Οι Ιταλοί έκαναν το αυτονόητο στον ανεπτυγμένο κόσμο: δεν διόρισε απευθείας ο αρμόδιος υπουργός τον διευθυντή, αλλά καθιέρωσε μια ανεξάρτητη διαδικασία ανεύρεσης του καλύτερου διεθνώς. Επιπλέον, όρισε ουσιαστικά κριτήρια αξιολόγησης, όχι απλώς τυπικά προσόντα.
Δεν είναι αυτή η πρακτική που ακολούθησε σε δημόσιους διορισμούς η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Επιπλέον, όσο βαθύτερα εισχωρεί κανείς στα σπλάγχνα του κράτους, τόσο πιθανότερο είναι να βρει ανενδοίαστα κομματικούς διορισμούς, οι οποίοι απομειώνουν το συμβολικό κεφάλαιο μιας κυβέρνησης που επαγγέλλεται την «αποκομματικοποίηση» του κράτους.
Κοινό στοιχείο των διορισμών, είτε φέρουν κομματικό πρόσημο είτε όχι, είτε είναι prima facie ποιοτικοί είτε όχι, είναι η απουσία ανεξάρτητης διαδικασίας πρόσληψης. Με απλά λόγια, οι διορισθέντες ή προταθέντες δεν εκτέθηκαν σε δημόσιο ανταγωνισμό – δεν χρειάστηκε να πείσουν κάποιον αμερόληπτο κριτή για τα ουσιαστικά προσόντα τους. Η «βαθιά δομή» της κυριαρχίας του πολιτικού συστήματος στο διοικητικό σύστημα (το κράτος) διαιωνίζεται.
Παραδείγματος χάριν, ο πρώην διευθυντής του Γραφείου Τύπου της Ν.Δ. Κ. Ζούλας διορίσθηκε πρόεδρος της ΕΡΤ. Πρόκειται, αναμφίβολα, για έναν εξαιρετικό δημοσιογράφο. Η «διοικητική εμπειρογνωμοσύνη» του στη διοίκηση οργανισμών δεν είναι γνωστή. Σε κάθε περίπτωση, όσο ικανός κι αν είναι, δεν επελέγη με κάποια ανεξάρτητη διαδικασία κρίσης. Δεν είναι εύλογο να υποθέσει κάποιος ότι η εγγύτητά του με τον πρωθυπουργό ήταν καθοριστικό κριτήριο για την επιλογή του;
Να το πω διαφορετικά: όταν ο διορισμός ενός επιτελικού στελέχους δεν προκύπτει από μια αξιόπιστα ανεξάρτητη διαδικασία, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι μη επαγγελματικά κριτήρια δεν υπεισήλθαν στην επιλογή του.
Σε θεσμικά ώριμες χώρες, οι πρακτικές δημόσιων διορισμών διακρίνονται από την ενεργό μέριμνα για πολιτική αμεροληψία, έτσι ώστε να μην αμφισβητείται η αλήθεια της ελάσσονος προτάσεως.
Ωστόσο, ο πειρασμός της ιδιοτελούς άσκησης κυβερνητικής ισχύος πάντοτε καραδοκεί.
Εχοντας τεκμηριώσει λεπτομερώς την προβληματικότητα της διαδικασίας, η έκθεση παρατηρεί ότι, αν και δεν αμφισβητεί τις ικανότητες του κ. Λάιονς, «η ποιότητα του αποτελέσματος δεν επικυρώνει τη διαδικασία». Με άλλα λόγια, η αξιοπιστία της διαδικασίας είναι αυτοτελώς σημαντική προκειμένου ο πρόεδρος του BBC «να έχει την εμπιστοσύνη όσων πληρώνουν το τηλεοπτικό τέλος, του ευρύτερου κοινού, της μιντιακής αγοράς και της Βουλής». Η αδιάβλητη διαδικασία δεν διασφαλίζει μόνο μια διοικητικώς καλή επιλογή αλλά αποπνέει βαθύτερο συμβολισμό: συμβάλλει καθοριστικά στην ηθική νομιμοποίηση του αποτελέσματος – κερδίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Ο Γερμανός στοχαστής Νίκλας Λούμαν γράφει ότι η νομιμοποίηση της δημοκρατικής διακυβέρνησης εξαρτάται από το κατά πόσον το πολιτικό σύστημα σέβεται τον πληθυντικό χαρακτήρα μιας σύνθετης κοινωνίας. Το πολιτικό σύστημα που επεκτείνεται και κυριαρχεί σε διακριτά από αυτό συστήματα (π.χ. οικονομία, δημόσια διοίκηση, δικαιοσύνη, επιστήμη κ.λπ.) χάνει την ικανότητα να υπερασπίζεται εύλογα την ενδεχομενικότητά του – την αυτοτελή λειτουργία του. Η νομιμοποίηση της πολιτικής στην ευνομούμενη πολιτεία κερδίζεται στο μέτρο που το πολιτικό σύστημα αυτοπεριορίζεται με ανεξάρτητες από αυτό διαδικασίες.
Για μια αυθεντικά μεταρρυθμιστική κυβέρνηση, η πρόκληση δεν είναι απλώς ο διορισμός άξιων ατόμων σε δημόσιες επιτελικές θέσεις, αλλά...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου