ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΤΟΥΡΚΙΑ - ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Η Αγκυρα βάζει δυναμίτη στα οικόπεδα της Κύπρου

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ

Με «φιρμάνια» και απειλές η Αγκυρα επιχειρεί να επιβάλει τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο στοχοποιώντας όχι μόνο την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, σε μια περίοδο που οι ισορροπίες στην περιοχή είναι ευαίσθητες και οι συμμαχίες ρευστές, που στην παρούσα συγκυρία όμως κάθε άλλο παρά ευνοούν αυτού του είδους τους διπλωματικούς «τσαμπουκάδες» του κ. Ερντογάν.

Μια Τουρκία η οποία είναι απομονωμένη από όλους και με τον τελευταίο σύμμαχό της, τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα να γυρνά επιδεικτικά την πλάτη στον Τ. Ερντογάν, η Αγκυρα επιχειρεί να θέσει υπό κηδεμονία την Κυπριακή Δημοκρατία, «απαγορεύοντας» την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της με τη συνέχιση των ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ.

Αφορμή για το τουρκικό ξέσπασμα έδωσε η ανακοίνωση από τη Λευκωσία του τρίτου γύρου αδειοδοτήσεων για τα Οικόπεδα 6, 8 και 10 της Κυπριακής ΑΟΖ και είναι ενδεικτικό ότι ενώνοντας τη φωνή του με εκείνη της τουρκικής κυβέρνησης ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μ. Ακιντζί απαίτησε όχι μόνο να μην υπάρξει συνέχιση των ερευνών, αλλά και να έχει λόγο το ψευδοκράτος και στην εξόρυξη αλλά και την εξαγωγή του φυσικού αερίου, επαναφέροντας τη γνωστή θέση για εξαγωγή με υποθαλάσσιο αγωγό προς την Τουρκία.

Στην ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ απειλεί τις ξένες εταιρείες προειδοποιώντας ότι «δεν θα επιτρέψει σε καμία εταιρεία να προχωρήσει χωρίς άδεια σε έρευνες υδρογονανθράκων στις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας και θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να προστατέψει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στην υφαλοκρηπίδα». 

Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο, όμως, είναι ότι η Τουρκία επαναφέρει τη διεκδίκησή της στο Οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ, το οποίο όμως βρίσκεται νοτιοδυτικά της Πάφου!

 

Η Τουρκία στις 17 Μαρτίου με έγγραφο που κατέθεσε στον ΟΗΕ ( A/70/788?S/2016/257), για να απαντήσει στις κυπριακές καταγγελίες για την παρενόχληση του κυπριακού ερευνητικού σκάφους MV Flying Enterprise, όχι μόνο είχε προβάλει την απαίτηση ότι έχει λόγο και δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα δυτικά του γεωγραφικού μήκους 32'16'18" (το οποίο όμως περιορίζει την ΑΟΖ της Κύπρου μόνο εντός των χωρικών υδάτων της), αλλά έκανε επίκληση και της Ρηματικής Διακοίνωσης της 12ης Μαρτίου 2013. Με αυτήν είχε απορρίψει στον ΟΗΕ την ελληνική νομοθεσία για υιοθέτηση της μέσης γραμμής σε περιπτώσεις που δεν έχει υπάρξει οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με τους γείτονες (γνωστή και ως «τροπολογία Μανιάτη») και συγχρόνως επέμεινε στη «νομιμότητα» των αδειών που παραχώρησε η τουρκική κυβέρνηση στην κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ για έρευνες (τουρκική εφημερίδα της κυβέρνησης 16 Ιουλίου 2009 και 27 Απριλίου 2012) σε περιοχές που επικαλύπτουν πλήρως σημαντικό τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στη Ρόδο και στο Καστελόριζο.

Η ανακάλυψη του τεράστιου κοιτάσματος φυσικού αερίου Zohr στην αιγυπτιακή ΑΟΖ στα όρια με την κυπριακή επίσπευσαν την απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης για τον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων για τα Οικόπεδα 6, 8 και 10, με τον διαγωνισμό να λήγει στις 21 Ιουνίου και τους αναδόχους να ανακοινώνονται στις 21 Δεκεμβρίου 2016. Παρά το γεγονός ότι οι χαμηλές τιμές πετρελαίου λειτουργούν αποτρεπτικά για νέες έρευνες και νέες επενδύσεις από τις πετρελαϊκές εταιρείες ,το μέγεθος του κοιτάσματος Zohr και οι σοβαρές πιθανότητες να εκτείνεται το ίδιο κοίτασμα και εντός της κυπριακής ΑΟΖ, όπου υπάρχει αντίστοιχη γεωμορφία στο υποθαλάσσιο όρος Ερατοσθένης, καθιστά ελκυστική την κυπριακή ΑΟΖ για τις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες. Η TOTAL μάλιστα, που είχε επιστρέψει την άδεια που είχε για το Οικόπεδο 10, εκτιμάται ότι θα επιχειρήσει να διατηρήσει αυτά τα δικαιώματα.

 

Πάντως, ενώ ο Ερντογάν, πλήρως απομονωμένος, επιζητά την αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ, η επιμονή του στην πλήρη αποδοχή των προϋποθέσεων που έχει θέσει η Τουρκία στο ζήτημα του «Μαβή Μαρμαρά» αλλά και η όλο και πιο απρόβλεπτη στάση του σε κρίσιμα ζητήματα της περιοχής καθιστούν όλο και πιο δύσπιστους τους Ισραηλινούς. Είναι ενδεικτικό ότι ο υπαρχηγός του ισραηλινού ΓΕΕΘΑ (IDF), στρατηγός Γιέρ Γκολάν, μιλώντας την περασμένη εβδομάδα στο πανεπιστήμιο Bar-Ilan δήλωσε ότι «όσο η Τουρκία θα κυβερνάται από ένα κόμμα με βαθύ ισλαμικό προσανατολισμό και από έναν επιθετικό ηγέτη όπως ο Ερντογάν, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε προβλήματα και προκλήσεις.

Το ισραηλινό στρατιωτικό κατεστημένο είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικό με την Τουρκία και προτιμά τη συνεργασία με τη Ρωσία, η οποία πλέον έχει ανακτήσει έναν σημαντικό ρόλο στην περιοχή της Μ. Ανατολής αλλά και της Ανατολικής Μεσογείου.  

Ο υπουργός Αμυνας, Μοζέ Γιαλόν, έχει επαναλάβει αρκετές φορές ότι δεν είναι μόνο η Αγκυρα αλλά και το Ισραήλ που έχει «κόκκινες γραμμές» και μία από αυτές είναι και το κλείσιμο του αρχηγείου της Χαμάς στην Τουρκία.

Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, πάντως, η Ρωσία δεν περιορίζεται απλώς στο να παρακολουθεί τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς αντιμετωπίζει αρνητικά το ενδεχόμενο το φυσικό αέριο της περιοχής να κατευθυνθεί μέσω αγωγού προς την Τουρκία, καθώς θα στερούσε σημαντικούς πόρους από τη ρωσική αγορά ενέργειας, από την οποία εξαρτάται πλήρως η Τουρκία, αλλά και γιατί μια τέτοια εξέλιξη θα περιόριζε την πολιτική επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή. 

Το Ισραήλ και η Ρωσία αναζητούν modus operandi στην Ανατολική Μεσόγειο τόσο στα θέματα ασφάλειας όσο και στα ενεργειακά, ενώ αρκετά ισραηλινά ΜΜΕ κάνουν λόγο για μια άτυπη συμφωνία βάσει της οποίας το μεν Ισραήλ δεν θα προσφέρει φυσικό αέριο στην Τουρκία και η Ρωσία δεν θα υλοποιήσει τη συμφωνία για πώληση S-300 στο Ιράν. 

Με το ρήγμα που επέφερε στις ρωσοτουρκικές σχέσεις η κατάρριψη τον Νοέμβριο του ρωσικού μαχητικού, η Ρωσία είχε έναν ακόμη λόγο για να ενισχύσει τη συνεργασία της με το Ισραήλ, καθώς έτσι ασκούσε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στο καθεστώς Ερντογάν. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν ο Τούρκος ηγέτης είχε κάνει ανοίγματα στο Ισραήλ με στόχο όχι μόνο να εξασφαλίσει τη δέσμευση για εξαγωγή του φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας, αλλά και για την προμήθεια υψηλής τεχνολογίας αμυντικού υλικού.

Ο Μπ. Νετανιάχου, που πρόκειται να συναντηθεί με τον Βλ. Πούτιν στη Μόσχα, θα συζητήσει όλο το πλέγμα της ρωσοϊσραηλινής συνεργασίας στην περιοχή, ενώ μόλις πριν από λίγες εβδομάδες ο Σ. Λαβρόφ μετέφερε στον γ.γ. του ισραηλινού ΥΠΕΞ την έντονη δυσαρέσκεια της Μόσχας στις πληροφορίες για την τουρκο-ισραηλινή προσέγγιση.

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πάντως, έχει και η επιλογή της αιγυπτιακής κυβέρνησης να ξεκινήσει σεισμογραφικές έρευνες σε περιοχή που βρίσκεται στα όρια της αιγυπτιακής με την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Σύμφωνα με τη NAVTEX 180/2016, το ερευνητικό σκάφος «Atlantic Explorer» θα πραγματοποιήσει μέχρι τις 6 Μαΐου σεισμογραφικές έρευνες εντός της αιγυπτιακής ΑΟΖ και μάλιστα για τις ανάγκες των ερευνών του θα σύρει καλώδιο 12.500 μέτρων.

Παρά το γεγονός ότι οι έρευνες που ανήγγειλε τώρα η Αίγυπτος αφορούν σημεία εντός της αιγυπτιακής ΑΟΖ, το γεγονός ότι επέλεξε να «χτυπήσει» και σημείο το οποίο βρίσκεται ακριβώς στο (θεωρητικό, μια και δεν υπάρχει συμφωνία οριοθέτησης) όριο μεταξύ της ελληνικής και της αιγυπτιακής υφαλοκρηπίδας προκαλεί ερωτηματικά για τις πραγματικές προθέσεις του Καΐρου.