Τα νέα αστέρια του αναδυόμενου κόσμου

Tης Ρουμπινας Σπαθη

Μοιάζει σχεδόν με σενάριο επιστημονικής φαντασίας η εικόνα που εικάζουν διεθνείς οργανισμοί ότι θα εμφανίζει η παγκόσμια οικονομία σε λίγα χρόνια. Οικονομίες όπως της Ινδονησίας ή του Μεξικού, που παραμένουν ώς τώρα αγνοημένες, ετοιμάζονται να αναδειχθούν σε ισχυρούς παράγοντες στη διεθνή σκηνή, επισκιάζοντας τις σημερινές αναπτυσσόμενες οικονομίες και πολλές από τις ανεπτυγμένες. Ανάμεσά τους βρίσκονται επίσης η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία με τα γνωστά πλεονεκτήματά τους, τη δυναμική επέκταση της πρώτης και τα μεγάλα αποθέματα πετρελαίου της δεύτερης, που ώς τώρα παραμένουν στα μετόπισθεν.

Σε ό,τι αφορά τις χώρες BRIC, τις γνωστές αναδυόμενες οικονομίες, Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα, ήδη κατοχυρώνουν τη θέση τους στην παγκόσμια οικονομία με ενισχυμένη παρουσία στα διεθνή φόρα. 

Διεθνείς οργανισμοί και τράπεζες μεγάλου βεληνεκούς επισημαίνουν όμως ότι οι οικονομίες αυτές έχουν να αντιμετωπίσουν ένα φάσμα προβλημάτων: από την υπερθέρμανση, τον πληθωρισμό και την εισροή κερδοσκοπικών κεφαλαίων στην περίπτωση της Κίνας μέχρι την τρομοκρατία και την αστάθεια των τιμών του πετρελαίου με όσα αυτή συνεπάγεται για τα κρατικά έσοδα στη Ρωσία.

Ο Τζον Χόκσγουορθ, επικεφαλής των οικονομολόγων της εταιρείας συμβούλων και ορκωτών λογιστών PricewaterhouseCoopers (PwC), προεξοφλεί αντιστροφή της «προσωρινής αλλαγής», όπως χαρακτηρίζει την αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων που επέφερε η Βιομηχανική Επανάσταση, όταν η οικονομική κυριαρχία μεταβιβάστηκε από την Ασία στην Ευρώπη και την Αμερική. Εν ολίγοις, υποστηρίζει ότι η οικονομική κυριαρχία έχει αρχίσει να επιστρέφει σταδιακά στην κοιτίδα της, που δεν είναι άλλη από την Ασία. Σε ανάλογες εκτιμήσεις με εκείνες της PwC συγκλίνουν με μικρές διαφορές μελέτες των τραπεζών HSBC και Goldman Sachs, με την τελευταία να διακρίνει σημάδια κόπωσης στις μεγαλύτερες αναπτυσσόμενες οικονομίες, τις γνωστές ως BRIC, Βραζιλία, Ρωσία, Κίνα και Ινδία. Η διαπίστωση της Goldman Sachs αφορά, βέβαια, τις αποδόσεις των αγορών στις οικονομίες αυτές. Εχει, μάλιστα, προβεί σε σχετικές συστάσεις προς τους πελάτες της, εκφράζοντας την επιφυλακτικότητά της με τη διακριτική διατύπωση «δεν είμαστε τόσο θετικοί προς τις BRIC όσο ήμασταν στο παρελθόν».

Πράγματι ο δείκτης FTSE BRIC 50 με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας έχει κέρδη μόλις 3% τους τελευταίους δώδεκα μήνες.

Μεξικό

Τα μεγαλύτερα αστέρια του αναδυόμενου κόσμου για το 2011 εκτιμάται, αντίθετα, πως θα είναι αφενός το Μεξικό, με τις επιτυχημένες επιχειρήσεις του, και η Ινδονησία, με την πολιτική της σταθερότητα, την καινοτομία στην επιχειρηματικότητα και την επίσης διευρυνόμενη μεσαία τάξη της. Το Μεξικό θα είναι «η αναδυόμενη αγορά του 2011» εκτιμά ο Γουόλτερ Μολάνο, επικεφαλής της μονάδας ερευνών της BCP Securities του Κονέκτικατ, με αφορμή την περίπτωση του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, του Μεξικανού Κάρλος Σλιμ, η περιουσία του οποίου αυξήθηκε περαιτέρω έναντι δισεκατομμυριούχων όπως οι Μπιλ Γκέιτς και Γουόρεν Μπάφετ. Ο λόγος είναι η αξία των μεριδίων που κατέχει σε εταιρείες, η οποία αυξήθηκε κατά 37% το 2010, φθάνοντας στα 70 δισ. δολάρια.

Οπως επισημαίνει ο κ. Μολάνο, οι επενδυτές αναζητούν πλέον ευκαιρίες σε άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες πέραν των χωρών BRIC. Ετσι η Goldman Sachs προβλέπει πως το χρηματιστήριο του Μεξικού θα σημειώσει άνοδο 9% μέσα στο τρέχον έτος. Εχει, άλλωστε, προτείνει ήδη στους πελάτες της να τοποθετηθούν σε μετοχές εταιρειών των οποίων τα προϊόντα έχουν αυξημένη ζήτηση στην εγχώρια αγορά.

Ινδονησία

Σε ό,τι αφορά το έτερο άστρο του 2011, την Ινδονησία, σύμφωνα με το Bloomberg το περασμένο έτος το χρηματιστήριο της Τζακάρτα σημείωσε τη μεγαλύτερη απόδοση μεταξύ όλων των χωρών της Ασίας, με τον βασικό δείκτη τιμών των μετοχών να σημειώνει άνοδο 87%! Η ανάπτυξη της οικονομίας της έφθασε το περασμένο έτος στο 6% και αναμένεται να κυμανθεί σε παρόμοια επίπεδα και φέτος. Εκτιμάται δε πως μέσα στην πενταετία 2011-2015 θα σημειώσει μέσον όρο ανάπτυξης 6,6%. Ετσι ήδη από πέρυσι ακουγόταν η άποψη οικονομικών αναλυτών πως πρέπει να συμπεριληφθεί στην πρώτη γραμμή των αναπτυσσόμενων οικονομιών, μαζί με την Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία.

Η Τουρκία, άλλωστε, έτσι κι αλλιώς κάθε άλλο παρά αφανής είναι. Με τη θεαματική επιχειρηματική και εμπορική της δραστηριότητα στις χώρες της Ασίας, της Κασπίας, της Αφρικής, το Ιράν και τον αραβομουσουλμανικό κόσμο και τον δυναμικό κλάδο των κατασκευαστικών της, έχει επεκτείνει την οικονομία της σε όλες αυτές τις γεωγραφικές ζώνες. Κινδυνεύει, ωστόσο, να αντιμετωπίσει διλήμματα παρεμφερή με αυτά της Κίνας. Η ανάπτυξή της για το σύνολο του 2010 εκτιμάται ότι υπερέβη το 8%, οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα εκτινάχθηκαν κατά 34% και η ιδιωτική κατανάλωση σημείωσε αύξηση κατά 7,6%. Τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο η κεντρική τράπεζα της χώρας προχώρησε σε δύο απανωτές μειώσεις επιτοκίων σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει τις μαζικές εισροές κερδοσκοπικών κεφαλαίων και να ανακόψει τον πληθωρισμό που έφθασε τον Δεκέμβριο στο 6,4%.

Το κατά πόσον θα επαληθευθούν οι προβλέψεις, πάντως, δεν εξαρτάται από την αξιοπιστία των φορέων που τις διατύπωσαν αλλά από αστάθμητους παράγοντες. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως η Goldman Sachs συγκαταλέγει και την Αίγυπτο στις χώρες που θα σημειώσουν υψηλή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, κάτι που φαίνεται αβέβαιο εν μέσω της τρέχουσας πολιτικής αστάθειας.

Η Σαουδική Αραβία και το Βιετνάμ

Ειδική περίπτωση αποτελεί, βέβαια, η Σαουδική Αραβία, με χαρακτηριστικά απολύτως διαφορετικά από εκείνων των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Παρά τις πρόσφατες αποκαλύψεις του Wikileaks, που εμφανίζουν υπερτιμημένες τις εκτιμήσεις για τα αποθέματα πετρελαίου στο έδαφός της, αυτά εξακολουθούν να υπολογίζονται στο 25% των παγκόσμιων κοιτασμάτων πετρελαίου. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το ΑΕΠ της ανέρχεται σε 593 δισ. δολάρια και κατέχει την 23η θέση στην παγκόσμια κατάταξη των οικονομιών με κριτήριο την ισχύ τους. Σύμφωνα δε με τα τελευταία στοιχεία, αρχίζει να επιβραδύνεται ο πληθωρισμός, που τον Ιανουάριο υποχώρησε στο 5,3%.

Δύσκολο να φανταστεί κανείς πως ανάμεσα στις πολλά υποσχόμενες οικονομίες συγκαταλέγεται το Βιετνάμ. Σύμφωνα όμως με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, στην πενταετία 2011-2015 θα σημειώσει μέσον όρο ετήσιας ανάπτυξης 7,1%. Θα είναι, άλλωστε, η χώρα με τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των χωρών ASEAN την επόμενη πενταετία. Η κυβέρνηση παρουσιάζει δικές της εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα σημειώσει μέσο όρο ετήσιας ανάπτυξης κυμαινόμενο από 7,5% ώς 8,5% την πενταετία 2011-2015.

Υπάρχει ευημερία;

Η ανάδυση όλων αυτών των οικονομιών επαναφέρει το ερώτημα του αν οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί ανάπτυξης αντικατοπτρίζουν μια πραγματική ευημερία. 

 Το Μεξικό, για παράδειγμα, αναφέρεται από το περιοδικό «Foreign Policy» ως χώρα στο μεταίχμιο μεταξύ σταθερών και αποτυχημένων κρατών εξαιτίας της εγκληματικότητας, με τους φόνους που αποδίδονται σε καρτέλ ναρκωτικών και στο οργανωμένο έγκλημα να έχουν υπερβεί τους 15.000 το 2010. Στη γνωστή, άλλωστε, για την έλλειψη δημοκρατικών θεσμών Σαουδική Αραβία, δεν υπάρχει αντιπολίτευση, το κράτος ελέγχει τις επιχειρήσεις και όλα τα μέσα ενημέρωσης και προχωρά μονομερώς σε οποιαδήποτε λήψη απόφασης. Παράλληλα, η κυβέρνηση παρεμβαίνει στο Ιντερνετ συχνά για να εμποδίσει την πρόσβαση σε ιστοσελίδες που είτε αμφισβητούν τη νομιμότητα του καθεστώτος των Σαούδ είτε ενοχλούν τα ισλαμικά ήθη, ενώ το καθεστώς των γυναικών εξακολουθεί να μοιάζει με εκείνο ενός φυλακισμένου. 

Η χώρα που σίγουρα έχει σημειώσει πρόοδο σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα είναι η Ινδονησία, και οι HSBC και Goldman Sachs επικαλούνται την πολιτική της σταθερότητα και τη συνεχώς διευρυνόμενη μεσαία τάξη της. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του κράτους, βάσει του δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών κατατάσσεται στην τέταρτη θέση μεταξύ των 10 χωρών που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη βελτίωση σε κοινωνικούς δείκτες. Εξακολουθεί, πάντως, να πλήττεται από διαφθορά στα κυβερνητικά κλιμάκια, με τελευταίο ενδεικτικό συμβάν πριν από περίπου ένα χρόνο την αποπομπή του υπουργού Οικονομικών, ο οποίος συγκρούστηκε με οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ