Υπάρχει μια λέξη που την ακούμε συχνά τώρα τελευταία: τεχνοκράτης. Μερικές φορές χρησιμοποιείται κοροϊδευτικά - οι δημιουργοί του ευρώ, μας λένε, ήταν τεχνοκράτες που αγνόησαν τους ανθρώπινους και πολιτιστικούς παράγοντες. Αλλοτε πάλι ο όρος χρησιμοποιείται επαινετικά: οι νεοεγκατεστημένοι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Ιταλίας περιγράφονται ως τεχνοκράτες που θα αρθούν υπεράνω της πολιτικής και θα κάνουν αυτό που πρέπει.
Σφυρίζω φάουλ. Ξέρω από τεχνοκράτες - ενίοτε μάλιστα το παίζω κι εγώ τεχνοκράτης. Εκείνοι, όμως, που έσπρωξαν την Ευρώπη να υιοθετήσει κοινό νόμισμα και τώρα σπρώχνουν τόσο την Ευρώπη όσο και τις ΗΠΑ σε αυστηρή λιτότητα δεν είναι τεχνοκράτες. Είναι, αντιθέτως, βαθύτατα ρομαντικοί.
Βέβαια, πρόκειται για μια βαρετή ράτσα ρομαντικών, που μιλούν σε άχαρο πεζό λόγο αντί για ποιητικό. Και για χάρη των ρομαντικών οραμάτων τους συχνά απαιτούν πράγματα πολύ σκληρά, που συνεπάγονται τεράστιες θυσίες από τους απλούς πολίτες. Τα οράματά τους έχουν ως οδηγό τα όνειρά τους για το πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα και όχι την ψύχραιμη εκτίμηση της πραγματικότητας.
Ας αρχίσουμε από τη δημιουργία του ευρώ. Αν νομίζετε ότι ήταν ένα πρόγραμμα βασισμένο σε προσεκτική εκτίμηση κόστους και οφέλους, κάνετε λάθος. Η πορεία της Ευρώπης προς ένα κοινό νόμισμα ήταν, από την αρχή, ένα αμφίβολο εγχείρημα. Οι οικονομίες της ευρωπαϊκής ηπείρου ήταν τόσο διαφορετικές ώστε αδυνατούσαν να λειτουργήσουν απρόσκοπτα με νομισματική πολιτική one-size. Σε αντίθεση με τις πολιτείες των ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές χώρες δεν συναποτελούσαν ένα ενιαίο κράτος με ενοποιημένο προϋπολογισμό και εργατικό δυναμικό που το συνδέει μια κοινή γλώσσα.
Γιατί λοιπόν αυτοί οι «τεχνοκράτες» έσπρωξαν με τόση επιμονή προς το ευρώ, παραβλέποντας τις προειδοποιήσεις;
Εν μέρει ήταν το όνειρο της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που η ελίτ της ηπείρου βρήκε τόσο ελκυστικό ώστε να παραμερίσει τις πρακτικές αντιρρήσεις. Και εν μέρει ήταν η ελπίδα -παρακινημένη από την επιθυμία, παρά τις αντίθετες ενδείξεις- ότι όλα θα λειτουργούσαν καλά, φτάνει τα έθνη να εφάρμοζαν τις βικτωριανές αρχές της σταθερότητας των τιμών και της δημοσιονομικής φρόνησης.
Δυστυχώς, τα πράγματα δεν λειτούργησαν έτσι. Αντί, όμως, να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα, αυτοί οι υποτιθέμενοι τεχνοκράτες εξακολούθησαν να επιμένουν - ισχυριζόμενοι, π.χ., ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να αποφύγει τη χρεοκοπία μέσω της άγριας λιτότητας, όταν η απλή αριθμητική έλεγε το αντίθετο.
Ας σταθούμε ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που είναι υποτίθεται ο υπέρτατος τεχνοκρατικός οργανισμός, αλλά διακρίνεται για απόδραση στη φαντασία όταν τα πράγματα πηγαίνουν άσχημα. Πέρυσι, π.χ., η τράπεζα διατράνωσε την πίστη της στον ισχυρισμό ότι οι περικοπές δαπανών σε μια οικονομία σε ύφεση προωθούν την ανάπτυξη. Παραδόξως, αυτό δεν έχει συμβεί πουθενά.
Και τώρα, με την Ευρώπη σε κρίση -που δεν μπορεί να συγκρατηθεί αν η ΕΚΤ δεν παρέμβει για να σπάσει τον φαύλο κύκλο της κατάρρευσης- οι ηγέτες της επιμένουν ακόμη ότι η σταθερότητα των τιμών θεραπεύει τα πάντα. Οπως είπε ο Μάριο Ντράγκι, ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ, «η συγκράτηση του πληθωρισμού είναι ο καλύτερος τρόπος για να υποστηρίξουμε την ανάπτυξη, την απασχόληση και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα».
Αυτό μοιάζει περισσότερο με δήλωση θρησκευτικής πίστης παρά με τεχνοκρατική διαβεβαίωση, τη στιγμή που ο πληθωρισμός στην Ευρώπη είναι πολύ χαμηλός και εκείνο που πανικοβάλλει τις αγορές είναι ο κίνδυνος άμεσης χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης,
Δεν μιλάω, βέβαια, με αντιευρωπαϊκή διάθεση, εφόσον κι εμείς στην Αμερική έχουμε τους δικούς μας ψευδο-τεχνοκράτες οι οποίοι αποπροσανατολίζουν την οικονομική συζήτηση στρέφοντας την προσοχή από την απασχόληση στο έλλειμμα. Οι αληθινοί τεχνοκράτες θα ρωτούσαν γιατί έχει νόημα αυτό, όταν η ανεργία είναι 9% και ο τόκος για το αμερικανικό χρέος μόλις 2%.
Είμαι λοιπόν εναντίον των τεχνοκρατών; Καθόλου. Συμπαθώ τους τεχνοκράτες, είναι φίλοι μου. Και χρειαζόμαστε υψηλού επιπέδου γνώσεις για να αντιμετωπίσουμε τα οικονομικά μας προβλήματα. Ομως η συζήτησή μας στρεβλώνεται άσχημα από ιδεολόγους -βαρετούς, απάνθρωπους ρομαντικούς- που παριστάνουν τους τεχνοκράτες. Εχει έρθει η ώρα να τους κατεβάσουμε από το βάθρο τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου