Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ
«Εχω ένα όνειρο» είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 27 Απριλίου και ξέσπασε η συζήτηση: Είναι μήπως εφιάλτης;
Μπορεί να γίνει πραγματικότητα; Τι κόστος θα έχει και κατά πόσο μπορεί να προσφέρει κέρδος στην Τουρκία; Τι λέει για όλα αυτά η Συνθήκη του Μοντρέ του 1936; Ποιο θα είναι το τοπίο όταν θα έχει ξεκινήσει μια διεθνής συζήτηση για τα νερά και το διεθνές καθεστώς τους και πόσο κακοτοπιά θα είναι αυτό για την Τουρκία, αφού έχει ένα λόγο να πει επί του θέματος και η Σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας, την οποία δεν έχει υπογράψει η Αγκυρα;
Ο λόγος για τη «διώρυγα Κωνσταντινούπολης» που ανέφερε ο Ερντογάν σε προεκλογική ομιλία. Πρόκειται για διώρυγα μήκους 45-50 χιλιομέτρων, πλάτους 150 μέτρων και βάθους 25 μέτρων, που θα «κόψει» την Κωνσταντινούπολη στα ανατολικά όριά της. Το αποτέλεσμα θα είναι η Πόλη να συνίσταται σε δύο χερσονήσους και ένα νησί.
Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η κίνηση, κυρίως πετρελαιοφόρων, στα στενά του Βοσπόρου, λέει ο Ερντογάν, πράγμα που είναι στόχος της Τουρκίας εδώ και πολλά χρόνια. Ο Τούρκος πρωθυπουργός λέει επίσης ότι το έργο θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2023 και το κόστος του θα είναι περίπου 12 δισ. δολάρια.
Παράλληλα, τα μπάζα που θα βγουν κατά την κατασκευή της διώρυγας θα αξιοποιηθούν για να φτιαχτούν στη Θάλασσα του Μαρμαρά ένα τεχνητό νησί και ένα αεροδρόμιο κοντά στη διώρυγα.
Πάντως η συζήτηση που έχει ξεκινήσει περιλαμβάνει και τον ισχυρισμό ότι όλα αυτά δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία «προεκλογική φούσκα» του Ερντογάν. Πράγμα που σημαίνει ότι εάν ευσταθεί ο ισχυρισμός αυτός, η όλη συζήτηση θα είναι εντελώς «ακαδημαϊκή», δηλαδή «κουβέντα να γίνεται». Για την ιστορία, το «όνειρο» περί διώρυγας στο ίδιο σημείο είχε ανακοινώσει πριν από 18 χρόνια ο Μπουλέντ Ετζεβίτ.
Οι ενστάσεις είναι ήδη πολλές και αφορούν τη «συμβατότητα» του ονείρου προς το διεθνές δίκαιο, τις οικολογικές ευαισθησίες και φυσικά την πραγματικότητα.
Κατ' αρχάς διατυπώνεται η άποψη ότι «δεν θα αλλάξει μόνο η μορφολογία της Κωνσταντινούπολης, αλλά θα δημιουργηθεί νέα και σημαντική αφορμή για ακόμη περισσότερη αύξηση του πληθυσμού της Πόλης». Πράγμα που σημαίνει αύξηση του πληθυσμού στα 25-30 εκατομμύρια. Με δεδομένο το ότι όλος αυτός ο πληθυσμός θα βρίσκεται σε μια πόλη την οποία θα βρέχουν δύο θάλασσες (Μαύρη Θάλασσα και Μαρμαράς) και τα νερά του Βοσπόρου και της διώρυγας, θα πάρει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις το πρόβλημα της οικολογικής καταστροφής και της μόλυνσης.
Σε αυτά προστίθεται και η «ανησυχία» ιδιαίτερα για το τεχνητό νησί, αλλά και για την ίδια τη διώρυγα, με δεδομένο τον αναμενόμενο μεγάλο σεισμό στην Κωνσταντινούπολη. Για όλα αυτά, ενδέχεται να υπάρξουν αντιδράσεις και σχόλια από τις χώρες που έχουν παράλια στη Μαύρη Θάλασσα.
Προς το παρόν υπάρχει μία μόνο αντίδραση και αυτή ουσιαστικά παραπέμπει στο διεθνές δίκαιο και συγκεκριμένα στη Συνθήκη του Μοντρέ. Ο πρεσβευτής της Ρωσίας στην Τουρκία, Βλαντίμιρ Ιβανόφσκι, πριν από λίγες μέρες δήλωσε ότι «τίθεται θέμα σειράς ζητημάτων, με πρώτο αυτό του διεθνούς δικαίου. Πρέπει να εξεταστεί καλά το θέμα, αφού πρέπει να παραμείνει σε ισχύ η Συνθήκη του Μοντρέ». Ο πρεσβευτής είπε ότι «ένα τέτοιο σχέδιο πρέπει να είναι οικονομικά αποδοτικό. Αλλά για ποιο λόγο, τα πλοία ενώ μπορούν να περνούν από τον Βόσπορο, να προτιμήσουν τη διώρυγα και να πληρώνουν χρήματα;». Σύμφωνα με τον Ρώσο, «εάν παραμείνει σε ισχύ η Συνθήκη, τότε θα ισχύει και η ελεύθερη διέλευση. Τότε ποιος θα δώσει λεφτά;».
Ο Τούρκος υπουργός Μεταφορών, Μεχμέτ Χαμπίμπ Σολούκ, μιλώντας πριν από μερικές μέρες για τη διώρυγα, είπε ότι ενδέχεται να τεθεί θέμα αύξησης του ποσού που υπό μορφήν φόρων καταβάλλουν τα πλοία που περνούν από τον Βόσπορο. Οι φόροι αυτοί προβλέπονται στη Συνθήκη του Μοντρέ. Αναφέρεται ρητώς όμως στη Συνθήκη ότι πέραν των φόρων δεν μπορεί να γίνει είσπραξη άλλων ποσών. Ο υπουργός είπε πως από το 1980, η Τουρκία εφαρμόζει «έκπτωση» στους εν λόγω φόρους.
Η απάντηση του Ερντογάν στα περί Μοντρέ είναι η εξής: «Κανείς δεν μπορεί να σκιάσει την ανεξαρτησία της Τουρκίας. Οταν υπογραφόταν η Συνθήκη του Μοντρέ δεν υπήρχαν πετρελαιοφόρα. Εχουν αλλάξει οι συνθήκες κι εμείς πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας».
Στο βαθμό που αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές διαθέσεις της τουρκικής κυβέρνησης, αυτά είναι πράγματα που θα σηκώσουν πολλή συζήτηση διεθνώς. Στο βαθμό που δεν αντικατοπτρίζουν κάτι τέτοιο, δεν τρέχει τίποτα. Απλώς ο κόσμος θα φρεσκάρει τις γνώσεις του για τη Συνθήκη του Μοντρέ.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου