Η προοπτική του να ενταχθούν στην ΕΕ 80
εκατομμύρια Τούρκοι είναι κόκκινο πανί που χρησιμοποιείται από τους
υπέρμαχους του Brexit για να διατυμπανίσει τους φόβους για την
μετανάστευση. Στην πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ στις 18
Μαρτίου, η ΕΕ προσέφερε στην Άγκυρα ταξίδια χωρίς βίζα για τους πολίτες
της στις χώρες εντός Σένγκεν και υποσχέθηκε να ανοίξει ένα κεφάλαιο στις
συνομιλίες ένταξης, με αντάλλαγμα τη συνεργασία για να ανακοπεί η ροή
των παράτυπων μεταναστών προς την Ευρώπη. Οι υποστηρικτές του Brexit το
βλέπουν ως σημάδι ότι η τουρκική συμμετοχή στην ΕΕ και μια ταχεία αύξηση
των Τούρκων μεταναστών, είναι αναπόφευκτη. Αλλά πολύ νερό θα τρέξει από
τα στενά του Βοσπόρου προτού η Τουρκία ενταχθεί στην ΕΕ.
Η Τουρκία είναι υποψήφια προς ένταξη
στην ΕΕ χώρα από το 1999, αν και αρχικά αιτήθηκε την πλήρη συμμετοχή
στην τότε ΕΟΚ το 1987. Ο πρωθυπουργός David Cameron ήταν ένας από τους
ένθερμους υποστηρικτές για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Έχει
υποστηρίξει ότι η Τουρκία θα καταστήσει την ΕΕ "ισχυρότερη και πιο
πλούσια”. Αλλά κατά τη διάρκεια της εκστρατείας πριν το δημοψήφισμα,
έχει δηλώσει ότι η Τουρκία δεν θα ενταχθεί στην ΕΕ "ούτε μέχρι το 3000”.
Ο Cameron φαίνεται να αντιφάσκει, αλλά η
εκτίμησή του είναι σωστή: η τουρκική ένταξη είναι πολύ μακριά.
Οι
ενταξιακές συνομιλίες καλύπτουν 35 τομείς ή κεφάλαια: μόνο ένα κεφάλαιο
-αυτό της επιστήμης και της συνεργασίας στην έρευνα- έχει συζητηθεί με
επιτυχία.
14 κεφάλαια, που περιλαμβάνουν και σημαντικά όπως αυτό που
καλύπτει το δικαστικό σύστημα, την ενέργεια και την οικονομική
συνεργασία, είναι ουσιαστικά εκτός ορίων εξαιτίας των διαφόρων βέτο και
αντιρρήσεων από την Κύπρο, την Γαλλία ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. 16
κεφάλαια έχουν ανοίξει, συμπεριλαμβανομένου και ενός για τις
δημοσιονομικές διατάξεις το οποίο ήταν μέρος της πρόσφατης προσφυγικής
συμφωνίας. Αλλά η τουρκική πρόοδος για την ευθυγράμμιση της νομοθεσίας
της με τα κεκτημένα της ΕΕ, υπήρξε πολύ αργή.
Ακόμη κι αν η Βρετανία υποστήριζε την
τουρκική ένταξη, άλλες χώρες της ΕΕ δεν θα έκαναν το ίδιο. Και κάθε
κράτος-μέλος της ΕΕ έχει δικαίωμα βέτο για την ένταξη μιας χώρας στην
ΕΕ.
Το κυπριακό ζήτημα παραμένει ίσως το πιο ακανθώδες εμπόδιο. Αν και
οι σχέσεις βελτιώνονται μεταξύ των δύο ομάδων του διαιρεμένου νησιού,
μια συμφωνία για την Κύπρο παραμένει άπιαστη.
Η Γαλλία, η Ολλανδία και άλλες χώρες,
είναι βαθιά δύσπιστες για την τουρκική ένταξη. Η γαλλική κυβέρνηση έχει
επανειλημμένως αφήσει να εννοηθεί ότι θα διεξάγει δημοψήφισμα για το
ζήτημα. Αυτή την ψηφοφορία είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα την κερδίσει το
στρατόπεδο του "οχι”. Στην Ολλανδία οι ψηφοφόροι απέρριψαν την συμφωνία
σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ τον Απρίλιο του 2016, εξαιτίας
ανησυχιών ότι η συμφωνία θα κατέληγε σε ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ,
μεταξύ άλλων. Εάν συμφωνηθεί η τουρκική ένταξη, θα είναι πιθανό άλλο ένα
ολλανδικό δημοψήφισμα με παρόμοιο αποτέλεσμα.
Ορισμένες χώρες της Κεντρικής και
Ανατολικής Ευρώπης ανησυχούν στην προοπτική μιας εισροής μουσουλμάνων
μεταναστών. Οι Βουδαπέστη, Μπρατισλάβα και Βαρσοβία τους θεωρούν ως
απειλή για την κυρίαρχη χριστιανική τους ταυτότητα. Η Γερμανία έχει
επίσης υπάρξει επικριτική ως προς την τουρκική ένταξη. Οι πρόσφατες
εντάσεις μεταξύ του Βερολίνου και της Άγκυρας για την απόφαση της
Bundestag στις 2 Ιουνίου να αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία, δεν
έχουν βελτιώσει τις σχέσεις.
Εν ολίγοις, εάν ο Cameron κερδίσει το
δημοψήφισμα και -απίθανο- επιστρέψει στον προηγούμενο ενθουσιασμο του
για την τουρκική ένταξη, θα αντιμετώπιζε έναν τοίχο αντίστασης σε όλη
την Ευρώπη.
Όταν η Κομισιόν του Juncker απέκλεισε το ενδεχόμενο
διεύρυνσης της ΕΕ κατά τη διάρκεια της θητείας του, δήλωνε ένα απλό
γεγονός.
Ένα πιο εκλεπτυσμένο, αλλά εξίσου
εσφαλμένο επιχείρημα που χρησιμοποιούν οι υποστηρικτές του Brexit, είναι
ότι η πρόσβαση στη ζώνη Σένγκεν χωρίς βίζα που προσφέρθηκε στη βάση της
προσφυγικής συμφωνίας, θα συνοδεύεται από παρόμοια βήματα στο Ηνωμένο
Βασίλειο (το οποίο δεν συμμετέχει στη Σένγκεν). Οι υποστηρικτές του
Brexit επισημαίνουν τα διπλωματικά έγγραφα που διέρρευσαν από την
βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα.Σε αυτή την αλληλογραφία που
χρονολογείται απο τις αρχές Μαΐου, ένας Βρετανός διπλωμάτης γράφει ότι
"μια επιλογή θα ήταν να αξιολογήσουμε ξανά την πιθανότητα” του να αρθούν
οι περιορισμοί της βίζας για ορισμένους Τούρκους”. Η εκστρατεία υπέρ
της εξόδου από την ΕΕ, κακώς, έχει διογκώσει αυτή την πρόταση στο
καθεστώς του αναπόφευκτου. Ακόμη και έτσι, η πρόσβαση στην ΕΕ με βίζα
διάρκειας 90 ημερών, δεν είναι το ίδιο με την άδεια παραμονής στην
Ευρώπη.
Η Άγκυρα πρέπει να εκπληρώσει 72 τεχνικά
κριτήρια για να πληροί τις προϋποθέσεις για την απελευθέρωση της βίζας.
Μπορεί να πέσει πάνω σε τεχνοκρατικά εμπόδια -η Κομισιόν φώναζε για
αυτό- αλλά το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει και πάλι να
δώσουν την έγκρισή τους. Αλλά δεν είναι μια τελειωμένη υπόθεση. Η
παραίτηση του πρεσβευτή της ΕΕ στην Άγκυρα στις 14 Ιουνίου δεν είναι
καλός οιωνός. Άλλωστε, ορισμένοι αιτούντες ασύλου έχουν φέρει μια νομική
πρόκληση στην προσφυγική συμφωνία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Οι εντάσεις μεταξύ της Ευρώπης και της
Τουρκίας διογκώνονται:
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και φορείς χάραξης
πολιτικής είναι όλο και πιο επικριτικοί στην Τουρκία για τα ανθρώπινα
δικαιώματα και το κράτος δικαίου και την δημοκρατία. Ο πρόεδρος Recep
Tayyip Erdogan επιδιώκει να αποκτήσει τον πλήρη και αδιαμφισβήτητο
έλεγχο του τουρκικού κράτους. Η κυβέρνησή του ρίχνει στους διαδηλωτές
πολιτικών δικαιωμάτων δακρυγόνα, κλείνει εφημερίδες και φυλακίζει
δημοσιογράφους. Οδήγησε στην παραίτηση τον φιλοευρωπαίο πρωθυπουργό του,
Ahmet Davutoglu και τον αντικατέστησε με κάποιον πιο υπάκουο. Η
πρόσφατη προσπάθειά του να άρει την συνταγματική ασυλία εκλεγμένων
βουλευτών, υποδηλώνει ότι στη συνέχεια θα κυνηγήσει τους φιλοκούρδους
πολιτικούς. Άλλωστε, είναι σαφές εάν ο Erdogan θέλει στα αλήθεια η
Τουρκία να ενταχθεί στην ΕΕ ή εάν προτιμά να χρησιμοποιήσει τη
διαδικασία ένταξης ως ένα μέσο για να εξάγει οφέλη από την Ευρώπη, όταν
μπορεί.
Η διαδικασία ένταξης είναι ένας από τους
λίγους μοχλούς που έχει η Ευρώπη για να ασκήσει πίεση στην Άγκυρα για
να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις όσο ανεπιτυχείς μπορεί να φαίνονται
τώρα. Κατά ειρωνικό τρόπο, εάν οι Βρετανοί ψηφίσουν υπέρ του Brexit, θα
διαβρώσει ακόμη περισσότερο αυτή την πίεση. Η Ευρωπαϊκή ¨Ενωση χωρίς το
Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια πολύ λιγότερο ελκυστική ένωση για την Τουρκία
ώστε να ενταχθεί σε αυτή. Το Brexit θα απομάκρυνε τον πιο σημαντικό
σύμμαχο της Τουρκίας για την ένταξη.
Οι Τούρκοι επίσης ανησυχούν ότι
ύστερα από το Brexit, μια ΕΕ κυριαρχούμενη από την Γερμανία, θα πιέσει
για μεγαλύτερη ενοποίηση γύρω από έναν πυρήνα μελών της ευρωζώνης. Για
την Άγκυρα, η παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ είναι μια εγγύηση ότι η ΕΕ
δεν θα γίνει ένα ομοσπονδιακό υπερκράτος.
Όσο λιγότερο πιθανό γίνεται η ΕΕ να
αποδεχθεί ποτέ την Τουρκία, τόσο λιγότερη μόχλευση έχον οι Βρυξέλλες για
να εξασφαλίσουν την τουρκική βοήθεια γθα την αντιμετώπιση της
προσφυγικής κρίσης ή για να πιέσουν την Άγκυρα να προχωρήσει σε
δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις ή σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Παρά
τις γελοιότητες του Erdogan, η Τουρκία έχει μια ολοένα και μεγαλύτερη
φιλοδυτική μεσαία τάξη που θέλει στενότερους δεσμούς με την ΕΕ. Όχι
διότι αναζητούν εργασία στην Βρετανία ή αλλού -αν και κάποιοι θα
μπορούσαν- αλλά εξαιτίας των αξιών τις οποίες πρεσβεύει η Ευρώπη και των
ευκαιριών που φέρνει η συμμετοχή στην ΕΕ.
Η Ευρώπη και η Βρετανία θα
πρέπει να σταθούν σε αυτούς-αλλά η τουρκική ένταξη στην ΕΕ είναι
δεκαετίες μακριά, εάν είναι καθόλου. Μην ξεγελιέστε από τη ρητορική των
υποστηρικτών του Brexit.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου