Toυ ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Με αφορμή την ανακίνηση του ονόματος της πΓΔΜ, το διαδίκτυο βρίθει
σχολίων που δείχνουν ότι η ανθρωπότητα περνά σε μια άλλη εποχή.
Ο
τεχνολογικός καταλύτης μεταμορφώνει τα πάντα: από την οικονομία και την
πολιτική μέχρι τις κοινωνίες και το άτομο. Δεν τίθεται, πλέον, θέμα
καλού ή κακού. Αλλά μιας μετάβασης που εισάγει σε μια άλλη κοινωνία. Η
εικονική πραγματικότητα και η διάστασή της με την πραγματική γέρνει υπέρ
της πρώτης. Είδωλα αποκαθηλώνονται, αξίες επαναπροσδιορίζονται,
κοινωνίες αναζητούν νέες ταυτότητες, σχέσεις επανορίζονται.
Η περιοχή που μας αφορά άμεσα, τα Βαλκάνια, αναβαθμίζονται στο διεθνές ενδιαφέρον για λόγους που δεν είναι μόνο ενεργειακοί.
Είναι πιο σύνθετοι και έχουν να κάνουν με την είσοδο και άλλων
δυνάμεων στην περιοχή, ισχυρών δυνάμεων που μέχρι σήμερα είχαν άλλες
προτεραιότητες. Δεν πάνε πολλά χρόνια που τα Βαλκάνια εγκαταλείφθηκαν
από τη δύναμη που κυριάρχησε μετά τον πόλεμο στην Γιουγκοσλαβία, τις
ΗΠΑ. Προσφάτως, δείχνουν εμφανή σημάδια ότι θέλουν να επιστρέψουν. Δεν
είναι μόνο η ρωσική παρουσία στην περιοχή που οδηγεί την Ουάσιγκτον σε
μια επιστροφή. Αλλά και σε μικρότερο βαθμό της Τουρκίας και σε
μεγαλύτερο της Κίνας. Η Ρωσία επιχείρησε και επιχειρεί να διαμορφώσει
ευνοϊκές γι’ αυτήν ισορροπίες. Αλλού τα πήγε άσχημα, αλλού μέτρια, αλλού
καλύτερα. Δεν εγκαταλείπει, όμως, το παιχνίδι. Χωρίς να παραβλέπει την
προβολή σκληρής ισχύος, που είναι στο χαρακτήρα της ρωσικής πολιτικής, η
Μόσχα έχει αντιληφθεί πως μπορεί να διαδραματίσει καλύτερα το παιχνίδι
της προβάλλοντας ήπια ισχύ.
Αυτό το ζήτημα της ρωσικής παρουσίας και επιρροής στα Βαλκάνια
επιχειρεί να εξετάσει ένα νέο βιβλίο του Ντίμιταρ Μπέτσεφ με τίτλο Ανταγωνιστική δύναμη: Η επιρροή της Ρωσίας στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Ο συγγραφέας είναι πεπεισμένος ότι η δημιουργία εντυπώσεων είναι ο
πυρήνας της στρατηγικής του Κρεμλίνου, επειδή δεν έχει την οικονομική ή
στρατιωτική δύναμη να κάνει περισσότερα. Με άλλα λόγια, το Κρεμλίνο
αξιοποιεί στο έπακρο ένα χέρι που είναι πολύ πιο αδύναμο από ό,τι
φαίνεται.
Σε σχετικό δημοσίευμα της ιστοσελίδας codastory.com, επιχειρείται –με
αφορμή το βιβλίο– η ανάλυση της ρωσικής πολιτικής στα Βαλκάνια και το
συμπέρασμα είναι πως η Ρωσία, στην προσπάθειά της να περιορίσει, αν όχι
να ανατρέψει τη δυτική επιρροή, και επειδή δεν μπορεί να προβάλλει
σκληρή ισχύ, έχει επιλέξει το δρόμο της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών
και προβαίνει σε κρυφές προσπάθειες για υπονόμευση της τοπικής
πολιτικής, επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ενάντια σε κρίσιμες υποδομές και
προσπάθειες για εφαρμογή οικονομικής πίεσης μέσω του ενεργειακού
εφοδιασμού.
Η ρωσική πολιτική ασκείται με έξυπνο τρόπο. Τον περασμένο
Οκτώβριο η Ρωσία έδωσε δωρεάν στη Σερβία έξι μαχητικά αεροπλάνα της
σοβιετικής εποχής και ο υπουργός άμυνας της Ρωσίας μετέβη στο Βελιγράδι
για να διασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή δημοσιότητα. Η Σερβία, όμως,
ενδιαφέρθηκε περισσότερο για τον εκσυγχρονισμό παλαιών μαχητικών
αεροπλάνων που διαθέτει (Mig-29), κόστους 235 εκατ. δολαρίων. Και η
μεταφορά των ανταλλακτικών έγινε με ρωσικά μεταγωγικά. Τα δυτικά γεράκια
αντέδρασαν και στις δύο περιπτώσεις.
Αυτό ήθελε και η Μόσχα: να δείξει ότι είναι υπολογίσιμη δύναμη και ότι μπορεί να προβάλλει ισχύ από τα Βαλκάνια ως τη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής.
Στο βιβλίο του ο Μπέτσεφ αμφισβητεί τις δυνατότητες αυτές της Μόσχας,
και όπως επισημάνθηκε παραπάνω, τονίζει πως λόγω της αδυναμίας της η
Μόσχα μετέρχεται άλλων μεθόδων ήπιας ισχύος, ή μιας νέας μορφής ισχύος
που ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί και κινείται μεταξύ της ήπιας και της
σκληρής. Στην περιοχή, όμως, αρχίζει να δείχνει ενδιαφέρον παρουσίας και
η Κίνα. Το Πεκίνο έχει προκρίνει εδώ και καιρό την άσκηση ήπιας
πολιτικής παγκοσμίως και ένας τρόπος με τον οποίο την αναπτύσσει είναι η
Belt and Road Initiative (BRI), η πρωτοβουλία, δηλαδή, αναβίωσης του
οδικού και θαλάσσιου δρόμου του μεταξιού. Η Κίνα είναι ήδη στα Βαλκάνια
και σχεδιάζει επενδύσεις. Τα επόμενα χρόνια η Κίνα θα ανοίξει μια
επενδυτική γέφυρα στα Βαλκάνια. Η επέκτασή της θα είναι ακόμη ισχυρότερη
από της Ρωσίας και της Τουρκίας, αλλά θα είναι, κυρίως, οικονομική
διείσδυση.
Αυτή η ώθηση θα είναι ακόμη πιο δυνατή εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση
αποφασίσει να καθυστερήσει τον επόμενο γύρο της προσχώρησης χωρών των
δυτικών Βαλκανίων μέχρι το 2025. Η διατήρηση των δυτικών Βαλκανίων έξω
από την ΕΕ θα παράσχει γόνιμο έδαφος για κινεζικές επιχειρήσεις ως
«Πρωτοβουλία 16+1», μέρος της πολύ μεγαλύτερης πρωτοβουλίας για την Belt
and Road Initiative (BRI).
Έτσι, η επόμενη δεκαετία υπόσχεται να ανοίξει ένα νέο είδος γεωπολιτικής γραμμής στα Βαλκάνια, παράλληλα με τις παραδοσιακές διαμάχες και τη μεγαλύτερη αντιπαλότητα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
Αυτή τη φορά το πεδίο της μάχης θα είναι οικονομικό και ο αγώνας θα
είναι γύρω από...
Η Ρωσία και η Τουρκία θα
συνεχίσουν να επιχειρούν να προσελκύσουν κράτη της περιοχής, γεγονός
που θα συναντά την αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ. Αυτό
αφήνει περιθώριο για την Κίνα να κάνει την εισβολή της με το δικό της
ήπιο τρόπο. Η βαλκανική σύγκρουση με τη μορφή που περιγράφηκε είναι επί
θύραις και η υπόθεση της σπουδής της ονομασίας των Σκοπίων είναι για τις
δυνάμεις μια λεπτομέρεια αυτής της πολιτικής.
Θα αντέξει η Ελλάδα να
επιμείνει στα δικά της πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά συμφέροντα;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου