Το δίληµµα είναι τόσο παλιό όσο και ο κόσµος. Ας υποθέσουμε πως η Μαρία νιώθει πως τσιλημπούρδισε αρκετά. Αποφάσισε πως έφτασε η ώρα, πως πρέπει επιτέλους να νοικοκυρευτεί. Είναι στην ευχάριστη θέση να έχει επιλογές: Βρίσκεται μεταξύ του Γιώργου και του Κώστα. Της αρέσουν και οι δύο - με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Πρέπει όμως να αποφασίσει ποιος θα είναι ο τυχερός (;), με ποιον θα προσπαθήσει να ευτυχήσει, με ποιον θα επιχειρήσει να περάσει όσο πιο ανώδυνα γίνεται τη ζωή.
Σε μια παλιότερη εποχή, θα ζητούσε τη γνώμη του Θεού. Και έπειτα θα έκανε αυτό που νόμιζε.
Στην τωρινή εποχή, μάλλον θα αποφάσιζε μόνη της, έπειτα από αέναες φιλικές τηλεφωνικές συμβουλές, όπως κάνει κάθε άνθρωπος που πιστεύει στον εαυτό του.
Σε μια (ίσως όχι πολύ μακρινή) εποχή, θα ρωτούσε αυτόν που την ξέρει καλύτερα απ' όλους: την Google. «Ποιον να παντρευτώ; Τον Γιώργο ή τον Κώστα; Μου αρέσουν και οι δύο. Εσύ που ξέρεις τα πάντα, τι προτείνεις;» θα έλεγε ή θα πληκτρολογούσε.
Η Google θα απαντούσε με βαθιά φωνή:
«Σε ξέρω από την ημέρα που γεννήθηκες. Εχω διαβάσει όλα τα e-mail σου, έχω ηχογραφήσει όλα τα τηλεφωνήματά σου. Ξέρω ποιες ταινίες σού αρέσουν, ξέρω το DNA σου, τις βιομετρικές εξετάσεις σου, πώς χτυπάει η καρδιά σου. Ξέρω πότε έκανες τα ραντεβού σου και με τους δύο και αν θέλεις μπορώ να σου δείξω σε ποια σημεία του ραντεβού σού ανέβηκε η πίεση, οι χτύποι της καρδιάς σου έγιναν πιο έντονοι. Γι' αυτό θα ενεργοποιήσω τον αλγόριθμο που θα αποφασίσει. Και κατ' αυτόν, ο Γιώργος έχει περισσότερες πιθανότητες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, έχεις 87% πιθανότητες να είσαι πιο ευτυχισμένη μαζί του. Και επειδή σε ξέρω τόσο καλά, είμαι σίγουρος πως δεν σου αρέσει η απάντησή μου. Ξέρω ότι ο Κώστας είναι πολύ πιο όμορφος, ότι στον αξιακό σου κώδικα η εξωτερική εμφάνιση παίζει μεγάλο ρόλο στην επιλογή. Σε ξέρω καλύτερα όμως. Γνωρίζω πως οι βιοχημικοί σου αλγόριθμοι, που εξελίχθηκαν ερήμην σου αιώνες τώρα, δίνουν στην εξωτερική ομορφιά ένα 35% στην επιλογή, ενώ οι τωρινές μου αναλύσεις δίνουν μόλις 14% στην εξωτερική εμφάνιση. Οπότε η απόφασή μου είναι ο Γιώργος, ακόμη και αν δεν σου αρέσει».
Η ιστορία είναι φανταστική ασφαλώς, είναι γραμμένη από τον ισραηλινό ιστορικό Γιουβάλ Νώε Χαράρι, στους «Financial Times», σε μια υπερβολική απόπειρά του να εξηγήσει το πέρασμα της ανθρωπότητας στη νέα εποχή: την εποχή της θρησκείας των αλγόριθμων.
Πριν αρχίσουν οι χαρακτηρισμοί για την τεχνοφοβία, να ξεκαθαρίσουμε πως η τεχνολογία έχει κάνει σαφώς τη ζωή μας πιο εύκολη. Και γι' αυτό της εκχωρούμε χωρίς ιδιαίτερη σκέψη και χωρίς ενόχληση κάθε υπάρχον δεδομένο στις ηλεκτρονικές μας συσκευές. Το δικό μου κινητό ξέρει πού πήγα διακοπές, πόσο αθλούμαι, τι ψάχνω στο Internet, από την αδράνειά του γνωρίζει πόση ώρα κοιμάμαι, τι μαγαζιά προτιμώ και για ποια πράγματα μιλάω την περισσότερη ώρα. Πιθανότατα δεν θεωρεί πως είμαι ιδιαίτερα ενδιαφέρων τύπος, αλλά δεν πειράζει, τα αισθήματα είναι αμοιβαία.
Ο Χαράρι εξηγεί πως για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι εμπιστεύονταν ως απόλυτη αρχή τον Θεό ή τους θεούς. Επειτα, στη μοντέρνα εποχή, ο ουμανισμός πέρασε τις θεϊκές εξουσίες στους ανθρώπους, στη γνώση, στην επιστήμη. Καταλήξαμε πως οι επιθυμίες και τα συναισθήματά μας μάς ορίζουν, αποφασίσαμε πως η ελεύθερη βούλησή μας είναι η μεγαλύτερη αρχή. Και τώρα, σταδιακά, αλλά στην πραγματικότητα πολύ γρήγορα, μια νέα θεϊκή ύπαρξη έχει παραμερίσει όλες τις ιδεολογίες:
Οι προφήτες της Silicon Valley που άθελά τους επηρεάζουν από τον ψεκασμένο σχολιαστή στο Facebook μέχρι το πόσο θα διαβαστεί αυτό το κείμενο online, εγκαθιδρύουν έναν νέο τρόπο ζωής, μια νέα αφήγηση που νομιμοποιεί την αυθεντία των αλγόριθμων, των δεδομένων, των data, την εποχή του Dataism.
Μοιάζει υπερβολικό, αλλά αφού τα κατάφερε ο κομμουνισμός, ο
καπιταλισμός, ο χριστιανισμός και κάθε άλλο δόγμα, γιατί να μην το
καταφέρουν οι αριθμοί;
Γιατί να μη μας ορίζουν οι αλγόριθμοι; Γιατί να
μην αποφασίζεται απ' αυτούς τι θα φορέσουμε, τι θα αγοράσουμε, πώς θα
οδηγήσουμε, πού θα πάμε διακοπές, ποιον θα φλερτάρουμε;
Εκτός και αν
έχει ήδη συμβεί. Ας ρωτήσουμε την Google, κάτι θα ξέρει. l
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου