Στην πλούσια τυπολογία της παραβατικότητας ο Πορτοφολάς κατέχει μια εντελώς ιδιότυπη, αν όχι εξέχουσα θέση. Μπορεί το αποτέλεσμα της δράσης του να μην εξάπτει τη φαντασία όπως άλλες, πιο δυναμικές ή βίαιες παραβατικές συμπεριφορές, όμως η προσεκτικότερη εξέταση των σύνθετων δεξιοτήτων και – γιατί όχι; – των αρετών που πρέπει να διαθέτει για να διαπρέψει και, κυρίως, να μακροημερεύσει στον σκληρό και άκρως ανταγωνιστικό στίβο στον οποίο αγωνίζεται αποκαλύπτει στον προσεκτικό και απροκατάληπτο παρατηρητή μια από τις κορυφαίες εκφάνσεις της ανθρώπινης ευφυΐας και προσαρμοστικότητας.
Ένας πετυχημένος Πορτοφολάς πρέπει να συγκεντρώνει πολλά και κατά κανόνα σπανίως ενυπάρχοντα στο ίδιο άτομο χαρακτηριστικά. Αν πιστέψουμε τις φυσιογνωμικές μελέτες του Lobroso, πρέπει να είναι λεπτός, ευλύγιστος, ευέλικτος, "αέρινος", με μακριά χέρια και δάχτυλα, αεικίνητο, "αετίσιο" βλέμμα με μαγνητική γοητεία και φυσική παρουσία που μπορεί, κατ’ επιλογή, να γίνεται αισθητή ή να ελαχιστοποιεί το ίχνος της. Οι κινήσεις των χεριών πρέπει να μπορούν να γίνονται άλλοτε σκόπιμα ασαφείς και υπνωτικές κι άλλοτε κάθετες και αστραπιαίες, άλλοτε "κυκλικές" κι εξουθενωτικές κι άλλοτε ευθύβολες και μοιραίες, ώστε τα υποψήφια θύματα πότε να τις βρίσκουν και πότε να τις χάνουν – μαζί με τα πορτοφόλια τους κι ό,τι πολύτιμο κουβαλούν πάνω τους. Το ίδιο και οι κινήσεις των ποδιών. Γενικά, άτομα με τον σωματότυπο και τη ρυθμική αγωγή ενός χορευτή ή με το μπρίο και την αμφιρρέπεια ενός ζογκλέρ θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε ικανούς Πορτοφολάδες.
Ακόμη κι αν τα παραπάνω χαρακτηριστικά σας φαίνονται ήδη πολλά, σας πληροφορώ ότι δεν είναι καν λίγα. Αποτελούν απλώς την αναγκαία – αλλά σε καμία περίπτωση ικανή – αφετηρία για μια επιτυχή σταδιοδρομία Πορτοφολά. Καμία περίπτωση αναφοράς δεν εξαντλείται σ’ αυτά ούτε οφείλει κάτι παραπάνω απ’ το απλό ξεκίνημά της στην ύπαρξή τους.
Ακόμη κι αν τα δάχτυλα δεν είναι τόσο μακριά ή τόσο εξασκημένα όσο υπαινίσσεται ο Lobroso, απείρως σημαντικότεροι παράγοντες επιτυχίας στο σύνθετο και δύσκολα αξιολογήσιμο σύνολο καθηκόντων ενός σοβαρού Πορτοφολά είναι η ευφυΐα υπό τη μορφή τόσο της στρατηγικής όσο και της τακτικής σκέψης, οι κοινωνικές δεξιότητες, η ισχυρή αυτοπειθαρχία, η συνεχής εξάσκηση και ετοιμότητα, η άψογη τεχνική, ο αιφνιδιασμός και η καινοτομία, η ικανότητα δημιουργίας και διαχείρισης δικτύου υποστήριξης, η εξαφάνιση των επαναληπτικών αποτελεσμάτων της δράσης του Πορτοφολά σ’ έναν υψηλής ευκρίνειας και συνεχούς εποπτείας λαβύρινθο αντιπερισπασμών.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι ο Πορτοφολάς εντάσσεται στις υβριδικές παραβατικές δραστηριότητες, ήγουν σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν μια πτυχή παραπέμπουσα στον ευρύτερο χώρο της απάτης/εξαπάτησης και μιαν άλλη πτυχή, παραπέμπουσα σε πράξεις βίας και στη φυσική ορμή, την élan vital που περιγράφεται ως σωματικότητα. Εξάλλου, η σχέση μεταξύ των δύο αυτών πτυχών καθορίζει την ειδικότερη τυπολογία των Πορτοφολάδων.
Φερ’ ειπείν, ο Πορτοφολάς που στηρίζει τη δράση του στον αιφνιδιασμό, τη σωματική του ρώμη και την ευθεία διατύπωση της απαίτησής του από το υποψήφιο θύμα να του δώσει αυτό που γυρεύει διαφέρει θεμελιωδώς από τον Πορτοφολά που "κρύβει" τεχνηέντως τις σωματικές του αρετές πίσω από ένα ελκυστικό, ευχάριστο παρουσιαστικό και προτιμά να δρα χωρίς να γίνεται αντιληπτός.
Η θεμελιώδης αυτή εμφανισιακή διαφορά συνεπάγεται μια ολόκληρη σειρά από τακτικές διαφορές μεταξύ των δύο αυτών τύπων Πορτοφολάδων:
Στη πρώτη περίπτωση το θύμα σχηματίζει αμέσως ακριβή εντύπωση της κατάστασης που διαμορφώνεται γύρω του. Επομένως, εάν και όπως μπορεί να αντιδράσει, θα αντιδράσει. Επίσης, η σαφής δήλωση βουλήσεως του Πορτοφολά, η οποία δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας, ότι είναι εκεί για να αρπάξει ό,τι μπορεί, δημιουργεί αυτόχρημα έναν εχθρικό "κλοιό" γύρω του. Ο κλοιός αυτός πάλι, με τη σειρά του, δυσκολεύει τη διαφυγή του Πορτοφολά, η επιτυχής διεκπεραίωση της οποίας εναπόκειται και πάλι στις σωματικές ικανότητες και, επίσης, στην τύχη και τις περιστάσεις. Ο συγκεκριμένος τύπος Πορτοφολά επιβάλλει εκ των πραγμάτων το επαγγελματικό του ύφος και ήθος και στους συνεργάτες του – αν υπάρχουν και δεν πρόκειται για "μοναχικό λύκο". Είναι κι αυτοί αισθητά παρόντες, βίαιοι και άμεσοι, λειτουργούν δε κατ’ εξοχήν ως φυσικοί φορείς μιας συνδυαστικής και συνδυασμένης υπέρτερης δύναμης που επιτρέπει την τέλεση της πράξης και εν συνεχεία διευκολύνει τη φυγή και την ατιμωρησία του δράστη. Σε μια τέτοια περίπτωση, η αμεσότητα της δράσης γίνεται συχνά αιτία αντιμετώπισης των "βασικών" αυτών Πορτοφολάδων ως ληστών.
Ο άλλος τύπος, ο ας πούμε "πνευματώδης" κινείται σ’ ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο, αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε "επίπεδο εξαπάτησης". Πλησιάζει το θύμα του φιλικά και άνετα. Δεν έχει τίποτε βίαιο, τίποτε έτοιμο να εκραγεί από υπερβολική έκκριση τεστοστερόνης. Έχει φροντίσει προηγουμένως να ασκηθεί στο τι θα πει και στο πώς θα το πει στη μια ή στην άλλη περίπτωση. Έχει δουλέψει στην εντέλεια διάφορους τρόπους προσέγγισης. Βασίζεται στην πεποίθηση ότι οι άνθρωποι είτε είναι επιρρεπείς στο να εξαπατηθούν είτε ακόμα το επιθυμούν διακαώς. Γίνεται αδίστακτος και αμοραλιστής επειδή – αυτό θα σας έλεγε ο ίδιος – αφενός είναι πολύ εύκολο και, αφετέρου, τον ωθούν σ’ αυτό τα ίδια τα υποψήφια θύματά του με τη στάση τους. Γνωρίζει πολύ καλά ότι η προσωπική γοητεία αποτελεί μεγάλη αρετή για έναν Πορτοφολά. Ανάλογα με τις περιστάσεις, μπορεί να την αξιοποιήσει όπως ένας εφαψίας συχνά αξιοποιεί ανάλογα χαρακτηριστικά για να ικανοποιήσει το πάθος του σε χώρους όπου συνωστίζεται πολύς κόσμος. Ο συγκεκριμένος τύπος Πορτοφολά χρησιμοποιεί πολύ και ποικιλοτρόπως τη συζήτηση. Είναι κατ’ εξοχήν διαλογικός τύπος. Ξέρει να ανοίγει θέματα που ελκύουν το υποψήφιο θύμα. Θέματα που διεγείρουν το θυμικό του, αγγίζουν τα ενδιαφέροντά του, το αποσπούν από το καθημερινό πρωτόκολλο των μηχανικών κινήσεων και αντιδράσεών του και, ύπουλα και μεθοδικά, το ωθούν στην απροσεξία και το λάθος: στον αχαρτογράφητο χώρο της βαθύτερης ανάγκης του ανθρώπου να γίνεται θύμα και να βιώνει όλα τα δεινά που βιώνει ένα "ιδανικό θύμα".
Ο Πορτοφολάς που απολαμβάνει τη συνάφεια του κόσμου, τη συναναστροφή και την επικοινωνία ως μέθοδο "κάλυψης/απόκρυψης", δηλαδή ως κατ’ εξοχήν μη συναναστροφή και μη επικοινωνία, ως αντικοινωνικότητα που ευδοκιμεί με την τήρηση όλων των όρων του κοινωνικού πρωτοκόλλου, αυτός λοιπόν ο Πορτοφολάς είναι ένας αληθινός καλλιτέχνης. Εν αντιθέσει με τον άλλο, που είναι χειρώναξ με τη βασική, την αρχετυπική έννοια.
Ο καλλιτέχνης Πορτοφολάς, εάν έχει συνεργούς, σκηνοθετεί και προσαρμόζει τους ρόλους και τη δράση τους στις ανάγκες και τα περιθώρια δράσης της δικής του επαγγελματικής τεχνικής. Δεν πρόκειται για βασιμβουζούκους ή, εν πάση περιπτώσει, για πρόσωπα που παραπέμπουν ευθέως σε παραβατικές συμπεριφορές, αλλά για κατά κυριολεξία βοηθούς εκπληρώσεως. Ένας μπορεί, π.χ., να κοιμάται στο μπροστινό κάθισμα του λεωφορείου ροχαλίζοντας και ενοχλώντας ή γέρνοντας πάνω στην κυρία που κάθεται δίπλα του, η οποία, στην προσπάθειά της να τον αποφύγει παραδίδεται εν αγνοία της στα επιδέξια χέρια του Πορτοφολά. Άλλος μπορεί να ανοίγει μια πολιτική συζήτηση ή να παρουσιάζει κάποιο αυτοσχέδιο θέαμα ή να τερατολογεί για ανύπαρκτες επιστημονικές ανακαλύψεις, διαρρηγνύοντας με τον τρόπο αυτόν τη συνοχή της σκέψης των ατόμων που σπεύδουν να αποτελέσουν το ακροατήριό του ή προαναγγέλλοντας την εμφάνιση του Πορτοφολά σε ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μιας φάρσας σε βάρος του ίδιου του ακροατηρίου. Άλλος τέλος σπέρνει ζιζάνια μεταξύ του κοινού, ώστε να επιτρέψει στον Πορτοφολά να ξεγλιστρήσει με τη λεία του χωρίς να γίνει αντιληπτός. Ένας πραγματικός καλλιτέχνης χρειάζεται πάντα τον θίασό του, ακόμη και αν παίζει σε παράσταση ενός και μόνο ρόλου.
Πέραν της ενδιαφέρουσας τυπολογίας των Πορτοφολάδων, αυτό που πρέπει να συγκρατήσει κανείς είναι ότι...
ο Πορτοφολάς αποτελεί, υπό μιαν έννοια, στοιχείο της Φύσης που έρχεται, την κατάλληλη στιγμή, για να γκρεμίσει ό,τι, αν και αποκτήθηκε κατά φύσιν, καταλήγει να χρησιμοποιείται παρά φύσιν σε μια κοινωνία η οποία δημιουργεί συνεχώς θύματα όχι για να προστατευθεί από κάποιον υπαρκτό ή φανταστικό κίνδυνο, αλλά για να μπορέσει, αρνούμενη την ίδια της την άρνηση, να γίνει στο τέλος η ίδια θύμα του εαυτού της.
Η αυτοαναφορικότητα του καταστρέφοντος αποτελεί την καλύτερη διασφάλιση της τέλειας καταστροφής εκείνου που αφήνεται να καταστραφεί απεκδυόμενος τη δική του αυτοαναφορικότητα.
Στο έργο αυτό ο Πορτοφολάς είναι βασικός συντελεστής. Δεν είναι όμως ο λύκος, αλλά ο λαγός. Ο λαγός που βγάζει έξω από τις τρύπες τους όλους τους λύκους για να κατασπαράξουν το έχει ο ένας του άλλου.
Ένα έχει που συσσωρεύεται, κατά κανόνα, χωρίς διάκριση, χωρίς την πραγματική αγαθότητα που δεν θα επέτρεπε την απαλλοτρίωσή του από κανέναν Πορτοφολά…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου