"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


2024 - ΠΡΟΣΩΠΑ: Απώλειες και μνημοσύνη

Της Μάρως Βασιλειάδου

«Να “διαχειριστώ” το πένθος μου, να μάθω να διαπραγματεύομαι τον πόνο μου, να μου συνταγογραφούν οδηγίες χρήσης, όχι», γράφει ο Γάλλος ψυχαναλυτής Ζαν-Μπερτράν Πονταλίς στο βιβλίο του «Παράθυρα».  

Το πένθος είναι μια εργασία που συντελείται μέσα μας, αλλά εμείς, τα ζωντανά πλάσματα, δεν εξομοιωνόμαστε με τη διαδικασία. Ο πόνος έχει αναπνοές, σωματικές και ψυχικές διακυμάνσεις, έχει αναστεναγμούς, δάκρυα, απρόσμενες στιγμές ηρεμίας και ύστερα πάλι σκοτάδι. Το πένθος δεν βιάζεται, ακόμη κι αν εμείς οι δημοσιογράφοι –και οι σύγχρονες κοινωνίες– βιαζόμαστε να πάμε παρακάτω.

Πρέπει λοιπόν να είμαστε προετοιμασμένοι για τον θάνατο; 

Η εγκυρότητα μιας εφημερίδας μετριέται και από την ετοιμότητά της απέναντι στις απώλειες, αφού μια καλογραμμένη νεκρολογία με πλήρη βιογραφικά στοιχεία και πληροφορίες για τη ζωή του προσώπου που πέθανε οφείλει να δημοσιεύεται σε σύντομο χρόνο.

Στη φετινή χρονιά μετράω τουλάχιστον 50 απώλειες ανθρώπων αξιομνημόνευτων για το έργο και την προσφορά τους στην κοινωνία. Αναρωτιέμαι αν μπορεί να συνηθίσει κανείς την ιδέα μιας κοινοτοπίας του θανάτου, ακόμη κι αν είναι υποχρεωμένος να τον αντιμετωπίσει ως εργασία. Το κάνουν οι γιατροί, οι ιερείς, οι επαγγελματίες των πένθιμων τελετών γιατί οφείλουν να τηρήσουν το πλαίσιο, αναγκαία προϋπόθεση για να εξασφαλιστεί η ψυχή, να απομακρυνθεί ο φόβος μπροστά στο τετελεσμένο και να γίνει η σκέψη και η μνήμη λόγος.

Το δεύτερο μισό του 2024 ήταν ένα σκληρό εξάμηνο με πολλές εκδημίες, και τον Νοέμβριο ειδικά, σχεδόν κάθε μέρα, μια σημαίνουσα προσωπικότητα έφευγε από τη ζωή.  

Κάτι παγώνει μέσα μας όταν αναλογιζόμαστε τις απώλειες σε αριθμούς. Και ίσως αυτό που παρηγορεί τη δημοσιογραφική ανάγκη αποστασιοποίησης είναι η ανάμνηση της προσπάθειας των ομότεχνων κάποιων εκλιπόντων να προσφέρουν έναν ευαίσθητο επικήδειο λόγο.

Δεν θέλω να απαριθμήσω τα ονόματα των «επωνύμων» που «έφυγαν» φέτος, αυτών δηλαδή που μνημονεύονται δημόσια, κι ούτε γνωρίζω εκείνους που οι οικείοι μετρούν την απουσία τους κατ’ ιδίαν. 

Μόνον μια μικρή στιγμή πριν αλλάξει ο χρόνος, ανατρέχω στον πιο σπουδαίο Επιτάφιο –του Περικλή– που εκφωνήθηκε τιμώντας άσημους νεκρούς ενός αρχαίου πολέμου. 

Τελείωνε ως εξής – σε ελεύθερη απόδοση: 

 

 «Η ανάμνησή τους […] διατηρείται πιο πολύ στη μνήμη και στις καρδιές των ανθρώπων παρά στα γραπτά μνημεία και στους τάφους».



Δεν υπάρχουν σχόλια: