ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ευρασιατισμός;

Του ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ

Το παρελθόν είναι παράξενο πράγμα. Οικείο μα άπιαστο. Στέρεο, κλειστό κι, ωστόσο, ρευστό, ανοιχτό σε ερμηνείες, και σε «επισκέψεις» ακόμη.

Η ουκρανική κρίση ίσως είναι απλώς ζήτημα γεωγραφίας. Για κακή τύχη των Ουκρανών, συνορεύουν με μια πρώην αυτοκρατορία που δεν γνώρισε δημοκρατία. Οσα πυρηνικά και αν αποκτήσουν οι Ουκρανοί, όση υποστήριξη και αν έχουν από το ΝΑΤΟ, η γεωγραφία παραμένει αμείλικτη.

Ομως, χωρίς το στοιχειό των περασμένων, η γεωγραφία από μόνη της ίσως να μην αρκεί. Ας δούμε τη «γειτονιά μας». Ο Ερντογάν θρηνεί για την απώλεια του αυτοκρατορικού μεγαλείου, όταν οι Οθωμανοί είχαν όλα τα Βαλκάνια δικά τους. Μου το είχε πει πριν από χρόνια ένας Τούρκος έξω από το Ικόνιο: «Καλός ο Κεμάλ, αλλά κοίτα τι Τουρκία μάς άφησε: μια σταλιά».

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν ξέρουμε αν νοσταλγεί ακριβώς τα χρόνια του κομμουνισμού στη Ρωσία. Μάλλον νοσταλγεί την εξουσία που απολάμβανε η Ρωσία πάνω σε όλα τα τότε σοβιετικά εδάφη: από τη Βαλτική, το Καζαχστάν και την Ουκρανία έως την Πολωνία, έως τη Βουλγαρία ακόμη.

Πριν από έξι χρόνια, έγραφα για την περίπτωση του Εντουαρντ Λιμόνοφ, του ανθρώπου που το 1992 ίδρυσε στη Ρωσία το Εθνικό Μπολσεβικικό Κόμμα. Το έμβλημά του παρέπεμπε στην κόκκινη ναζιστική σβάστικα – μονάχα που αντί για τον αγκυλωτό σταυρό, στο κέντρο του έχει ένα κατάμαυρο σφυροδρέπανο. «Νάζμπολ» αποκαλούν οι Ρώσοι τα μέλη του Εθνικού Μπολσεβικικού Κόμματος, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε «Αλλη Ρωσία».

Νοσταλγός του Στάλιν και του Μπέρια, ο Λιμόνοφ φυλακίστηκε, το όνομά του αναμείχθηκε σε διακίνηση όπλων και απόπειρα πραξικοπήματος στο Καζαχστάν, αργότερα έζησε στη Μόσχα, κατηγορώντας τον Πούτιν ως… μαλθακό.

Οταν ο Γάλλος συγγραφέας Εμανουέλ Καρέρ συνάντησε τον Λιμόνοφ στη Μόσχα, ο τελευταίος του είπε: «Δεν είμαστε στο ίδιο στρατόπεδο. Εσύ είσαι αστός. Εγώ είμαι επαναστάτης. Εσύ είσαι το είδος του τύπου που θα ήθελα να στείλω σε γκουλάγκ».

Ηταν υπέρμαχος της προσάρτησης της Κριμαίας και του πολέμου στο Ντονμπάς. Πέθανε από καρκίνο το 2020. Αν ζούσε σήμερα θα ήταν ενθουσιασμένος, ανυπόμονος οι συμπατριώτες του να φτάσουν στο Κίεβο.

Μεταξύ των ιδρυτών του «Νάζμπολ» ήταν ο Αλεξάντρ Ντούγκιν, υπέρμαχος του δημοφιλούς κινήματος του ευρασιατισμού στη Ρωσία: πάντρεμα ανάμεσα στον ρωσικό εθνικισμό και στο σοβιετικό παρελθόν.

Ο ευρασιατισμός φαίνεται να βρίσκεται στην καρδιά της πουτινικής πολιτικής· μια αναβίωση της ΕΣΣΔ χωρίς όμως τις κομμουνιστικές αγκυλώσεις.

Η γνωστή ιστορία. Το παρελθόν μπλέκεται συνεχώς στα πόδια του παρόντος. 

Οπως...

 

 και η γεωγραφία, το παρόν από μόνο του δεν φτάνει. Η τέλεια συνταγή για την καταστροφή.