Τα πάντα ρει

Γράφει η ΕΥΓΕΝΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Πλαστικός χειρουργός ΚΑΤ

Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ' αυτό μένειν 

(Ηράκλειτος)

«Είναι ασθενής μου», λένε οι γιατροί και το πιστεύουν. Αποφασίζουν για τη θεραπεία και από κεκτημένη ταχύτητα πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν και για τα υπόλοιπα της ζωής του. Εχουν την τάση να οικειοποιούνται καταστάσεις και να αναπτύσσουν κτητικές τάσεις απέναντί του. Στον άνθρωπο πάνω στον οποίο εξασκούν το επάγγελμα ή το λειτούργημά τους.

Σε μικρότερο βαθμό αυτό το κάνουν και οι δικηγόροι - «ο πελάτης μου» και οι κληρικοί - «τέκνον μου».  

Λέμε πάντα ότι στον γιατρό, στον δικηγόρο και στον παπά λέμε όλη την αλήθεια... για το καλό μας. Οι συχνές επαφές γιατρού - ασθενούς, με τα θετικά και τα αρνητικά τους στοιχεία, σε συνδυασμό με την αναγκαία συναλλαγή αισθημάτων προκαλούν μια αμφίδρομη οικειότητα. Ασθενείς και γιατροί γίνονται προσωρινά φίλοι. Οταν βρίσκεσαι στη δυσάρεστη θέση της ασθένειας και θέλεις να σωθείς, θα δώσεις όλα τα στοιχεία σου και θα περιμένεις τη σωτηρία σου από αυτόν τον άνθρωπο. Επικαλείσαι τις ανθρώπινες αρετές του και θαυμάζεις τον επιστήμονα και τον άνθρωπο. Ανέχεσαι τα πάντα, για να γίνεις καλά, αλλά όταν γίνεσαι καλά, αυτή η σχέση εξασθενεί και σιγά σιγά σβήνει. Ως εδώ όλα καλά!

Errare humanum est, ανθρώπινα είναι τα λάθη. Οι επαγγελματίες υγείας πέφτουν στην παγίδα της ευγνωμοσύνης των ασθενών και υπερεκτιμούν τις θεραπευτικές δυνατότητές τους. Σαν κοινοί άνθρωποι, με τα ελαττώματά τους, ενδίδουν στις ανθρώπινες αδυναμίες και σε αμαρτήματα όπως: έπαρση, πλεονεξία, ζηλοφθονία, οργή, λαιμαργία, οκνηρία = τεμπελιά και λαγνεία.

Μερικά αμαρτήματα συναντιούνται σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες, εκεί όμως που κυριολεκτικά «βγάζουν μάτι» είναι οι χειρουργικές ειδικότητες. Κατακριτέα είναι όλα τα αμαρτήματα, όχι μόνο στους γιατρούς, αλλά και στους ανθρώπους, αλλά, κατά τη δική μου γνώμη, η έπαρση και η πλεονεξία χαρακτηρίζουν κυρίως τους χειρουργούς. Η αλαζονεία των γιατρών στοιχειοθετείται από τα 12 χρόνια σπουδών και εξειδίκευσης σε συνδυασμό με την αδιαμφισβήτητη χειρωνακτική ικανότητα. Πράγματι ο χειρουργός μπορεί και κάνει καλά τους ασθενείς με συνοπτικές διαδικασίες. Δίνει λύσεις και σώζει! Η πλεονεξία κάνει τον χειρουργό να πιστεύει ότι μόνον αυτός ξεχωρίζει ανάμεσα στους γιατρούς. Υπερεκτιμά τις δυνατότητές του και υπερβάλλει όταν λειτουργεί με τη λογική «όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω».  

Ο όρκος του Ιπποκράτη, που παίρνουν όλοι οι γιατροί όταν τελειώνουν τις σπουδές τους, αποσαφηνίζει τους κανόνες στην ηθική εξάσκηση της ιατρικής, τονίζοντας την υποχρέωση αποφυγής αλαζονείας και πλεονεξίας απέναντι στους ασθενείς. Είμαστε σίγουρα υπεύθυνοι για τον ασθενή, αλλά δεν ήταν και δεν θα είναι ιδιοκτησία μας.

Το «τα πάντα ρει» του Ηράκλειτου ισχύει και στους γιατρούς. Ολα αλλάζουν και όλα συνδέονται με σχέσεις αρμονίας. Ετσι όταν φτάνουμε εμείς οι γιατροί να γινόμαστε οι ίδιοι ασθενείς, μας αρέσει η οικειότητα και η κτητικότητα των συναδέλφων μας. Μόνο τότε, που κρεμάμε όλες τις ελπίδες μας στις φανερές ή κρυμμένες ικανότητες των συναδέλφων μας, βιώνουμε την υπερβολή. Διαπιστώνουμε, αλλά δεν μας ενοχλούν, τις υπερβολές και τα αμαρτήματα των συναδέλφων μας. Αναζητούμε θεραπεία και όχι φιλική σχέση και καταλαβαίνουμε, έστω και αργά, ότι κάτι δεν πάει καλά. Και αντιδράμε!

Ο Ηράκλειτος, που έζησε μόνο εξήντα χρόνια, έλεγε πως τα πάντα που είχε μάθει, στη ζωή του, τα έμαθε μόνο από τον εαυτό του. Αυτό και μόνο, ως δήλωση, κρύβει μια δόση αλαζονείας έχοντας υπ' όψιν ότι γνώριζε πολύ καλά σχεδόν όλα τα συγγράμματα των προγενέστερων φιλοσόφων, των επικών και ελεγειακών ποιητών, καθώς και όλες τις ιστορικές συγγραφές που κυκλοφορούσαν στην εποχή του στην Ιωνία. Αρα η εμπειρία του δεν ήταν μόνο ατομική υπόθεση, πλαισιώθηκε από τη γνώση προηγούμενων φιλοσόφων. Σωστά επέμενε ότι μέλημα του φιλόσοφου είναι η αφύπνιση των ανθρώπων και η καθοδήγησή τους προς την ομολογία, προς τη λογική σκέψη που καθορίζει και συνδέει τη βαθύτερη φύση των πραγμάτων. Οι φαινομενικά αντίθετες καταστάσεις, τάσεις και δυνάμεις συνδέονται με μια συνεκτική σχέση αρμονίας, αλλά δεν φτάνουν χωρίς μια βάση γνώσεων.

Οι γιατροί, που ξέρουν τόσα, δεν τα έμαθαν μόνοι τους από τη ζωή τους, αλλά σπούδασαν 12 και παραπάνω χρόνια, για να φτάσουν να γίνουν σωστοί θεράποντες και επιστημονικά καταρτισμένοι γιατροί και δεν πρέπει να ξεχνούν ότι «τα πάντα ρει». Μια ημέρα, όταν θα φτάσουν και αυτοί ασθενείς, θα λουστούν αυτά που κορόιδευαν. Την αναμονή και την αμφισβήτηση, τον πόνο και την ελπίδα!