(...)Τελικά, αυτό που έκανε νιάου νιάου στα κεραμίδια δεν ήταν γατάκι·
ήταν μάλλον ο εμβληματικός βρετανικός λέων, ένα είδος που εθεωρείτο ότι
είχε εκλείψει εδώ και δεκαετίες.
Μένει να δούμε τώρα πώς θα κατεβεί
κοτζάμ λιοντάρι από τα κεραμίδια – διότι και για τη Βρετανία, όχι μόνο
για την υπόλοιπη Ευρώπη, τώρα ξεκινούν τα δύσκολα. Το 52% των Βρετανών
υπέρ της εξόδου ήταν το χειρότερο δυνατό. Ηταν «lose-lose» – μια
κατάσταση, δηλαδή, από την οποία κανείς δεν κερδίζει.
Το γιατί ψήφισαν έτσι οι Βρετανοί μόνον οι ίδιοι μπορούν να το
εξηγήσουν και δεν υπάρχουν άλλοι να το κάνουν καλύτερα από τους Monty
Python. Στην ταινία τους «Life of Brian», υπάρχει μια σκηνή όπου ο
εκπρόσωπος του Λαϊκού Μετώπου Ιουδαίας (στον ρόλο ο Τζον Κλιζ) ρωτά τους
συντρόφους του, με φανερό τον σκοπό να εξάψει τον πατριωτισμό τους:
«Εκτός από την υγιεινή, τα φάρμακα, το καθαρό πόσιμο νερό, το κρασί, την
εκπαίδευση, τα αρδευτικά έργα και τη δημόσια τάξη, τι άλλο έχουν κάνει
οι Ρωμαίοι για μας;».
Ακολουθεί σιωπή, ώσπου μια φωνή (του Ερικ Αϊντλ)
ρωτάει ντροπαλά: «Εφεραν την ειρήνη».
Ο Κλιζ του απαντά: «Oh, peace...
shut up!».
Το αστείο αυτό πλησιάζει περισσότερο την αλήθεια του Brexit
από τις βαρύγδουπες αναλύσεις.
Οι Βρετανοί δεν έδωσαν σημασία στα οφέλη
τους από την Ε.Ε. – τα έχουν συνηθίσει, τα θεωρούν δεδομένα.
Συγκεντρώθηκαν στα προβλήματα και τα παράπονά τους, τα οποία μάλιστα
διογκώθηκαν από τα ψεύδη της εκστρατείας υπέρ του Leave.
Τι
γίνεται από εδώ και πέρα;
Τίποτε το ευχάριστο, φοβάμαι, για καμία από
τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές.
Για την Ευρώπη το πλήγμα είναι τεράστιο,
λόγω του μεγέθους της οικονομίας και του πληθυσμού της Βρετανίας, λόγω
και του σημαντικού ρόλου της στην ευρωπαϊκή Ιστορία. Η παρακμή της Ε.Ε.,
που μέχρι τώρα τη βλέπαμε μέσω των στατιστικών, γίνεται πλέον εμφανής
και αδιαμφισβήτητη με την αποχώρηση της Βρετανίας. Κανείς πια δεν έχει
την πολυτέλεια να παριστάνει ότι δεν βλέπει κοτζάμ ελέφαντα μέσα στο
σαλόνι.
Από εδώ και πέρα, η διαχείριση των ευρωπαϊκών θεμάτων γίνεται
διαχείριση της παρακμής. Επίσης, για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα στα
διάφορα ρεύματα αμφισβήτησης της Ευρώπης και του συστήματός της να
ενωθούν σε κάτι μεγαλύτερο και απειλητικότερο. Σε όλη την Ευρώπη, το
Brexit φέρνει κοντά την άκρα Δεξιά με την άκρα Αριστερά. Εχω δε την
εντύπωση ότι παρόμοια στρατηγική σύμπνοια μεταξύ τους έχει να υπάρξει
από την εποχή του Μεσοπολέμου. (Φαντάζομαι ότι, στο Κρεμλίνο, ο Πούτιν
θα έχει ήδη κηρύξει τριήμερο εορτασμό...)
Αν αυτό το μέλλον δεν αρέσει
σε Γερμανούς, Γάλλους κ.ά., τότε η μόνη σοβαρή εναλλακτική για την
Ευρώπη είναι η ανασύνταξή της σε μια μικρότερη Ευρώπη «των ικανών και
των προθύμων», στην οποία εμείς προφανώς δεν έχουμε θέση.
Και για τους Βρετανούς, όμως, τώρα είναι που αρχίζουν τα δύσκολα:
Ως
προς τις επιπτώσεις της εξόδου στη βρετανική οικονομία, θα πρέπει να
περιμένουμε: το μέγεθός τους είναι αδύνατο να υπολογιστεί ακριβώς εκ των
προτέρων. Οσον αφορά την πολιτική ζωή, όμως, η εικόνα είναι σαφής: η
Βρετανία μπαίνει σε περίοδο πολιτικής αστάθειας – ή μήπως θα ήταν καλό
από τώρα να αρχίσουμε να τη λέμε ξανά «Αγγλία»; Το εννοώ, διότι ήδη το
Σιν Φέιν ζητεί την ένωση της Βορείου Ιρλανδίας με την Ιρλανδία. Οι δε
Σκώτοι, που υποστήριξαν μαζικά το Remain, θέτουν εκ νέου ζήτημα
δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία τους.
Οσο για την Αγγλία, η μικρή διαφορά των δύο πλευρών επισημοποιεί
τον διχασμό της κοινωνίας που ανέδειξε η προεκλογική εκστρατεία.
Εντονότερο είναι το φαινόμενο στους Συντηρητικούς: δείτε στην ιστοσελίδα
του BBC το γιουχάισμα που περίμενε τον Μπόρις Τζόνσον μόλις βγήκε την
Παρασκευή από το σπίτι του και θα καταλάβετε πόσο δύσκολο θα είναι για
τους Συντηρητικούς να ανακτήσουν έστω και τα προσχήματα της ενότητας.
Εξάλλου, στα δεξιά τους υπάρχει πάντα το UKIP, το οποίο, έτσι όπως ήλθαν
τα πράγματα, έχει κάθε δικαίωμα να υποστηρίζει ότι δικαιώθηκε – νίκησαν
οι βλάκες. Σημειωτέον, δε, ότι τα πολιτικά προβλήματα θα επιτείνονται
από τα οικονομικά, όπως αυτά θα έρχονται όσο θα προχωρεί το διαζύγιο.
Το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης, για ένα θέμα το οποίο ξεκίνησε ως
εσωκομματικό πρόβλημα για να εξελιχθεί σε διεθνές, το έχουν οι ηγετικές
προσωπικότητες των Συντηρητικών.
Κατ’ αρχάς, ο Κάμερον, ένας
πρωθυπουργός χωρίς πραγματικές πεποιθήσεις, που κυβερνούσε με έναν
τακτικισμό που τον υπαγόρευαν οι δημοσκοπήσεις. Βεβαίως και ο Τζόνσον, ο
χαρισματικός, επίδοξος διάδοχος, που άρπαξε τη σημαία ευκαιρίας του
Brexit για να προωθήσει τις φιλοδοξίες του – και ο οποίος τώρα
δυσκολεύεται να κυκλοφορεί ανέμελα στον δρόμο όπως παλιά.
Παρότι τέτοιες συγκρίσεις είναι πάντα παρακινδυνευμένες, εντούτοις
υποκύπτω στον πειρασμό της παρατήρησης ότι, εν μέρει, ο τρόπος με τον
οποίον οι Συντηρητικοί αυτοπαγιδεύτηκαν και προκάλεσαν τέτοια ζημιά στη
χώρα τους θυμίζει πώς η Νέα Δημοκρατία εγκλωβίστηκε στην αντιμνημονιακή
ρητορεία, νομιμοποιώντας έτσι την αντισυστημική τάση, η οποία εξελίχθηκε
σε κίνημα και μας έφερε τον εθνικολαϊκισμό στην εξουσία.
Αφού όμως η ροή του λόγου με έφερε να συγκρίνω εμάς με εκείνους, ας
τολμήσω να πω και μια ιδέα στους φίλους Βρετανούς, γιατί νομίζω ότι
σύντομα θα αρχίσουν να συνειδητοποιούν τη δυσκολία αυτού που αποφάσισαν.
Θυμάστε, πιστεύω, την υπέροχη κωμωδία «Bend it like Beckam» – εμείς την
είπαμε «Κάν’ το όπως ο Μπέκαμ».
Λοιπόν, δεν είναι ντροπή, παιδιά. Bend
it like the Greeks. Bend it like Tsipras…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου