Του Γιαννη Eλαφρου
Ισχυρές περιβαλλοντικές πιέσεις δέχεται η Μεσόγειος Θάλασσα, λόγω της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της υπεραλίευσης. Η Μεσόγειος, ειδικά το δυτικό της τμήμα, κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα «Τζουράσικ Παρκ» μεδουσών και επικίνδυνων ξενικών ειδών, ενώ τα πολύτιμα θαλάσσια λιβάδια της Ποσειδωνίας παρουσιάζουν μείωση κατά το 1/3. Πρόκειται για συμπεράσματα της μεγάλης επιστημονικής έρευνας SESAME, η οποία διήρκεσε τέσσερα χρόνια, με τη συμμετοχή ερευνητικών κέντρων από 21 χώρες. Τον συντονισμό είχε το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Στο επίκεντρο των ερευνητών βρέθηκαν η Μεσόγειος και η Μαύρη Θάλασσα.
«Η επιφανειακή θερμοκρασία της Μεσογείου έχει ήδη ανέβει. Στις ελληνικές θάλασσες, την τελευταία 20ετία, έχει συντελεστεί άνοδος της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας κατά ένα βαθμό Κελσίου», λέει ο κ. Ευάγγελος Παπαθανασίου, διευθυντής ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ. Ο ίδιος σημειώνει ότι υπάρχουν μοντέλα που προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς επιπλέον μέχρι το 2050. «Μέχρι τα μέσα του αιώνα θα υπάρξει μείωση των υδάτινων εισροών στη Μεσόγειο από ποτάμια κατά 25%, με σημαντικές επιπτώσεις και στον εμπλουτισμό της θάλασσας», σημειώνει ο Ελληνας ερευνητής.
Μεγάλο είναι το πρόβλημα της υπεραλίευσης, το οποίο έχει συνέπειες και στην ισορροπία του οικοσυστήματος. Η μαζική αλίευση ειδικά των μεγάλων ψαριών (η απειλή εξαφάνισης του ερυθρού τόνου της Μεσογείου είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό, αλλά όχι το μοναδικό φαινόμενο) έχει δημιουργήσει ένα κενό, στο οποίο εισβάλλουν οι μέδουσες. «Ο δραστικός περιορισμός των μεγάλων ψαριών οδηγεί σε αδυναμία ελέγχου του χώρου τους, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται ταχύτατα το πλήθος των μεδουσών. Οι μέδουσες τρώνε τα αυγά των ψαριών και το πρόβλημα αναπαράγεται. Οι μέδουσες αποτελούν μάστιγα ήδη στη Δυτική Μεσόγειο. Ευτυχώς, φαίνεται ότι τα στενά της Σικελίας λειτουργούν ως ένα φυσικό φράγμα, που δεν επιτρέπει τη μαζική επιδρομή τους και στο ανατολικό μέρος. Υπάρχει όμως κίνδυνος επέκτασής τους και στα δικά μας νερά στο μέλλον», εξηγεί ο κ. Παπαθανασίου.
Oι «παρείσακτοι»
Η Ανατολική Μεσόγειος πλήττεται όμως ήδη από την εισβολή ξενικών ειδών, όπως ο τοξικός λαγοκέφαλος, τα οποία προέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα και περνούν μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Και τα προηγούμενα χρόνια εμφανίζονταν θαλάσσιοι «παρείσακτοι», αλλά σε μονάδες και μόνο στα νοτιότερα μέρη του Αιγαίου. «Τώρα πια εντοπίζονται και αλιεύονται κοπάδια ολόκληρα από λαγοπόδαρους και άλλα ξενικά είδη και μάλιστα πολύ βορειότερα», τονίζει ο κ. Παπαθανασίου.
Οπως καταγράφουν οι ερευνητές του SESAME, όσο αυξάνεται η θερμοκρασία των υδάτων, τόσο διευκολύνεται η μαζική εμφάνιση των ξενικών και τροπικών ειδών. Η παρουσία τους δεν αυξάνει την ποικιλία των ελληνικών θαλασσών, αλλά λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για την ισορροπία του οικοσυστήματος.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Ανατολική Μεσόγειος, με τα σημαντικά μεγαλύτερα θαλάσσια βάθη, είναι αισθητά φτωχότερη σε είδη σε σχέση με τη Δυτική Λεκάνη. Για παράδειγμα, στο Αιγαίο συναντιέται το 44% του συνόλου των ειδών που βρίσκονται σε όλη τη Μεσόγειο, στα βαθιά νερά νοτιότερα της Κύπρου το 28%, ενώ στα ανοικτά Ισπανίας και Γαλλίας το 67% του συνόλου των ειδών.
Σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις από τη μείωση των θαλάσσιων λιβαδιών της Ποσειδωνίας, που βρίσκονται στον βυθό και είναι σαν τα παρθένα - τροπικά δάση της Γης. Οχι μόνο αποτελούν καταφύγια βιοποικιλότητας και «μαιευτήρια» μορφών ζωής, αλλά λειτουργούν και σαν καταβόθρες, δεξαμενές συγκράτησης διοξειδίου του άνθρακα, του αερίου που συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. «Η Ποσειδωνία στη Δυτική λεκάνη της Μεσογείου χάνεται, με αποτέλεσμα μικρότερη κατακράτηση CO2. Ευτυχώς, στο ανατολικό μέρος, παρατηρούνται μικρότερες αλλαγές», σημειώνει ο κ. Παπαθανασίου.
Αλλες απειλές που ξεχωρίζει το πρόγραμμα SESAME είναι η αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης και εξάπλωσης των βλαβερών πληθυσμών φυκιών, τα βιομηχανικά και χημικά απόβλητα και η ρίψη απορριμμάτων, η ρύπανση από το πετρέλαιο των ναυτιλιακών μεταφορών, η ρύπανση και διάβρωση στις παράκτιες ζώνες.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου