Είναι λίγο-πολύ γνωστό το λεξιλόγιο της τηλεοπτικής μετάδοσης κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών. «Κόλαση φωτιάς», «παρανάλωμα πυρός», «μάχη με τις φλόγες», «ανεξέλεγκτη πυρκαγιά», «πύρινα μέτωπα», «τεράστια καταστροφή» κ.λπ. Είναι φράσεις επαναλαμβανόμενες –σε εθνικό, μάλιστα δίκτυο– μέχρι τελικής πτώσης. Του τηλεθεατή…
Το εν λόγω τηλεοπτικό λεξιλόγιο είναι λογική απόρροια του τρόπου που καλύπτονται τα μεγάλα γεγονότα όπως είναι οι πυρκαγιές.
Κατ’ αρχάς οι ρεπόρτερ στέλνονται στο μέτωπο ως γαρνίρισμα σε αυτό που πρωτίστως πουλάει η τηλεόραση: το κατακόκκινο πλάνο, τις φλόγες εδώ κι εκεί, τα μαυρισμένα πρόσωπα των πυροσβεστών που προσπαθούν να τις περιορίσουν. Ουσιαστικές πληροφορίες δεν υπάρχουν στο τάδε δένδρο που καίγεται, σε μια περιοχή που ελάχιστοι κατανοούν κατά πού πέφτει. Να σημειώσουμε πως κάθε κάμερα –και κάθε ρεπόρτερ που τη συνοδεύει– καλύπτει ένα μικρό κλάσμα της καταστροφής. Ο τηλεοπτικός χρόνος για τις πυρκαγιές (μόνο πέριξ της Αθήνας) είναι άπλετος. Επομένως, για «να γεμίζουν το πλάνο» κάτι πρέπει να λένε. Ετσι, καταφεύγουν διαρκώς στους επονομαζόμενους «μπακαλιάρους».
Τα τελευταία χρόνια όμως υπάρχουν δύο λέξεις που επίσης επαναλαμβάνουν: «πραγματικά» και «κυριολεκτικά». Κι αυτό είναι λογικό διότι, όπως γράφαμε παλιότερα, «στην Ελλάδα της υπερβολής καταστρέψαμε τις έννοιες. Χρησιμοποιήσαμε τις λέξεις τόσο πολύ που τις κάναμε ξέπνοες. Τις θανατώσαμε. Κυρίως σκοτώσαμε τις λεπτές διαφορές, εκείνες που βοηθούν την αναλυτική σκέψη. Ισως γι’ αυτό δεν μπορούμε ποτέ (σε συλλογικό επίπεδο) να χωρίσουμε το στάρι από την ήρα. (…) Τα πάντα έχουν αναχθεί στον υπερθετικό βαθμό, που σημαίνει ταυτόχρονα, ότι όλα έχουν την ίδια βαρύτητα…» («Οι πληθωριστικές λέξεις», «Καθημερινή», 7.8.2008).
Επομένως τα επιρρήματα «πραγματικά» και «κυριολεκτικά» είναι αναγκαία σε μια γλώσσα που έκανε τις αναταράξεις κατά τη διάρκεια μιας πτήσης «τρόμο στον αέρα», βάφτισε «μακελειό» ένα τροχαίο δυστύχημα, είπε «κόλαση» τη φωτιά σε ένα παράπηγμα.
Τα επιρρήματα αυτά είναι κατά κάποιον τρόπο ένας τρόπος αυτοκριτικής του δημοσιογραφικού κόσμου. Την κάνει η νεότερη γενιά συναδέλφων, εκ μέρους ημών των μεγαλύτερων που ξοδέψαμε τις λέξεις σαν να μην υπάρχει αύριο, και σαν να ήταν… τα δανεικά του κράτους.
Δυστυχώς ο γλωσσικός πληθωρισμός δεν περιορίστηκε στον τηλεοπτικό λόγο.
Μπήκε στη Βουλή.
Εγινε κομμάτι της πολιτικής αντιπαράθεσης, υποβαθμίζοντάς την. Και αυτό διότι...
όπως λέγαμε, «ο πληθωρισμός των χαρακτηρισμών απαγορεύει την κατανόηση, αλλά κάνει και τις λέξεις σαν τα πληθωριστικά νομίσματα της Κατοχής. Αχρηστες…».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου