Taste the waste

Tης Mαριας Kατσουνακη

Τα στοιχεία αφοπλίζουν: κάθε χρόνο πετάγονται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης 90 εκατ. τόνοι φαγητού, από τα οποία 3 εκατ. τόνοι είναι ψωμί. Κάθε χρόνο, τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά πετούν φαγητό αξίας 100 δισ. ευρώ. Η Ευρώπη θα μπορούσε να καλύψει από το περίσσευμά της όλους τους πεινασμένους του κόσμου… 

Το γερμανικό ντοκιμαντέρ με τον εύγλωττο τίτλο «Taste the waste» του Valentin Thurn συνέβαλε –διαβάζουμε– ώστε πολλοί καταναλωτές να αλλάξουν συνήθειες. Και έτσι να μην είναι, και ένας μόνο θεατής να επηρεάστηκε, πάλι κέρδος είναι.

Οι εικόνες του, αποτέλεσμα επίπονης έρευνας σε διαφορετικές χώρες, αφήνουν εφιαλτικά αναπάντητο το ερώτημα: πόσα τρόφιμα πετάμε καθημερινά στα σκουπίδια και πώς μπορούμε να σταματήσουμε αυτήν τη σπατάλη;  

«Στη διαδρομή από το χωράφι μέχρι το τραπέζι μας, πάνω από τη μισή ποσότητα των τροφίμων καταλήγει στη χωματερή. Λαχανικά, φρούτα, σιτηρά, κρέας, γαλακτοκομικά, ψάρια, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους πετιούνται πριν καν φτάσουν στο πιάτο μας». Από τα σκουπίδια των σούπερ μάρκετ ανασύρονται πλήρη… γεύματα, συσκευασμένα, καλοδιατηρημένα, τα οποία αποσύρονται στο τέλος κάθε μέρας από τα ράφια, για να αντικατασταθούν την επομένη με φρεσκότερα. Κάποιος, που κατοικεί σε τροχόσπιτο, μαγειρεύει γευστικότατα μύδια αχνιστά που ανέσυρε από κάδο, ένα νεαρό ζευγάρι γεμίζει καθημερινά το δίχτυ για ψώνια με λαχταριστά φρούτα και λαχανικά. Ο πληθυσμός που θρέφεται από τα περισσεύματα της ημέρας δεν είναι ούτε μόνο φτωχοί ούτε μόνο υποσιτισμένοι. Ορισμένοι επιλέγουν αυτήν τη διαδικασία από άποψη: η υπερκατανάλωση καταστρέφει το περιβάλλον.

Σήμερα, που οι κοινωνίες της αφθονίας γεύονται τις συνέπειες της υπερδιογκωμένης απληστίας, το γερμανικό ντοκιμαντέρ μάς φέρνει αντιμέτωπους με το, κατ’ εξοχήν, καταστροφικό ψεύδος: την αλόγιστη δαπάνη.

Η Ελλάδα, που πληρώνει οδυνηρά το κόστος της υπερκαταναλωτικής φούσκας, έχει έναν επιπλέον λόγο για να συντονιστεί με τη λογική τού «taste the waste»: να ενισχύσει δραστηριότητες που θα συμβάλουν αποφασιστικά σε μια νέα αντίληψη ζωής. Στις γειτονιές της Αθήνας, η αλληλεγγύη κάνει ζωηρά την εμφάνισή της μέσα από διάφορες πρωτοβουλίες. Τα αντανακλαστικά των τοπικών κοινωνιών στην ελληνική επαρχία ενεργοποιούνται.

Πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε ένα περιστατικό σε δημοτικό σχολείο του Μεσολογγίου. Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων μαζί με τους εκπαιδευτικούς ανέλαβε να στείλει τρόφιμα σε πενταμελή οικογένεια, που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί, λόγω σοβαρών οικονομικών προβλημάτων, με επάρκεια, στις ανάγκες σίτισης των παιδιών. Στην Αθήνα, ένας διαδικτυακός κόμβος (www.mporoume.gr) αναλαμβάνει –εθελοντικά– να αξιοποιήσει το περισσευούμενο (από μαγειρεία, φούρνους κ.ο.κ.) φαγητό. 

Οι άνθρωποι που εργάζονται γι’ αυτόν τον κοινωφελή σκοπό φέρνουν κοντά τους δύο πόλους: όσους έχουν παραπανίσιο φαγητό και όσους δεν έχουν καθόλου. Οι τελευταίοι όλο και πληθαίνουν. Η ιστοσελίδα μάς πληροφορεί ότι ένας στους έντεκα κατοίκους της Αττικής πηγαίνει σε συσσίτια. Η ζωή στην Αθήνα παρουσιάζει πλευρές και συμπεριφορές που δεν είχαμε συνηθίσει. Ανταλλαγές ρούχων, τροφίμων, ένα εμπόριο αλληλεγγύης κάνει την εμφάνισή του και υιοθετείται από τους πολίτες με προθυμία.

«Το τράνταγμα μπορεί να μας συνεφέρει και να δούμε την ανωριμότητά μας ως άτομα και ως κοινωνία», υποστηρίζουν ορισμένοι ψυχαναλυτές. Μπορεί. Το βέβαιο είναι ότι υπάρχουν λύσεις σε προβλήματα, πρόσκαιρες έστω και εμβαλωματικές, που δεν εξαρτώνται από την πολιτική εξουσία. Βασίζονται στην αποφασιστικότητα, αυτοοργάνωση, διάθεση φροντίδας και προσφοράς, στα αντισώματα που αναπτύσσουν οι άνθρωποι για να αντεπεξέλθουν στο ζόφο, στην κατήφεια, στην άρνηση, στη διάλυση των καιρών. Είναι μια επένδυση, ένα κοινωνικό κεφάλαιο που στην Ελλάδα παρέμενε υποβαθμισμένο.

Με τις αντιφάσεις θα προχωρήσουμε. Με τον κατακερματισμό, τους αλλεπάλληλους εμφύλιους, αλλά και την, ισχνή ακόμα σε όγκο αλλά ρωμαλέα σε διάθεση, εθελοντική προσφορά και αλληλεγγύη. Είναι ο ανθρώπινος παράγοντας που παρεμβαίνει ρυθμιστικά, ενισχύοντας την συνοχή και εξασφαλίζοντας τη συνέχεια μιας κοινωνίας. Είναι «η πνοή», του στίχου, που έχει τη δύναμη να «μας μεταμορφώνει».