Για να αποκτήσεις ηλεκτρικό ρεύμα στην Ελλάδα, πρέπει να πας στη ΔΕΗ. Ο πελάτης παίρνει αριθμό προτεραιότητας και περιμένει στην ουρά προκειμένου να μιλήσει με μια υπάλληλο, η οποία ανοίγει τον φάκελο και τον στέλνει σε ένα άλλο γραφείο. Νέα αναμονή, νέα συνέντευξη, για να συμπληρωθεί ο φάκελος, που στέλνεται στον υπεύθυνο υπηρεσίας. Ακόμα μερικά λεπτά, όσο να τελειώσει αυτός το τηλεφώνημά του, να κοιτάξει τον φάκελο και να βάλει τη σφραγίδα του. Επιστροφή στο διπλανό γραφείο, όπου η προηγούμενη υπάλληλος βάζει δεύτερη σφραγίδα. Κατεύθυνση: η πρώτη υπάλληλος, που σφραγίζει με τη σειρά της και κατευθύνει τον φάκελο στον προϊστάμενό της, που σφραγίζει επίσης. Ο πελάτης μπορεί τότε να κατευθυνθεί προς το ταμείο και να καταθέσει μια εγγύηση (σε μετρητά, κάρτες και επιταγές δεν γίνονται δεκτές). Δεν έχει τελειώσει. Χρειάζονται ακόμα μια δυο σφραγίδες. Και υπομονή καμιά δεκαριά ημέρες προκειμένου να συνδεθεί το ηλεκτρικό ρεύμα.
Οι Ελληνες έχουν να αφηγηθούν πολλές ανάλογες καφκικές ιστορίες για το ελληνικό Δημόσιο. Από τις πολλές υπηρεσίες που δυσλειτουργούν, η πιο συμβολική είναι το υπουργείο Οικονομικών. Το ελληνικό κράτος δεν κατορθώνει να συλλέξει τους φόρους. Διότι η φοροδιαφυγή είναι εθνικό σπορ και διότι οι φοροεισπρακτικές υπηρεσίες είναι αναποτελεσματικές, ενίοτε και διεφθαρμένες. Οικονομολόγοι του London Business Schoοl πρότειναν πρόσφατα την κατάργηση των υπηρεσιών αυτών ώστε να αναδημιουργηθούν καινούργιες. Επικαλούνται έναν πρώην υπουργό Οικονομικών που εκτιμούσε ότι «ακόμα και αν κλείναμε όλες τις εφορίες, τα έσοδα του κράτους δεν θα πλήττονταν ιδιαίτερα».
Το ίδιο το κράτος είναι κακοπληρωτής. Παραδόξως, δεν είναι φτωχό. Είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακίνητης περιουσίας στη χώρα. Δεν ξέρει όμως τι ακριβώς διαθέτει ελλείψει ενός κτηματολογίου άξιου του ονόματός του.
Για τους πολιτικούς που εναλλάσσονταν στην εξουσία το κράτος ήταν ο άξονας μιας πελατειακής πολιτικής που στερέωνε τη θέση τους: εσύ με ψηφίζεις, εγώ βρίσκω μια θέση για τα μέλη της οικογένειάς σου. Για τους Ελληνες, το κράτος είναι μια απόμακρη οντότητα από την οποία πρέπει να φυλάγονται, και την οποία δεν μπορεί κανείς να πλησιάσει παρά μόνο για να αντλήσει όφελος.
Ο καθηγητής Κοινωνιολογίας Κωνσταντίνος Τσουκαλάς ορίζει αυτή τη διπλή κίνηση ως «κρατοφοβία» - ένα κράτος από το οποίο πρέπει κανείς να κρύβεται - και «κρατολατρεία» - το κράτος που προσφέρει εργασία και εργασιακή ασφάλεια. Οι ρίζες είναι παλιές: «Βγαίνοντας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι Ελληνες αντιλαμβάνονταν το κράτος ως έναν καταπιεστή ή ως μια πιθανή πηγή εσόδων και προνομίων, σε καμία περίπτωση όμως ως την έκφραση ενός πολιτικού σώματος στο οποίο έπρεπε να συμμετάσχουν», γράφει ο Γιώργος Πρεβελάκης στο βιβλίο «Γεωπολιτική της Ελλάδας» (εκδ. Libro).
«Λείπει από την Ελλάδα το ιστορικό βάθος των κρατικών θεσμών που ωφέλησε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», εξηγεί ο Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επικεφαλής του Γραφείου Στρατηγικού Σχεδιασμού της κυβέρνησης Παπαδήμου. «Το ελληνικό κράτος υπήρξε συγκεντρωτικό, υδροκέφαλο, απλωμένο, αλλά εγγενώς αδύναμο να εξηγήσει και να εφαρμόσει την οποιαδήποτε πολιτική».
Μετά την Επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό εγκαθιδρύονται ισχυροί θεσμοί και μια ισχυρή Δημόσια Διοίκηση σε ένα κράτος αδύναμο και ήδη υπερχρεωμένο καθώς πρέπει να πληρώσει τις Μεγάλες Δυνάμεις για τη βοήθειά τους. «Η Ελλάδα είναι το μοναδικό γνωστό παράδειγμα χώρας που ζει σε πλήρη πτώχευση από την ημέρα της γέννησής της», έγραφε ο συγγραφέας Εντμόντ Αμπού το 1854. Τα προβλήματα αυτά θα αντέξουν μέχρι και σήμερα. Στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, που σημαδεύεται από πολλά βίαια επεισόδια, το κράτος δεν κατορθώνει να επιβληθεί σε έναν πληθυσμό που προσπαθεί να προστατευτεί και να ωφεληθεί από αυτό. Εδώ και είκοσι χρόνια, κάθε κυβέρνηση αναγγέλλει έναν εκσυγχρονισμό του κράτους που δεν γίνεται ποτέ πραγματικότητα.
Η αναδιάρθρωση του κράτους επιβάλλεται τώρα από την τρόικα. Ειδικοί των Βρυξελλών βρίσκονται στην Αθήνα για να αναδιοργανώσουν το προβληματικό Δημόσιο. «Είναι μια αναδιοργάνωση που έρχεται από ψηλά», λέει μετά λύπης ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ιδιαίτερα απαισιόδοξος όσον αφορά το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας: «Ολες οι στρατηγικές επιβίωσης καταρρέουν. Οι άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να βρουν καταφύγιο στο κράτος. Η μεσαία τάξη καταστρέφεται. Η οικογένεια γίνεται όλο και πιο εύθραυστη και παίζει ολοένα και πιο δύσκολα τον προστατευτικό της ρόλο. Οταν εξαφανίζονται ταυτόχρονα όλα τα μέσα προστασίας που διαθέτει μια κοινωνία, αυτό δημιουργεί μεγάλο κίνδυνο κοινωνικής έκρηξης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου