RADAR: Ο ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ: ΣΥΡΙΖΟΚΑΤΣΑΠΛΙΑΔΙΚΟ: Θα μπορούσαν να είχαν σωθεί ζωές (Ο καθηγητής Συνολάκης ξεβρακώνει τους κατσαπλιάδες που "τα έκαναν όλα καλά"...)

Πρόεδρος της Τάξης Θετικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών και καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης

Αυτήν την εβδομάδα θρηνήσαμε τον 99ο νεκρό από τη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι.

Το φαινόμενο δεν ήταν ούτε αναπάντεχο ούτε απρόβλεπτο. Από τις 24 Ιουλίου έθεσα το ερώτημα γιατί δεν διατάχθηκε εκκένωση της περιοχής. Το σκεπτικό μου ήταν ότι ήδη από τέσσερις ώρες νωρίτερα είχαν προβλεφθεί σφοδροί δυτικοί άνεμοι, και ότι συγχρόνως εξελισσόταν μεγάλη πυρκαγιά στην Κινέτα, και έτσι δεν υπήρχαν ικανοί διαθέσιμοι πυροσβεστικοί πόροι για την Ανατολική Αττική. Με ανέμους 7 μποφόρ, και πολύ πρόχειρους υπολογισμούς, η πυρκαγιά θα έφτανε στο Μάτι σε περίπου μιάμιση ώρα. Χωρίς εντολή ή οδηγίες εκκένωσης, όπως έχει γραφτεί, ήταν μια προδιαγεγραμμένη καταστροφή.

Η επίσημη αποτίμηση ήταν διαφορετική, δηλαδή δεν υπήρχε χρόνος για εκκένωση, ότι η κλιματική αλλαγή έχει προξενήσει ανέμους πολύ ισχυρότερους από τους συνήθεις, ότι η κακή ρυμοτομία είναι υπεύθυνη, και ότι δεν έχουν βρεθεί χειρισμοί στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πυρκαγιάς που θα μπορούσαν να θεωρηθούν συνυπεύθυνοι για την εκατόμβη.

Ασχετα από την κυβερνητική αποτίμηση, τι έγινε στο Μάτι το γνωρίζουμε, αυτό που πρέπει να τεκμηριώσουμε επιστημονικά είναι τι θα μπορούσε να είχε γίνει, αν δηλαδή εναλλακτικές πρακτικές θα έσωζαν ζωές ώστε να μην επαναληφθεί η τραγωδία.

Τις τελευταίες έξι εβδομάδες μελέτησα με την ερευνητική μου ομάδα τις δυνατότητες απομάκρυνσης του πληθυσμού, όπως θα γινόταν στην Ιαπωνία ή στις ΗΠΑ, όταν καταστρώνονται σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων.

Προσομοιώσαμε πρώτα την εξάπλωση μιας πυρκαγιάς στο Μάτι με ισχυρό δυτικό άνεμο και μετά διάφορες τακτικές εναέριας αναχαίτισης του μετώπου. Βρήκαμε υπολογιστικά ότι θα μπορούσε να καθυστερήσει η άφιξή του επαρκώς ώστε να κερδηθεί χρόνος τουλάχιστον μιας ώρας για την ασφαλή απομάκρυνση όλων είτε πεζή, είτε ακόμη και με αυτοκίνητα.

Στη συνέχεια χρησιμοποιήσαμε τρία εναλλακτικά μοντέλα για την ποσοτική εκτίμηση του χρόνου που θα απαιτείτο για την εκκένωση της περιοχής με ΙΧ και πεζή.

Με βάση την εκτιμώμενη κυκλοφοριακή ικανότητα της Λεωφόρου Μαραθώνος, η οργανωμένη απομάκρυνση με χρήση ΙΧ θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί σε 2 ώρες περίπου, έπειτα από έγκαιρη ειδοποίηση.

Οσον αφορά την απομάκρυνση κατοίκων πεζή στις συγκεκριμένες συνθήκες της περιοχής, οι lege artis ιαπωνικές και αμερικανικές προσομοιώσεις έδειξαν ότι η απομάκρυνση όλων θα μπορούσε να είχε ολοκληρωθεί μέσα σε 57 λεπτά (κατ" ελάχιστο) και σε 83 λεπτά (κατά μέγιστο), χωρίς να κινδυνεύσει κανείς, τουλάχιστον από αυτούς που επέλεγαν την πεζή εκκένωση.

Δηλαδή, αν είχε δοθεί εντολή εκκένωσης, έστω και 30 λεπτά μετά την έναρξη της φωτιάς, θα υπήρχε ικανός χρόνος. Επίσης η διαδικασία θα είχε πραγματοποιηθεί σε καλύτερες συνθήκες ορατότητας και επιλογής μονοπατιών διαφυγής, και δεν θα είχε χρειαστεί να πηδήξει κανένας για να μην καεί ζωντανός.

Είναι προφανές ότι η επιτυχής έκβαση μιας τέτοιας επιχείρησης προϋποθέτει αλλαγές σε όλα τα επίπεδα Πολιτικής Προστασίας, πέραν της απλής μετονομασίας υπηρεσιών.

Μας χρειάζονται κατάλληλα σχέδια αντιμετώπισης καταστροφικών περιστατικών και εκκένωσης, και ειδικά σε τοπικό επίπεδο, που ο εν λόγω σχεδιασμός είναι επί της ουσίας ανύπαρκτος.

Επιβάλλεται η βελτίωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων πρώτης προσβολής δασικών πυρκαγιών. Και ο σχεδιασμός ειδοποίησης των πολιτών, όπως υπάρχει ήδη σε πολλές χώρες του κόσμου. Η πλήρης ενεργοποίηση του συστήματος 112, η αποστολή SMS σε χρήστες μέσα σε μια συγκεκριμένη περιοχή, με εξειδικευμένες οδηγίες στους πολίτες για τον τρόπο να προφυλαχθούν, και η επέκταση του συστήματος σε πολλαπλά μέσα (κινητά τηλέφωνα, Διαδίκτυο, ράδιο, ΤV, σειρήνες), όλα αυτά θα συμβάλουν στο να σωθούν ζωές.

Η αξιοποίηση των μοντέλων προσομοίωσης που χρησιμοποιούν πολλά κράτη με συχνές κρίσεις φυσικών φαινομένων είναι απαραίτητη. Και τούτο, διότι τα μοντέλα βοηθούν στην προετοιμασία αλλά και κυρίως στην ετοιμότητα.