Ε.Ε.¨Ναι ή όχι στον "φεντεραλισμό;"

Toυ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Ο φεντεραλισμός είναι μια λέξη που ακούγεται όλο και περισσότερο στους «διαδρόμους» της Ευρώπης. Μπροστά στα σημερινά αδιέξοδα και την ουσιαστική ανάληψη της εξουσίας από το περίφημο δίδυμο «Μερκοζί», πολλοί θεωρούν ότι πρέπει να ενισχυθούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, με παράλληλη εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας από τις πρωτεύουσες προς τις Βρυξέλλες. 

Θιασώτης αυτής της άποψης είναι, για παράδειγμα, η Μπάρμπαρα Σπινέλλι, κόρη του αρχιτέκτονα της ευρωπαϊκής ενοποίησης Αλτιέρο Σπινέλλι και τακτική αρθρογράφος της εφημερίδας Ρεπούμπλικα. Κατά την άποψή της, το κυρίαρχο ερώτημα αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη είναι ποιος βρίσκεται στο τιμόνι, ποιος αποφασίζει αν οι θυσίες θα συνδυαστούν ή όχι με την κοινωνική δικαιοσύνη, ποιος ελέγχει εντέλει τους ελεγκτές.

Ο όρος «κηδεμονία» που ακούγεται συχνά τον τελευταίο καιρό είτε για την Ελλάδα είτε για την Ιταλία θα είχε νόημα, σύμφωνα με τη Σπινέλλι, μόνο αν τα εθνικά κράτη ήταν ακόμη ικανά να διοικούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Αυτό όμως δεν συμβαίνει. Ο περιορισμός της εθνικής κυριαρχίας και η χορήγηση περισσότερων εξουσιών στην Ευρώπη, θα μπορούσε να αποτελέσουν διέξοδο από την κρίση και μια καινούργια αρχή.

Τις ισχυρές επιφυλάξεις του εκφράζει, αντίθετα, ο Ιμπέρ Βεντρίν, που υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών επί προεδρίας Μιτεράν. Εάν η λέξη φεντεραλισμός σημαίνει εναρμόνιση και συντονισμός της οικονομικής πολιτικής - λέει σε συνέντευξή του στη Λιμπερασιόν - είναι απολύτως σύμφωνος. Η εγκαθίδρυση όμως ενός υπουργού Οικονομικών, και αύριο μιας κυβέρνησης, της ευρωζώνης είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Αυτό θα οδηγούσε στη γέννηση ενός συστήματος με απροσδιόριστο χαρακτήρα. Υπερεθνικό; Τεχνοκρατικό; Ομοσπονδιακό; Η είσοδος σε μια «μεταδημοκρατική» Ευρώπη θα συνοδευόταν χωρίς αμφιβολία από την αναθεώρηση των συνθηκών, μια περιπέτεια επικίνδυνη αφού μεταφράζεται σε περισσότερη λιτότητα, εποπτεία και κυρώσεις.

Η κρίση την οποία διανύουμε, συνεχίζει ο Βεντρίν, είναι κατ' αρχάς κρίση του περιεχομένου της ανάπτυξης, η οποία στηρίχθηκε τα τελευταία χρόνια στην υπερχρέωση, την κερδοσκοπία, την οικονομία του καζίνου. Το παρανοϊκό αυτό σύστημα κατέρρευσε. Τα ευρωπαϊκά κράτη που είχαν αποδυναμωθεί ήδη από την υπερχρέωσή τους, χρεώθηκαν ακόμη περισσότερο για να σώσουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα! Ωστόσο το ευρώ δεν δέχθηκε ποτέ μια πραγματική απειλή. Ο πανικός είναι χρήσιμος σε όσους βλέπουν την ευρωπαϊκή ιδέα ως ένα μέσο αποδόμησης των εθνικών κρατών. Γι' αυτούς, το εθνικό συμφέρον είναι συνώνυμο με τον εθνικό εγωισμό.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, όπως άλλωστε και πολλοί σχολιαστές τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική, θεωρεί πως ένα δημοψήφισμα στην Ελλάδα δεν θα ήταν κακή ιδέα. Οι λαοί είναι κυρίαρχοι, όπως υπενθυμίζει κάθε τόσο το Συνταγματικό Δικαστήριο στη Γερμανία! Για να αποσπάσουν το «ναι», όμως, θα έπρεπε οι Ευρωπαίοι να αποφύγουν κάθε προσβλητική δήλωση για την Ελλάδα. Ακριβώς το αντίθετο από αυτό που έκαναν με το δημοψήφισμα του 2005 στη Γαλλία…