Ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Μ. Βορίδης παρουσίασε τον νέο "Κώδικα Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς των υπαλλήλων του Δημόσιου Τομέα" που καθορίζει την ενδοϋπηρεσιακή και την εκτός υπηρεσίας συμπεριφορά των υπαλλήλων του Δημόσιου Τομέα και που αναθεωρεί τον προ δεκαετίας παλιότερο κώδικα.
Παράλληλα παρουσίασε το "Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας", το οποίο εντάσσεται στην εθνική στρατηγική καταπολέμησης της διαφθοράς, την ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας, της λογοδοσίας για τη συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε ζητήματα διαφθοράς.
Ο κ. Υπουργός χαρακτήρισε τον Κώδικα "χρηστικό εργαλείο με σαφή δεοντολογική κατεύθυνση και απαντήσεις σε διλήμματα που προκύπτουν από την καθημερινότητα των εργαζομένων στη Δημόσια Διοίκηση". Ενδεικτικά τα ζητήματα αυτά αναφέρονται σε σύγκρουση συμφερόντων, σε παρενόχληση, σε έλλειψη ισότιμης μεταχείρισης, στη διαχείριση και δημοσιοποίηση πληροφοριών, εργασιακή κουλτούρα, μεθοδολογία διαχείρισης και αντιμετώπισης ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων καθώς και σε τυχόν φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας από ανώτερα στελέχη, ήθος στη συμπεριφορά έναντι των πολιτών με το να απαντούν στις ερωτήσεις των πολιτών και να διεκπεραιώνουν εμπρόθεσμα τις υποθέσεις, αλλά παρέλειψε να τονίσει, μάλλον ως εξυπακουόμενο, ότι πρέπει να σηκώνουν το τηλέφωνο της υπηρεσίας.
Ο Κώδικας ρητά ορίζει ότι δεν επιτρέπονται οι ΔΥ να αποδέχονται από οποιονδήποτε υπηρεσίες με χρηματική αξία, δάνεια, εκπτώσεις, διασκέδαση, φιλοξενία κλπ, που σχετίζονται με την άσκηση των υπηρεσιακών τους καθηκόντων και που απαγορεύεται άλλωστε από τον ΚΔΥ και τον ΠΚ ως δωροδοκία χάρη νομίμων ή παρανόμων πράξεων, όπως είναι το γρηγορόσημο που αποκαλείται και "καφές", αλλά κατόπιν της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης έχει σχεδόν εκμηδενιστεί, γιατί αποκόπηκε η επαφή του πολίτη με τον υπάλληλο.
Επί Κυβέρνησης ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ με Υπουργό Δικαιοσύνης τον Α. Ρουπακιώτη ψηφίστηκε νόμος που αποχαρακτήριζε ως ποινικό αδίκημα τις μικρής αξίας παροχές στους ΔΥ με αποτέλεσμα 3.500 υποθέσεις να μπουν στο αρχείο οριστικά. Κατόπιν εντόνων διαμαρτυριών μου ως ΓΕΔΔ η διάταξη του ΠΚ θεσπίσθηκε εκ νέου. Από τη διατύπωση των παραπάνω κανόνων φαίνεται ότι οι χάριν φιλοφρονήσεως παροχές στους ΔΥ, που δεν σχετίζονται με τα υπηρεσιακά τους καθήκοντα δεν απαγορεύονται.
Το πεδίο εφαρμογής του Κώδικα καταλαμβάνει το σύνολο των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα ανεξάρτητα σχέσης εργασίας και κατοχής θέσης ευθύνης, εξαιρούνται όμως του πεδίου της εφαρμογής του οι δικαστικοί λειτουργοί, το κύριο προσωπικό του ΝΣΚ και οι ιατροδικαστές, διδακτικό προσωπικό όλων των βαθμίδων, το προσωπικό ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, οι στρατιωτικοί, το μη πολιτικό προσωπικό των Υπουργείων Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας, το προσωπικό της ΕΥΠ και οι θρησκευτικοί λειτουργοί.
Στη χώρα μας υπάρχει διαφοροποίηση, όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση, σε περιοχές, όπως είναι η πρωτεύουσα και οι μεγάλες πόλεις, που εφαρμόζεται ικανοποιητικά ο νόμος, υπάρχει διαύγεια και λογοδοσία, σε γκρίζες περιοχές, όπως είναι η ύπαιθρος και οι μικρές πόλεις, όπου ο χρόνος κυλά αργά, υπάρχουν κάποια φέουδα ακόμα, επικρατεί Ομερτά και οι νόμοι εφαρμόζονται διακριτικά και η Μύκονος, που έχει το δικό της καθεστώς του χρήματος.
Χαρακτηριστικό του παραπάνω κώδικα είναι ότι δεν θα υποβληθεί σε νομοθετική κύρωση ή δεν εκδόθηκε σε εκτέλεση νόμου ή υπουργικής απόφασης με ισχύ νόμου, δηλαδή δεν είναι νόμος, αλλά μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένα απλό ευχολόγιο, επειδή δεν προβλέπει ευθέως σε περίπτωση παραβιάσεώς του ποινικές ή πειθαρχικές κυρώσεις, θυμίζει όμως τις "οδηγίες προς τους ναυτιλλομένους", γιατί δίνει μια σαφή κατεύθυνση για τη συμπεριφορά του δημοσίου υπαλλήλου. Η εφαρμογή των προβλέψεων του κώδικα θα εποπτεύεται από υπάλληλο, που θα ορίσει ο επικεφαλής κάθε φορέα.
Με απλά λόγια χωρίς νομοθετική πρόβλεψη με επιλογή του προϊσταμένου θα ορίζεται κάποιος υπάλληλος ως "εισαγγελεύς ηθικής", που δεν έχει διευκρινιστεί αν θα ενεργεί εντός ιεραρχίας μέσω του προϊσταμένου ή εκτός αυτοτελώς. Σαφώς η παραβίαση κάποιων εκ των προβλέψεων του μπορεί να περιέχει τις προϋποθέσεις κάποιου πειθαρχικού ή ποινικού παραπτώματος και ειδικότερα της αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς ή άλλων διατάξεων του ΚΔΥ και έτσι ο υπάλληλος να διώκεται πειθαρχικά ή ποινικά.
Με το ν.4795/2021 θεσπίστηκε ο Σύμβουλος Ακεραιότητας, που εντάσσεται στο νέο σύστημα εσωτερικού ελέγχου του Δημοσίου και έχει αρμοδιότητα παροχής συμβουλών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και στους ΔΥ συμβουλευτικά για την τήρηση του παραπάνω κώδικα. Αυτοτελή γραφεία Συμβούλων Ακεραιότητας έχουν ήδη συσταθεί σε όλα τα Υπουργεία, πλην Εξωτερικών, Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας και Ναυτιλίας και αναμένεται η πρόσκληση ενδιαφέροντος για την πλήρωση των θέσεων από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας στην οποία υπάγονται διοικητικά. Φυσικά για τη θέση αυτή απαιτούνται όχι μόνο τυπικά αλλά και ουσιαστικά προσόντα, που είναι δύσκολο να ανιχνευτούν παρά μόνο δια της συνεντεύξεως. Επομένως η επιτυχία του νέου θεσμού εξαρτάται μόνο από την επιτυχή επιλογή προσώπων.
Σαφώς οι παραπάνω καινοτόμοι θεσμοί και πρωτοβουλίες μπορεί να βοηθήσουν υπό προϋποθέσεις στην προσπάθεια καταπολέμησης κυρίως της κακοδιοίκησης αλλά και της διαφθοράς στον Δημόσιο Τομέα, ελπίζω όμως να μην έχουν την κατάληξη προηγουμένων προσπαθειών, όπως του ελεγκτή νομιμότητας ή του εσωτερικού ελεγκτή, που δεν κατέστη δυνατόν να γίνει ούτε καν η στελέχωση όλων των θέσεων και στο τέλος έγιναν θέσεις ψυγείου και καταργηθήκαν δια αχρησίας.
Για την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης και διαφθοράς στον δημόσιο τομέα απαιτείται...
αφενός η λειτουργία των κατάλληλων ανεξαρτήτων ελεγκτικών μηχανισμών παράλληλα με την αποτελεσματική λειτουργία της δικαιοσύνης για την πρόληψη και καταστολή των φαινόμενων αυτών, αλλά κυρίως η ενεργή συμπαράσταση ολόκληρης της κοινωνίας, που επιτυγχάνεται μόνο με την απόκτηση της εμπιστοσύνης του πολίτη προς το κράτος και τους θεσμούς του.
Σημαντικός παράγων για την απόκτηση της εμπιστοσύνης είναι η λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών με εξωστρέφεια δηλαδή η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των ερευνών και των περαιτέρω ενεργειών με σεβασμό πάντοτε για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και του τεκμηρίου αθωότητας. Μετά τη λήξη της θητείας μου ως ΓΕΔΔ οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και τώρα η ΕΑΔ παρουσιάζουν ένα προσωπείο εσωστρέφειας και δεν ανακοινώνουν τα πορίσματα των ελέγχων τους, ούτε τα αναρτούν στο διαδίκτυο, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πληροφόρηση για το έργο τους μολονότι κατά πληροφορίες εργάζονται σκληρά. Έτσι όμως δίνουν την εντύπωση, ότι συμβαίνει αυτό που λέει ο λαός "λάδι, λάδι και τηγανίτες τίποτα".
Για να έχει επιτυχία ο πόλεμος κατά της διαφθοράς και κακοδιοίκησης απαιτείται η λήψη των ως κατωτέρω νομοθετικών ρυθμίσεων, που είναι απίθανο να ληφθούν, γιατί θα προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος, όπως:
1. Η θέσπιση του κωλύματος εντοπιότητας για υπαλλήλους ή λειτουργούς σε κρίσιμους ή ιδιαίτερους τομείς του κράτους όπως η δικαιοσύνη, η αστυνομία, το λιμενικό σώμα, η ΔΟΥ, η πολεοδομία κλπ,
2. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων και του ανθρώπινου δυναμικού σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες και με ορθολογικά κριτήρια,
3.Η θέσπιση της εσωτερικής κινητικότητας με εναλλαγή στις θέσεις ευθύνης και με την προϋπόθεση, ότι αυτή γίνεται για την καλύτερη λειτουργία της υπηρεσίας,
4. Η μείωση της γραφειοκρατίας με την πλήρη ψηφιοποίηση του κράτους, 5. Η συνεχής ενίσχυση της διαφάνειας της διοικητικής δράσης,
6. Ο αυτοπεριορισμός των συνδικαλιστών του δημοσίου τομέα στα αμιγώς συνδικαλιστικά τους καθήκοντα.
Τελικά έχει δίκιο ο Εμμανουήλ Ροΐδης, που είπε "ενός νόμου έχομεν χρεία, περί τηρήσεως των κειμένων νόμων" γιατί για όλα τα παραπάνω έχουν θεσπισθεί διαχρονικά νόμοι, κώδικες, πρωτόκολλα, σύμφωνα συνεργασίας κλπ, που απλά δεν τηρήθηκαν και έτσι το σύστημα δεν δούλεψε είτε γιατί ήταν αντιγραφή ξένων προτύπων που δεν ταίριαξαν με το πελατειακό κράτος είτε από λάθος επιλογή προσώπων με κριτήρια πολιτικά και όχι αξιοκρατικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου