Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
Η «Ωραία κοιμωμένη» είναι από τα διασημότερα παραμύθια του Περρώ. Στη βάπτιση της πριγκίπισσας είναι καλεσμένες νεράιδες. Εμφανίζεται και μία που δεν την έχουν καλέσει και αποφασίζει να την καταραστεί. Οταν γίνει επτά ετών, ένα αδράχτι θα τρυπήσει το χέρι της και θα πεθάνει. Μια άλλη νεράιδα, καλοπροαίρετη αυτή, βρίσκει την οδό της διαφυγής απ’ την κατάρα. Θα τους κοιμίσει όλους για εκατό χρόνια ώστε να μην κινδυνεύει η πριγκίπισσα από το αδράχτι. Στα γαλλικά ο τίτλος είναι: «Η ωραία στο κοιμώμενο δάσος» (La belle au bois dormant). Η ελληνική μετάφραση μάλλον οφείλεται στην αγγλική της εκδοχή, «The sleeping beauty». Ο,τι και να ‘ναι, είναι μια από τις πιο επιτυχημένες μεταφραστικές ακροβασίες που διαθέτουμε.
Στον κόσμο μας η «ωραία κοιμωμένη» είναι η Ευρώπη. Η Ευρώπη της γεωγραφίας, της οικονομίας και της πολιτικής. Η ωραία κόρη της Ιστορίας.
Γεννήθηκε μέσ’ από την ασχήμια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σαν την Αφροδίτη που ξεφύτρωσε απ’ τους αφρούς των κυμάτων.
Ανδρώθηκε σε δεκαετίες που οι πολεμικές συρράξεις ήταν υπόθεση άλλων ηπείρων.
Είχε δύο σύνορα.
Το ένα ήταν χρονικό: η Ευρώπη δεν θα ξαναζήσει ό,τι έζησε στους δύο παγκόσμιους πολέμους.
Το δεύτερο ήταν πολιτικό, ιδεολογικό και γεωγραφικό και αναφερόταν στο παρόν. Ηταν τα σύνορα του Σιδηρού Παραπετάσματος. Οι Τσέχοι, οι Ούγγροι, οι Πολωνοί και οι Ρώσοι ακόμη ήσαν ζωτικά όργανα του πολιτισμού της. Μπορείς να συλλάβεις τον ευρωπαϊκό πολιτισμό χωρίς τον Σοπέν, τον Ντοστογιέφσκι ή τον Τσαϊκόφσκι, τον Τσέχωφ ή τον Στανισλάφσκι; Οχι βέβαια.
Ομως η «ωραία κοιμωμένη» εμπιστευόταν τα όνειρά της. Είχε ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με το παρελθόν και απολαμβάνοντας την ιστορική της χειμερία νάρκη πίστευε ότι μπορεί να λύσει και τα προβλήματα του παρόντος. Οταν γκρεμίστηκε το Τείχος του Βερολίνου, η «ωραία κοιμωμένη» αναρίγησε. «Επιτέλους, αυτός ο κόσμος αρχίζει να μοιάζει με τα όνειρά μου», είπε. Είναι καλοπροαίρετη η «ωραία κοιμωμένη». Και αγαπάει τον κόσμο στον οποίο ζει διότι περνάει ωραία, όσα προβλήματα κι αν έχει.
«Ευήθεια» είναι η λέξη που τη χαρακτηρίζει. Σημαίνει το καλό ήθος στην κυριολεξία, όμως σημαίνει και την αφέλεια στα όρια της ηλιθιότητας.
Η ευήθεια της Ευρώπης έχει δύο σκέλη.
Το πρώτο είναι ότι επειδή η ίδια έχει εξορίσει τον πόλεμο από την επικράτειά της πιστεύει ότι η Ιστορία έχει ξεπεράσει τον πόλεμο ως τον βασικότερο μοχλό της δημιουργίας της.
Το δεύτερο είναι ότι πιστεύει ότι η κοινοβουλευτική δημοκρατία, έστω και ανάπηρη ή προσχηματική, μπορεί να θεραπεύσει όλα τα δεινά της ανθρώπινης φύσης. «Εως αν η ανθρωπείη φύσις η αυτή είη». Το έγραψε ο Θουκυδίδης και ευτυχώς ή δυστυχώς παραμένει «κτήμα εσαεί».
Τα σκέφτομαι όλ’ αυτά τις τελευταίες ημέρες. Και δεν αναρωτιέμαι τόσο για τα γεωστρατηγικά κι άλλα παρόμοια που δεν γνωρίζω χωρίς να τα υποτιμώ. Λέμε ότι η Ευρώπη δεν αντέδρασε ως όφειλε στην εισβολή της Ουκρανίας. Και τι θα είχε γίνει στην Αθήνα όταν έφθαναν οι πρώτοι νεκροί πεσόντες στο μέτωπο της Μαριούπολης;
Ομως το ζήτημα δεν είναι εκεί, ή δεν είναι μόνον εκεί. Η Ευρώπη έχει απωθήσει τον πόλεμο, σαν το απόλυτο κακό. Και καλά κάνει. Συγχρόνως όμως έχει απωθήσει και την ιδέα του πολέμου, σε έναν κόσμο που εξακολουθεί να τον θεωρεί ως μοχλό της Ιστορίας. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αυτό δείχνει. Η ιστορική δυναμική δεν αντιμετωπίζεται με τις συνθήκες του διεθνούς δικαίου. Αυτό είναι προϊόν της. Σκεφθείτε μόνον πόσα εκατομμύρια νεκροί χρειάστηκαν για να οργανωθεί η δίκη της Νυρεμβέργης.
Δεν είναι πρώτη φορά που η Ευρώπη ζει πόλεμο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο.
Τον έζησε και στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Τον ξανάζησε ελαφρά τη καρδία με την κατάληψη της Κριμαίας από τους Ρώσους.
Τον ξαναζεί τώρα με την κατάληψη της Ουκρανίας, ενός μεγάλου ευρωπαϊκού κράτους.
Ισως ήρθε ο καιρός...
για την ωραία κοιμωμένη.
Μπας και καταλάβει ότι η οδός του ανθρώπινου σύμπαντος δεν είναι στρωμένη από ειρήνη και δημοκρατία.
Ή, για να επαναλάβω το θουκυδίδειο: «Εως αν η ανθρωπείη φύσις η αυτή είη».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου