ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΝΤΣΙΝΗ
Ο μέσος χρήστης των κοινωνικών δικτύων βλέπει
μέσα σε μία εβδομάδα τόσα πορτρέτα, όσα θα έβλεπε σε όλη την
επαγγελματική του ζωή τον προηγούμενο αιώνα ένας συνοριοφύλακας στον
έλεγχο διαβατηρίων. Πρόσωπα, πρόσωπα, πρόσωπα. Ποιος κοιτάει τα πρόσωπα
που τον κοιτάνε καθώς γλιστράνε κάτω από τον αντίχειρά του στην οθόνη
του κινητού του; Σκρολάροντας, χάνει κανείς την αίσθηση ότι βλέπει
ανθρώπους. Βλέπει πόστερ – ένα ατελείωτο καρουζέλ αυτοδιαφημιζόμενων
ανθρώπινων προϊόντων.
Για να διαρραγεί αυτή η ρουτίνα χρειάζεται κάτι δραματικό. Μόνο ο θάνατος αφαιρεί από την εικόνα την εικονικότητά της και της επιτρέπει να απεικονίζει ξανά την πραγματικότητα. Της επιτρέπει ξανά να απαθανατίζει.
Οι φωτογραφίες της Ελισάβετ Χαρδαλούπα –παρμένες από το ιντερνετικό προφίλ της– αποκτούν ισχύ σήματος, μόλις μαθαίνει κανείς ότι το κορίτσι που τον κοιτάει υπέκυψε στα εγκαύματά του, 51 ημέρες μετά τη φωτιά στο Μάτι. Φαίνεται σαν ασέβεια προς τον νεκρό να παίρνει κανείς από το συρτάρι του τέτοια στιγμιότυπα – χαμογελαστές πόζες από ταξίδια και παραλίες. Η τραχύτητα αυτής της υποκλοπής υποσκελίζεται, όμως, από την ανάγκη να εξανθρωπιστεί το νούμερο 99 στον κατάλογο των θυμάτων. Από την ανάγκη να φανεί η ζωή όπως ήταν προτού κοπεί.
Κάθε μνεία των νεκρών στο Μάτι εκλαμβάνεται από την κυβέρνηση ως αθέμιτη εναντίον της προπαγάνδα. Ο πρωθυπουργός, μάλιστα, στη ΔΕΘ την όρισε ως «κριτική που υπερβαίνει τα όρια». Κριτική η οποία, κατά την εκτίμησή του, είναι τόσο υπερβολική που αποβαίνει υπέρ της κυβέρνησης.
Εκείνο που δεν είπε ο πρωθυπουργός είναι πώς επιτρέπεται να μνημονεύει κανείς τους νεκρούς.
Μπορούμε να τους αναφέρουμε με τα ονόματά τους; Μπορούμε να δημοσιεύουμε τις φωτογραφίες τους; Επιτρέπεται να φωτίζουμε για λίγο τις ζωές τους, χωρίς να κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε για «αντιπολιτευτικό μένος» και «πολιτική τυμβωρυχία»; Ή μήπως ο ορθός τρόπος είναι να καταμετρούμε τα θύματα, απρόσωπα, ιατροδικαστικά, σαν να μην είχαν ζήσει;
Ο αγέρωχος διδακτισμός του πρωθυπουργού, πάντως, δεν είναι αδικαιολόγητος. Οι δημοσκοπήσεις φαίνεται να τον δικαιώνουν – και να διαψεύδουν όσους δήλωναν βέβαιοι ότι η κυβέρνηση θα χρεωνόταν πολιτικά την καταστροφή. Η καταστροφή ξεχνιέται γρήγορα. Η Ελισάβετ Χαρδαλούπα έχει κιόλας ξεχαστεί. Ο,τι κι αν πουν, ό,τι κι αν δείξουν τα media, δεν μπορούν να ανακόψουν τον ρυθμό που τα υποχρεώνει να θάβουν το χθεσινό γεγονός κάτω από την κοίτη ενός ολοένα και πιο λαίμαργου παρόντος.
Οι φωτογραφίες του ενενηκοστού ενάτου θύματος θα αποσυρθούν. Το επερχόμενο «παρόν» θα αποσύρει αναπάντητο και το πιο στοιχειώδες –απλοϊκό, αλλά κεφαλαιώδες– ερώτημα:
«Κύριε πρόεδρε, πότε πληροφορηθήκατε ότι στο Μάτι είχαν καεί άνθρωποι; Πότε ακριβώς; Πείτε μας, σας παρακαλώ, μέρα, ώρα και λεπτό».
Για να διαρραγεί αυτή η ρουτίνα χρειάζεται κάτι δραματικό. Μόνο ο θάνατος αφαιρεί από την εικόνα την εικονικότητά της και της επιτρέπει να απεικονίζει ξανά την πραγματικότητα. Της επιτρέπει ξανά να απαθανατίζει.
Οι φωτογραφίες της Ελισάβετ Χαρδαλούπα –παρμένες από το ιντερνετικό προφίλ της– αποκτούν ισχύ σήματος, μόλις μαθαίνει κανείς ότι το κορίτσι που τον κοιτάει υπέκυψε στα εγκαύματά του, 51 ημέρες μετά τη φωτιά στο Μάτι. Φαίνεται σαν ασέβεια προς τον νεκρό να παίρνει κανείς από το συρτάρι του τέτοια στιγμιότυπα – χαμογελαστές πόζες από ταξίδια και παραλίες. Η τραχύτητα αυτής της υποκλοπής υποσκελίζεται, όμως, από την ανάγκη να εξανθρωπιστεί το νούμερο 99 στον κατάλογο των θυμάτων. Από την ανάγκη να φανεί η ζωή όπως ήταν προτού κοπεί.
Κάθε μνεία των νεκρών στο Μάτι εκλαμβάνεται από την κυβέρνηση ως αθέμιτη εναντίον της προπαγάνδα. Ο πρωθυπουργός, μάλιστα, στη ΔΕΘ την όρισε ως «κριτική που υπερβαίνει τα όρια». Κριτική η οποία, κατά την εκτίμησή του, είναι τόσο υπερβολική που αποβαίνει υπέρ της κυβέρνησης.
Εκείνο που δεν είπε ο πρωθυπουργός είναι πώς επιτρέπεται να μνημονεύει κανείς τους νεκρούς.
Μπορούμε να τους αναφέρουμε με τα ονόματά τους; Μπορούμε να δημοσιεύουμε τις φωτογραφίες τους; Επιτρέπεται να φωτίζουμε για λίγο τις ζωές τους, χωρίς να κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε για «αντιπολιτευτικό μένος» και «πολιτική τυμβωρυχία»; Ή μήπως ο ορθός τρόπος είναι να καταμετρούμε τα θύματα, απρόσωπα, ιατροδικαστικά, σαν να μην είχαν ζήσει;
Ο αγέρωχος διδακτισμός του πρωθυπουργού, πάντως, δεν είναι αδικαιολόγητος. Οι δημοσκοπήσεις φαίνεται να τον δικαιώνουν – και να διαψεύδουν όσους δήλωναν βέβαιοι ότι η κυβέρνηση θα χρεωνόταν πολιτικά την καταστροφή. Η καταστροφή ξεχνιέται γρήγορα. Η Ελισάβετ Χαρδαλούπα έχει κιόλας ξεχαστεί. Ο,τι κι αν πουν, ό,τι κι αν δείξουν τα media, δεν μπορούν να ανακόψουν τον ρυθμό που τα υποχρεώνει να θάβουν το χθεσινό γεγονός κάτω από την κοίτη ενός ολοένα και πιο λαίμαργου παρόντος.
Οι φωτογραφίες του ενενηκοστού ενάτου θύματος θα αποσυρθούν. Το επερχόμενο «παρόν» θα αποσύρει αναπάντητο και το πιο στοιχειώδες –απλοϊκό, αλλά κεφαλαιώδες– ερώτημα:
«Κύριε πρόεδρε, πότε πληροφορηθήκατε ότι στο Μάτι είχαν καεί άνθρωποι; Πότε ακριβώς; Πείτε μας, σας παρακαλώ, μέρα, ώρα και λεπτό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου