Οι διάφορες επιλογές, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, αποτελούν «πολιτικό προπέτασμα καπνού» για να επιστρατευθεί υποστήριξη στη Bundestag και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που επίσης πρέπει να ψηφίσουν τα μέτρα.

Το ζήτημα της τουρκικής βίζα έχει ανοίξει και στο πλαίσιο της καμπάνιας του βρετανικού δημοψηφίσματος, αναγκάζοντας τον Ντέιβιντ Κάμερον, τον πρωθυπουργό, να διευκρινίσει την Τετάρτη πως οι Τούρκοι δεν θα μπορούν αυτόματα να έρθουν στο Ηνωμένο Βασίλειο σε περίπτωση που εξασφαλίσουν βίζα για την περιοχή Σένγκεν των 26 μελών.

Το θέμα θα μπορούσε να κορυφωθεί τις επόμενες εβδομάδες. Οι Βρυξέλλες λένε πως η Τουρκία σημειώνει πρόοδο στην εκπλήρωση των 72 απαιτούμενων «σημείων αναφοράς», προκειμένου να κερδίσει παραχώρηση βίζας, και θα εκδώσει έκθεση στις 4 Μαΐου. Αυτή αναμένεται να υποστηρίζει ότι η Τουρκία βρίσκεται σε πορεία κάλυψης των κριτηρίων μέχρι τις αρχές του Ιουνίου, περνώντας το πολιτικό δίλημμα στα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ένας πρέσβης στην Βρυξέλλες τόνισε ότι φαίνεται ακόμη πιο πιθανό αρκετά κράτη να προσπαθήσουν να μπλοκάρουν τη βίζα στην Τουρκία -μια πιθανότητα που ο κ. Yenel επίσης φαίνεται πως αναμένει.

«Πιθανότατα διστάζουν καθώς εκπληρώνουμε τα σημεία», ανέφερε στους Financial Times. «Αναμένουμε να παραμείνουν πιστοί στα όσα έχουν συμφωνήσει, διαφορετικά πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να εμπιστευόμαστε την ΕΕ; Κάναμε το δικό μας μέρος. Τώρα είναι η σειρά τους».

Ενδείξεις της υποχώρησης των Βρυξελλών έχουν ήδη προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις από την πλευρά της Τουρκίας: 

«Η ΕΕ χρειάζεται την Τουρκία περισσότερο απ' ότι η Τουρκία χρειάζεται την ΕΕ», υπογράμμισε πρόσφατα ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στο μεταξύ, ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρωθυπουργός της Τουρκίας, προειδοποίησε πως «κανείς δεν μπορεί να περιμένει η Τουρκία να τηρήσει τις δεσμεύσεις της» αν δεν σεβαστούν την προθεσμία του Ιουνίου.

Το πόσο αυστηρά θα επιβληθούν οι προϋποθέσεις για τη βίζα, παραμένει ανοικτό ερώτημα. Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επέμεινε την Τρίτη πως τα κριτήρια για την απελευθέρωση της βίζας «δε θα αμβλυνθούν».

Κάποιες από τις απαιτήσεις που σκιαγραφήθηκαν από τις Βρυξέλλες την Τετάρτη, απαιτούν από τους Τούρκους αξιωματούχους να μειώσουν έναν όγκο 140.000 αιτήσεων για άσυλο, που έχουν συσσωρευτεί στο σύστημά τους. Πρέπει επίσης να χορηγήσουν σε όλους τους πρόσφυγες, πρόσβαση στην αγορά εργασίας -κάτι το οποίο η Άγκυρα διστάζει εδώ και χρόνια να κάνει.

Οι Βρυξέλλες είναι επίσης δυσαρεστημένες με τον τρόπο κατά τον οποίο η Τουρκία έχει περάσει νόμους για την προστασία των δεδομένων και έχει θέμα με ένα μέρος της νομοθεσίας που έχει να κάνει με την τρομοκρατία και θίγει τα δικαιώματα των μειονοτήτων, παράπονα που πιθανότατα θα εξοργίσουν τον κ. Ερντογάν.

Επιπλέον, η Τουρκία πρέπει να πάρει σκληρότερα μέτρα σχετικά με τη χορήγηση βίζα σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα στη βόρεια και ανατολική Αφρική. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν στο παρελθόν κατηγορήσει τη φιλελεύθερη πολιτική της Άγκυρας για τη βίζα -ακόμη και την πληθώρα προορισμών που προσφέρουν οι Τουρκικές Αερογραμμές- επειδή καθιστούν πολύ εύκολο να ρισκάρει κανείς το ταξίδι στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Την ίδια στιγμή, οι Βρυξέλλες απαιτούν επίσης να δώσει η Τουρκία βίζα σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.