Τα 7 τείχη που χωρίζουν τον κόσμο

Της ΜΑΡΙΑΣ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

Για δύο χρόνια γύριζαν τον κόσμο, ταξίδεψαν από την Τιχουάνα του Μεξικού στο Μπέλφαστ και την Ιερουσαλήμ, μέσω του Κασμίρ για να αποδείξουν πως τα τείχη χωρίζουν τους ανθρώπους μόνο στο μυαλό των πολιτικών.

Η Αλεξάνδρα Νοβοσελόφ, διδάκτορας πολιτικών επιστημών του Πανεπιστημίου του Παρισιού και ο πολιτικός αναλυτής Φρανκ Νέις, Γάλλοι στην καταγωγή και οι δύο, φωτογράφισαν τα επτά σημαντικότερα τείχη που κόβουν τον κόσμο στα δύο, και η δουλειά τους περιοδεύει σε όλες τις χώρες. Αυτές τις μέρες και μέχρι τις 21 Μαΐου βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, στους χώρους του Γαλλικού Ινστιτούτου, σε μια έκθεση που έχει τίτλο «Τείχη μεταξύ των ανθρώπων».

«Ενα τείχος είναι μια μονομερής κατασκευή. Διαφέρει από το σύνολο που είναι αποδεκτό και από τις δύο πλευρές. Αυτή η μονομερής κατασκευή συνεπάγεται ότι υπάρχει πάντα μια καλή και μια κακή πλευρά του τείχους: μια καλή που προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις του και μια κακή που υποφέρει και θέλει να καταγγείλει την ύπαρξή του», είπε η Α. Νοβοσελόφ, παρουσιάζοντας στη Θεσσαλονίκη το ομότιτλο βιβλίο «Τείχη μεταξύ των ανθρώπων» που κυκλοφορεί από το 2007 στο Παρίσι.

Από το βήμα της εκδήλωσης η Α. Νοβοσελόφ «ασπάστηκε» την άποψη της Αμερικανίδας υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας, Τζάνετ Ναπολιτάνο, η οποία δήλωσε πως αν χτίσουμε ένα τείχος ύψους 15 μέτρων, θα δούμε αμέσως να εμφανίζεται μια σκάλα ύψους 16 μέτρων και πρόσθεσε ότι συνάντησαν πολλούς απλούς πολίτες μαζί με τον Φ. Νέις κοντά στα τείχη, προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα την καθημερινότητά τους.

«Επιστρέψαμε μετά δύο χρόνια, φέρνοντας μαζί μας μια αφήγηση πλούσια σε παράξενες ιστορίες και παρατηρήσεις, που συνδυάζει τον γρήγορο τόνο των ταξιδιωτικών σημειώσεων με την απόσταση ενός γεωπολιτικού δοκιμίου. Οι φωτογραφίες δείχνουν την πραγματικότητα αυτών των τειχών, τα οποία είναι «εν ενεργεία» σήμερα κι ενώ γιορτάζουμε την 20ή επέτειο από την πτώση του τείχους του Βερολίνου», ανέφερε.

Αυτό το πρωτοφανές και ασυνήθιστο φωτογραφικό ρεπορτάζ, αφορά επτά τείχη, το καθένα και ένα σημάδι στον παγκοσμιοποιημένο και ανοιχτό κόσμο: 

την αποστρατικοποιημένη ζώνη μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας, 

την πράσινη γραμμή που χωρίζει στα δύο την Κύπρο, 

τις γραμμές ειρήνης στη Βόρεια Ιρλανδία, 

το φράγμα μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού, 

τα συρματοπλέγματα στους ισπανικούς θύλακες της Μελίγια και της Θέουτα στο Μαρόκο, 

τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα στην ελεγχόμενη γραμμή μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας, 

το τείχος διαχωρισμού Ισραηλινών και Παλαιστινίων. 

Ο Φρανκ Νέις εκτιμά ότι τα τείχη αυτά είναι απτά σημάδια της συνεχιζόμενης έντασης του παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας.

Για τους δύο Γάλλους πολιτικούς επιστήμονες, η αποτελεσματικότητα των τειχών δεν έχει διάρκεια και είναι όχι μόνο προσωρινή, αλλά και πλασματική. «Το βλέπουμε στη Λωρίδα της Γάζας. Το τείχος παρακάμπτεται από την εκτόξευση πυραύλων και από τις σήραγγες. Το τείχος στα σύνορα μεταξύ Μεξικού και ΗΠΑ δεν σταματά τον αριθμό των μεταναστών που προσπαθούν να διασχίσουν τα σύνορα κάθε μέρα. Σκοτώνει περισσότερους, καθώς οι μετανάστες το διακινδυνεύουν διασχίζοντας την έρημο», είπε η Α. Νοβοσελόφ.

Οι φωτογραφίες συμπληρώνονται από το βιβλίο, το οποίο κυκλοφορεί στα γαλλικά.

ΗΠΑ - ΜΕΞΙΚΟ
Το φράγμα της φρίκης και των νεκρών

Το φράγμα μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού κατασκευάστηκε με σκοπό να αποτρέψει την παράνομη μετανάστευση από το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική προς τις ΗΠΑ. Πρόκειται για ένα μεταλλικό τείχος που καλύπτει το ένα τρίτο της συνοριακής γραμμής των δύο χωρών και ξεκίνησε να κατασκευάζεται από το 1991, ενώ οι ΗΠΑ έχουν ξοδέψει μέχρι στιγμής πάνω από 50 δισ. δολάρια. Εχει ύψος 4-5 μέτρα, είναι εξοπλισμένο με κάμερες, ραντάρ και αισθητήρες υπέρυθρης ακτινοβολίας και για τους μετανάστες είναι το τείχος της φρίκης, καθώς μέχρι σήμερα κοντά 6.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους, στην προσπάθειά τους να το διασχίσουν. Οι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους στην έρημο, ενώ πολλοί επιλέγουν να περάσουν στο αμερικανικό έδαφος μέσω των τοξικών καναλιών που μεταφέρουν απόβλητα αμερικανικών εργοστασίων.

ΙΝΔΙΑ - ΠΑΚΙΣΤΑΝ
Συρματόπλεγμα 1.450 χλμ.

Τα ηλεκτροφόρα, συρματοπλέγματα, στην γραμμή μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας, καλύπτουν μήκος 1.450 χλμ. και οι Αρχές της Ινδίας έχουν εκφράσει την πρόθεση να τα επεκτείνουν άλλο τόσο. Η κατασκευή τους ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του 1980 με το πρόσχημα της αποτροπής εισόδου της τρομοκρατίας στο ινδικό έδαφος. Στη διαφιλονικούμενη κοιλάδα του Κασμίρ, τα συρματοπλέγματα ενισχύθηκαν με νάρκες και ραντάρ.

ΒΟΡΕΙΑ - ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ
Τα πιο βαριά σύνορα

Η αποστρατικοποιημένη ζώνη μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας αποτελεί το πιο βαριά οχυρωμένο σύνορο σε όλο τον κόσμο. Κατασκευάστηκε το 1953, έχει μήκος 248 χιλιόμετρα και αποτελείται από ηλεκτροφόρους φράκτες. Στα όριά της υπάρχει μια περιοχή, το Παμιγιόν, με διάφορα κτίρια και θέσεις φρουράς. Η αποστρατικοποιημένη ζώνη φυλάσσεται από 700.000 στρατιώτες από τη Βόρεια Κορέα και περισσότερους από 400.000 από τη Νότια Κορέα.

ΙΣΡΑΗΛ
Το τείχος του Αίσχους στην Παλαιστίνη

Το τείχος διαχωρισμού μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων έχει μήκος κοντά στα 800 χιλιόμετρα, ύψος 8 και αποτελείται από πλάκες τσιμέντου, φράχτες και αγκαθωτό συρματόπλεγμα. Είναι το πιο πολυσυζητημένο τείχος, έπειτα από εκείνο του Βερολίνου, είναι όμως 3 φορές ψηλότερο και 8 φορές φαρδύτερο. Η ισραηλινή κυβέρνηση ξεκίνησε την ανέγερσή του το 2002 και οι εργασίες συνεχίζονται, ενώ σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη έχει ολοκληρωθεί σχεδόν το 60% του αρχικού σχεδιασμού. Παρότι το Δικαστήριο της Χάγης το 2004 το έκρινε παράνομο, οι Ισραηλινοί το διατηρούν και το ενισχύουν, με το επιχείρημα ότι τους προστατεύει από τις επιθέσεις των Παλαιστινίων. Από την πλευρά τους, οι Παλαιστίνιοι το αποκαλούν «τείχος του αίσχους», ενώ αποτελεί γεγονός ότι άλλαξε γεωγραφικά και πολιτικά τον χάρτη της Μέσης Ανατολής.

ΚΥΠΡΟΣ
Η ματωμένη γραμμή της εισβολής

Η πράσινη γραμμή είναι το όριο μεταξύ ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής πλευράς στην Κύπρο. Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στις 30 Δεκεμβρίου του 1963, έπειτα από συμφωνία Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων και Αγγλων όταν ξέσπασαν ταραχές στο νησί και ονομάστηκε «πράσινη γραμμή», επειδή ο τότε διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στην Κύπρο στρατηγός Γιανγκ τη χάραξε με πράσινο μολύβι στον χάρτη. Επεκτάθηκε μετά την τουρκική εισβολή το 1974, έχει πλέον μήκος πάνω από 300 χιλιόμετρα και ελέγχεται από τα Ηνωμένα Εθνη. Από το 2003 επιτρέπεται η διέλευση προς την τουρκοκυπριακή πλευρά από πέντε σημεία, ενώ από το 1964 μια πράσινη γραμμή χωρίζει και τη Λευκωσία σε δύο μέρη, καθιστώντας την τη μόνη διαιρεμένη πρωτεύουσα στον κόσμο σήμερα.

ΜΑΡΟΚΟ
Πόλεις σε αποκλεισμό

Τα συρματοπλέγματα στους ισπανικούς θύλακες της Μελίγια και της Θέουτα στο Μαρόκο τοποθετήθηκαν στο τέλος του 20ού αιώνα, με στόχο να περιοριστεί η παράνομη μετανάστευση από την Αφρική προς την Ισπανία. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 τοποθετήθηκε στη Θέουτα ένας φράχτης από συρματόπλεγμα μήκους 8,2 χιλιομέτρων και ένας παρόμοιο στη Μελίγια μήκους 12 χιλιομέτρων. Αν και οι ισπανικές αρχές κατάφεραν να ελέγξουν εν μέρει τη μετανάστευση, οι κάτοικοι των δύο αυτών πόλεων είναι αναγκασμένοι να ζουν σε μια οχυρωμένη πόλη.

ΜΠΕΛΦΑΣΤ
Διχασμένες κοινότητες

Οι «γραμμές ειρήνης» στη Βόρειο Ιρλανδία έκαναν την εμφάνισή τους πριν από 40 χρόνια στο Μπέλφαστ. Πρόκειται για τείχη που διαχωρίζουν τις καθολικές από τις προτεσταντικές κοινότητες και εκτείνονται έως και πέντε χιλιόμετρα. Το πρώτο ανεγέρθηκε το 1969, ύστερα από αναταραχές που σημειώθηκαν στο δυτικό κομμάτι της πρωτεύουσας της Β. Ιρλανδίας και το τελευταίο πριν από ενάμιση χρόνο και μάλιστα σε ένα δημοτικό σχολείο.

ΕΘΝΟΣ