Η ελληνική σχιζοφρένεια

Του Μιχάλη Α. Τιβέριου

Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Τις τελευταίες ηµέρες στο πολιτικό σκηνικό του τόπου διαδραµατίστηκαν γεγονότα που µόνον απογοήτευση προκαλούν. Ενώ η χώρα, ευρισκόµενη εδώ και καιρό σε µεγάλη πτώση, είχε άµεση ανάγκη κυβέρνησης ικανής για να τη βγάλει από τα αδιέξοδα στα οποία την οδήγησαν οι πολιτικοί της ταγοί, οι τελευταίοι… αγρόν ηγόραζαν.  

Αντί να αναζητούν πρόσωπο που θα είχε τις προϋποθέσεις να πετύχει τον στόχο αυτό, έχαναν πολύτιµο χρόνο αναζητώντας κάποιον που πρωτίστως θα διευκόλυνε τη διαιώνιση της δικής τους παρουσίας στα πολιτικά δρώµενα του τόπου. Και όταν εν τέλει βρήκαν τον κατάλληλο Πρωθυπουργό, φρόντισαν η κυβέρνησή του να είναι στερηµένη φρέσκιας, δηµιουργικής πνοής. Επέβαλαν ένα πολυµελές υπουργικό σώµα από πρόσωπα που, ως επί το πλείστον, έχουν εµπλοκή, αν όχι στα αίτια, τουλάχιστον στην κακή διαχείριση της κρίσης.

∆υστυχώς τέτοια ταπεινά κοµµατικά παιχνίδια δεν είναι πρωτόγνωρα στον πολιτικό βίο της χώρας. Εµφανίζονται ήδη από τα χρόνια της Επανάστασης, πριν δηλαδή κάνουµε τα πρώτα βήµατα του ελεύθερου βίου µας. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα έγραφε το 1875 και ο ∆ηµήτριος Ν. Βερναδάκης: «Και πονούσι µεν και αγαπώσι την πατρίδα των οι πολιτικοί… αλλά… η φιλοπατρία των αύτη είναι κατωτέρα του εγωισµού των και της φιλαρχίας των, όπως και των λοιπών ηµών Ελλήνων η φιλοπατρία είναι αναντίρρητος, αλλ’ όταν δεν ευρίσκεται εις σύγκρουσιν µε τον εγωισµόν µας, µε τα ατοµικά ηµών πάθη και συµφέροντα, περιπταίη δε απλώς την θερµήν κεφαλήν µας, ως κούφός τις ποιητική αύρα, όταν ιδιοπραγούντες και άµικτοι όλως προς τα κοινά και δηµόσια σκεπτώµεθα περί της πατρίδος όλως ακαδηµαϊκώς εν ώ τα πράγµατα δια µιάς ανατρέπονται και αναστρέφονται, και η προτέρα ηµών φιλοπατρία εξαφανίζεται δια µιάς ως κονιορτός λεπτότατος, άµα ως επιπνεύση ο άνεµος της φιλαρχίας, άµα ως εµβάλωµεν και το άκρον µόνον του ποδός και της χειρός εις τα δηµόσια, ότε και φαινόµεθα…, φιλοπάτριδες εν λόγοις, αλλ’ εγωισταί και ιδιοτελείς, άρα και ολετήρες της πατρίδος εν έργοις! – και ταύτα πάντα ίνα πληρωθή… το πάλαι ποτέ υπό Ελληνος περί Ελλήνων ρηθέν “Αρχή άνδρα δείκνυσιν”».

Είναι γνωστό ότι εµείς οι Ελληνες δύσκολα αναλαµβάνουµε την ευθύνη των σφαλµάτων µας. Γι’ αυτά συνήθως κάποιοι άλλοι φταίνε. Ορισµένοι υποστηρίζουν ότι διακατεχόµαστε από ένα σύνδροµο αυτοκαταστροφής. Γι’ αυτό βέβαια δεν φταίει το… DΝΑ µας, όπως αποδεικνύει η συχνά λαµπρή παρουσία µας στην Εσπερία. 

Κάπου αλλού βρίσκεται η ρίζα της κακοδαιµονίας µας και η θεραπεία της θα πρέπει, πιστεύω, να αρχίσει από τη σωστή εκµάθηση της Ιστορίας µας, από τα πρώτα κιόλας µαθητικά χρόνια. Στη διδασκαλία της Ιστορίας θα πρέπει να προβάλλονται όχι µόνο τα προτερήµατα αλλά και τα ελαττώµατά µας. Και αυτό όχι για να δηµιουργούµε στα ελληνόπουλα σύνδροµο µειονεκτικότητας, αλλά για να συνειδητοποιούν από πολύ νωρίς και από µόνα τους τα αρνητικά µας γνωρίσµατα για να µπορέσουν να τα ξεπεράσουν. 

Στην επιτυχία του στόχου αυτού θα συµβάλει σηµαντικά αν π.χ. οι µαθητές µας διδάσκονται χωρίς περιστροφές ότι η Επανάσταση του ‘21 είχε ολοκληρωτικά σχεδόν κατασταλεί το 1827 και ότι αν δεν είχε γίνει η ναυµαχία του Ναβαρίνου µε πρωταγωνιστές τους... κουτόφραγκους, η διεκδίκηση της ελευθερίας µας θα είχε τότε χαθεί· ακόµη, ότι η Επανάσταση είχε σβήσει επειδή, εκτός των άλλων, την ηγεσία της σ’ εκείνα τα κρίσιµα χρόνια συχνά δεν την απασχολούσε πρωτίστως η πρόοδος του αγώνα αλλά η προώθηση ιδιοτελών και ταπεινών σχεδίων. Οτι οι εθνικοί µας πόροι και οι στρατιωτικές δυνάµεις αναλώνονταν, κατά ένα µεγάλο µέρος τους, σε εµφύλιες συρράξεις, µε τον Κολοκοτρώνη να ρίχνεται ως κακούργος στο δεσµωτήριο, µε τον Ανδρούτσο να δολοφονείται και τον «αγαθόν» και «χρηστόν» ∆ηµήτριο Υψηλάντη να παραγκωνίζεται. 

Οι µαθητές µας θα πρέπει να µαθαίνουν ότι πριν µας επιβληθεί ο Οθων µε τους Βαυαρούς είχαµε προηγουµένως φροντίσει να βγάλουµε από τη µέση τον «θεόσταλτο» Καποδίστρια· ότι έως την εποχή του Τρικούπη, τον οποίο στις εκλογές του 1895 καταψηφίσαµε προτιµώντας τον άγνωστο Γουλιµή, ο εκάστοτε έλληνας υπουργός Εξωτερικών έδινε… τα διαπιστευτήριά του στους πρεσβευτές των τότε µεγάλων δυνάµεων· ότι στις εκλογές του 1920 καταµαυρίσαµε τον εθνεγέρτη Βενιζέλο, ότι αµέσως µετά τη λήξη του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου και ενώ όλη η Ευρώπη προσπαθούσε να ανασυνταχθεί από τις στάχτες, εµείς προχωρούσαµε σε εµφύλιο και πολλά άλλα. 

Καθώς τα µελανά αυτά γεγονότα αποσιωπώνται ή µνηµονεύονται µε εν πολλοίς έµµεσο τρόπο ώστε, ή δεν γίνονται αντιληπτά ή προσλαµβάνονται ακόµη και ως… κατορθώµατα, πώς να συνειδητοποιήσουµε τα ελαττώµατά µας και να προσπαθήσουµε να τα θεραπεύσουµε;  

Πώς να εξαλειφθούν τα ελαττώµατα αυτά όταν από νηπιακή ηλικία µάς γίνεται «πλύση εγκεφάλου» µε το δόγµα ότι έχουµε δώσει τα «φώτα» στον κόσµο, ότι για όλα τα δεινά µας πάντα φταίνε οι ξένοι, ότι είµαστε λαός αψεγάδιαστος, το πιο ευφυές και πιο προικισµένο δηµιούργηµα του Πλάστη επί της Γης;