Μιά ζωή ΠΑΣΟΚ

Toυ ΣΑΡΑΝΤΟΥ ΚΑΡΓΑΚΟΥ

(...) Δέν ξέρω γιατί, ἀλλά ἀπό τήν πρώτη ἐμφάνιση τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου στήν πολιτική (ἡ πρώτη μας προσέγγιση ἔγινε τόν Δεκέμβριο τοῦ 1962 ἤ τόν Ἰανουάριο τοῦ 1963, καί ἀπό μέρους μου ὑπῆρξε ἀρνητική), θεώρησα τόν ἄνθρωπο αὐτό καί τήν ὅποια πολιτική του κατασκευή ἤ συσκευή σάν πλαίσιο. Ἕνα πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο θά ἔπρεπε νά ζοῦμε, νά ἐργαζόμαστε (κυρίως νά μήν ἐργαζόμαστε) καί νά δημιουργοῦμε ὄχι βέβαια κάτι ἐπωφελές καί παραγωγικό.  

Μετά τήν μεταπολίτευση εἶδα τό ΠΑΣΟΚ σάν ἕνα ἀποτύπωμα πίεσης πάνω στή συνείδησή μας. Σάν ἕνα εἶδος ἐπιδημίας. Πού δέν ἦταν μέσα μας· εἴμαστε μέσα του, ὅπως ὁ μεταξοσκώληκας στό κουκούλι του. Μπορεῖ νά ἔγιναν προσπάθειες ἀπεγκλωβισμοῦ, προσπάθειες ἀποτοξινώσεως, ἀλλ᾽ ὅλα ἀπέβησαν μάταια. Δέν μπορεῖ νά ἀποβληθεῖ ἀπό ἐσένα ὅ,τι εἶσαι ἐσύ ὁλικά ἤ μερικά.

Ὁ ἐκπασοκισμός ἔγινε πολιτικό πεπρωμένο μας· κάτι σάν κισμέτ. Τόν πρῶτο καιρό στίς «λαοσυνάξεις» του κυριαρχοῦσε ὡς μουσική ὑπόκρουση τό «Κάρμινα μπουράνα», ὅπως τό συνήθιζαν καί οἱ Χιτλερικοί σέ ἀνάλογες ἐκδηλώσεις. Λειτουργοῦσε σάν ἔνεση ὁμοψυχίας, ὁμορροπίας, ὁμοιομορφίας. Ἀκόμη καί τό ταχυπαλμικό ἄσμα «Θά τόν μεθύσουμε τόν ἥλιο» τοῦ γλυκύτατου Μάνου Λοΐζου, πού κυριαρχοῦσε κι αὐτό στίς πασοκικές συγκεντρώσεις, παρέπεμπε σ᾽ ἕνα εἶδος ἀπαγγελίας τοῦ Φάνεναϊντ, δηλαδή τή ναζιστική παραφθορά τοῦ ἀρχαίου ὅρκου αἵματος τῶν Τευτόνων ἱπποτῶν. Ἔτσι τευτονικά ἐπιβλήθηκε πολιτικά καί πνευματικά τό ΠΑΣΟΚ στή ζωή μας.

Ἔκτοτε, μετά τό 1981, τά πάντα μποροῦσαν νά συμβοῦν, καί τά πλέον ἠθοφθόρα καί ἐθνοφθόρα, ὄχι ἁπλῶς χωρίς ἀντίδραση ἀλλά καί μέ τή συναίνεσή μας. Παράδειγμα, ἡ καταστροφή τῆς γλώσσας καί τῆς γραφῆς. Μετά τό 1965 εἶχα λάβει τήν ἀπόφαση νά μήν ἀσχοληθῶ μέ τήν πολιτική συγγραφή. Μοῦ ἀρκοῦσε ἡ διδασκαλία καί ἡ συγγραφή διδακτικῶν βιβλίων. Μετά τό 1982 ἔνιωσα ἠθικό καί παιδαγωγικό χρέος νά ἐπανέλθω στήν πολιτική κειμενογραφία. Ὑπό τόν τίτλο «Προσεχῶς κατεδάφιση» ἔθεσα σέ κυκλοφορία μιά προσχηματική ποιητική συλλογή πού εἶχε ὡς ὑπότιτλο τή λέξη «παρα-ποίηση», διότι ἔθιγε τήν παραποίηση τῆς πολιτικῆς καί τοῦ ἑλληνικοῦ ἤθους. Ἀκολούθησαν τά βιβλία «Εἰς τόν τύπον τῶν ἥλων» καί λίγο μετά «Τό πλοῖο τῶν τρελῶν καί ἡ ἄγονος πολιτική μας γραμμή». Μέ ἔβαλαν τότε ὅλοι οἱ «προοδευτικοί» στή γραμμή γιά πνευματική ἐκτέλεση. Ἄνθρωποι πού εἶχαν γνωρίσει καλά τήν τσέπη μου, τότε πού ἦταν γεμάτη, ἔκαναν ὅτι δέν μέ ξέρουν. Ὅταν μάλιστα ἔθεσα σέ κυκλοφορία τό βιβλίο «Ecce homo: Ὁ μυθολογικός μανδύας τοῦ κ. Ἀνδρέα Παπανδρέου» ὁ ἐκδότης πού εἶχε ἐκδώσει ἤδη 30 βιβλία μου, δέν ἐτόλμησε νά βάλει στό βιβλίο τή φίρμα του. Ὅλα αὐτά τά βιβλία μυστηριωδῶς ἐξαφανίστηκαν, ὅπως ἐξαφανίστηκε καί ἡ γλωσσική μου μελέτη «Ἀλεξία: Γλωσσικό δρᾶμα μέ πολλές πράξεις», ὅπου προέβλεπα τήν κυριαρχία τῶν «Γκρίνγκλις» καί τῆς ἀριθμογλώσσας τῶν φορητῶν τηλεφώνων καί ὑπολογιστῶν.

Ὅλα αὐτά δέν γράφονται ἐν εἴδει παραπόνου. Γνώριζα τό τίμημα. Γράφονται προειδοποιητικά γιατί οἱ μέρες πού ἔρχονται θά εἶναι «πολύ συφοριασμένες», γιά νά μιλήσω καβαφικά. Ἡ λύση δέν εἶναι νά φύγει τό ΠΑΣΟΚ ἀπό τήν ἐξουσία, ἀλλά νά φύγει ὁ πασοκισμός ἀπό τή ζωή μας. Τί νόημα ἔχει νά ξαναγίνει κυβέρνηση ἡ Ν.Δ. καί νά ξαναπολιτευθεῖ ὡς ΠΑΣΟΚ ὑπό γαλάζιο μανδύα; 

Στήν πολιτική τό πρόβλημα δέν εἶναι τά προβλήματα, εἶναι ἡ λύση τῶν προβλημάτων. Καί ἡ πρωτίστη λύση τῶν περισσοτέρων προβλημάτων εἶναι ἡ ἀποπασοκοποίηση τῆς παιδείας. Ἐκ τῆς πασοκοποιημένης –καί μέ τεράστια συνευθύνη τῆς Ν.Δ.– παιδείας ἐρρύη πάντα τά φαῦλα.

Ἡ παιδεία μπορεῖ νά ὑπάρξει καί χωρίς κράτος. Ἀλλά κράτος δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει χωρίς παιδεία. Αὐτό ὑπῆρξε ἡ δική μας τραγωδία. Ἀντί νά δημιουργήσουμε ἕνα πεπαιδευμένο κράτος, δημιουργήσαμε μιά ἀσφυκτικά κρατικοποιημένη παιδεία, ἡ ὁποία διαμόρφωνε –καί διαμορφώνει– στούς παιδεύοντες καί παιδευομένους μιά νοσηρή νοοτροπία.

Ἡ δική μου γενιά εἶχε σύνθημα τό «Ἐλευθερία στήν παιδεία». Μετά ἀπό μιά μακρά δοκιμασία ἀπογοητεύσεων σέ ὅ,τι ἀφορᾶ στή λεγόμενη ἐλεύθερη (γράφε ἀσύδοτη) παιδεία, πρέπει νά κυριαρχήσει μία νέα παιδαγωγική ἀντίληψη: Ἐλευθερία μέ Παιδεία. Ἀλλιῶς, κάποιος μελλοντικός Ὅμηρος ἐνδέχεται νά ἀναφωνήσει γιά τό λαό καί τά χάλια του: «Σοί αἶσχος μετ᾽ ἀνθρώποισι πέλει» (σελ. 225). Δηλαδή, ἡ ντροπή ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους θά σέ συντροφεύει. 

ΠΗΓΗ ΕΣΤΙΑ