Μ.Κ.Ο.: H ιδιωτικοποίηση της δηµοκρατίας

ΑΡΘΡΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Toυ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

rvranas@otenet.gr

Εχει τιµή ο ανθρωπισµός, η αλληλεγγύη; Το περιοδικό «εκόνοµιστ» έγραφε κάποτε για τιςµη κυβερνητικές οργανώσεις: «υπάρχουν ανθρωπιστικά µαγαζάκια στα οποία παρέχουν τις υπηρεσίες τους αµισθί µερικοί ιδεολόγοι. Και υπάρχουν ανθρωπιστικά µεγαθήρια µε µάνατζερ µεγαλοκαρχαρίες που διαχειρίζονται προϋπολογισµούς εκατοµµυρίων». Σε καιρούς ισχνούς, αυτό είναι µια σκανδαλώδης πρόκληση.

Κρίσεις,πόλεµοι, πληµµύρες, πρόσφυγες τραβούν τις µη κυβερνητικές οργανώσεις σαν µέλι. Το 1995 υπήρχαν 29.000 τέτοιες οργανώσεις σε όλον τον κόσµο. Σήµερα, µόνο στις ΗΠΑ είναι δύο εκατοµµύρια. Στη ρωσία, όπου δεν υπήρχε καµιά πριν από την πτώση του σοβιετικού καθεστώτος, ξεπερνούν τις 65.000. 

Oι µη κυβερνητικές οργανώσεις απορροφούν πόρους που διαφορετικά θα κατέληγαν στους λαούς. Πόσο είναι όµως πραγµατικά µη κυβερνητικές; Και πόσο είναι αµερόληπτες; Για παράδειγµα, µία από τις µεγαλύτερες, η οξφαµ, χρηµατοδοτείται κατά 25% από τη βρετανική κυβέρνηση. Πολλές από αυτές τις οργανώσεις δρουν ως µεταπράτες των κυβερνήσεων, που προτιµούν να ξεπλένουν µέσω αυτών την εξωτερική βοήθεια σε χώρες στις οποίες θέλουν να ασκήσουν επιρροή. Τα σόου των χρωµατιστών επαναστάσεων στη Γεωργία και την ουκρανία δεν θα είχαν γίνει ποτέ χωρίς τη δυτική χρηµατοδότηση των εξεγερµένων µέσω τέτοιων οργανώσεων. Τα ηγετικά στελέχη των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και η πολιτική εξουσία υπήρξαν πάντα συγκοινωνούντα δοχεία: ο Κουσνέρ έγινε υπουργός του Σαρκοζί, ο Μαλιρέ υπουργός του Σιράκ, ο ρουφέν συνεργάτης του Μπαλαντίρ, ο Νεστέζ γερουσιαστής της βελγικής ∆εξιάς. 

Τα προγράµµατα τέτοιων οργανώσεων είναι µονάχα αυτά που αρέσουν στις κυβερνήσεις. Η ∆ιεθνής αµνηστία, όπως γράφει ο βέλγος δηµοσιογράφος Μισέλ Κολόν στο βιβλίο του «Το παιχνίδι του ψεύδους», φρόντιζε ώστε η «ανθρωπιστική» στάση της στη βοσνία να µην είναι ασύµβατη µε τη θέση της αµερικανικής πολιτικής: «Η διεθνής κοινότητα δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα για να προστατέψει τους πληθυσµούς. αν αυτό γίνει µε µια ένοπλη επέµβαση, δεν είναι δικό µας θέµα».

Οι περισσότερες µη κυβερνητικές οργανώσεις λειτουργούν κάτω από την οµπρέλα του ΟΗΕ και πίσω από τη µάσκα της «κοινωνίας των πολιτών». Τι είναι όµως αυτή η κοινωνία; Σύµφωνα µε τον ΟΗΕ, «ένας χώρος της κοινωνικής ζωής που είναι οργανωµένος εθελοντικά, σε µεγάλο βαθµό αυτάρκης και αυτόνοµος από το κράτος». Στην πράξη δεν υπόκειται σε κανέναν δηµοκρατικό έλεγχο, ούτε εξαρτάται από δηµοκρατικές διαδικασίες. Μοιάζει περισσότερο µε ένα λόµπι που εκφράζει συγκεκριµένα συµφέροντα, παρά µε έναν δηµοκρατικό θεσµό που προωθεί το κοινό συµφέρον. Αλλωστε, οι µη κυβερνητικές οργανώσεις που δρουν στο πλαίσιό της συχνά υποκαθιστούν τις κυβερνήσεις, ακυρώνοντας έτσι τη λαϊκή και την εθνική κυριαρχία.

Τον καλύτερο ίσως ορισµό για την «κοινωνία των πολιτών» τον έχει δώσει ο Μισέλ Φουκώ: «∆εν είναι παρά κάτι που αποτελεί µέρος της σύγχρονης κυβερνητικής τεχνολογίας». Η κατάληξη (και ίσως ο απώτερος στόχος) της «κοινωνίας των πολιτών» και της δράσης των µη κυβερνητικών οργανώσεων δεν µπορεί παρά να είναι η ιδιωτικοποίηση της δηµοκρατίας και της λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας.