"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟΚΑΘΑΡΜΑΤΟΠΛΗΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: 1944: Κανένας δεν μας έβαλε να πολεμήσουμε

 

 

Του Σάκη Μουμτζή

Μπορεί σε ένα ερμηνευτικό σχήμα μιας ιστορικής περιόδου όλοι να είναι ευχαριστημένοι;

Φυσικά, αν τα φορτώσουμε όλα στους ξένους! Οι θύτες σε αυτές τις περιπτώσεις είναι κάποιες κυνικές προσωπικότητες των μεγάλων δυνάμεων κι εμείς, ο ελληνικός λαός, τα θύματα. Κι έτσι κλείνουν οι λογαριασμοί με την Ιστορία.

Αυτή την αντίληψη την αποτυπώνει πλήρως ο μονόλογος του Διονύση Παπαγιαννόπουλου στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα». Εχοντας απέναντι τον παλιό εχθρό του στον Εμφύλιο, τον Μάνο Κατράκη, του λέει: «Μας βάλανε και πολεμήσαμε. Βγάλαμε τα μάτια μας. Εσύ από εδώ, εγώ από την άλλη μεριά. Χάσαμε κι οι δυο».

Ομως η Ιστορία γράφεται αλλιώς, χωρίς τις βολικές στρογγυλεύσεις των αναδρομικών αφηγήσεων.

Ολες οι εμφύλιες συγκρούσεις έχουν τις αιτίες τους μέσα στην κοινωνία. Ολες οι πλευρές γνωρίζουν γιατί πολεμάνε, γνωρίζουν τι θέλουν και κυρίως προσφέρουν ένα όραμα για το οποίο αγωνίζονται. Το ότι στους εμφυλίους πολέμους παρεμβαίνουν στη συνέχεια ξένες δυνάμεις, αυτό είναι μια παράπλευρη συνέπεια· όμως οι ρίζες τους βρίσκονται στις αντιπαλότητες που έρχονται από το παρελθόν, στις κοινωνικές συγκρούσεις και στον αδιάκοπο αγώνα για την πολιτική εξουσία, που μερικές φορές κρίνεται με τα όπλα. Και κυρίως σε έναν εμφύλιο πόλεμο υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Η ισοπαλία σπανίζει. Το ερμηνευτικό αφήγημα για τον ελληνικό Εμφύλιο ότι «μας βάλανε και πολεμήσαμε… χάσαμε κι οι δυο» προσφέρει την ανακούφιση της ισοπαλίας, αλλά στα τεφτέρια της Ιστορίας τα πράγματα είναι αλλιώς.

Ετσι, έχω κάθε λόγο να θαυμάζω το ΚΚΕ διότι, αν και ηττημένο στρατιωτικά και πολιτικά, σήμερα δεν αρκείται στην ισοπαλία.

Διεκδικεί τη νίκη στην πάλη των ιδεών. Εχει καταστήσει τη δική του ερμηνεία για τον εμφύλιο πόλεμο τον κινητοποιητικό του μύθο.

Φυσικά από την πλευρά του καλά κάνει. Τιμά την ιστορία του, τους νεκρούς του, τους αγώνες του. Ο ιδεολογικός αγώνας έχει μια σκληρότητα, διότι σε αυτόν δεν χωρούν στρογγυλεύσεις και παραχωρήσεις. Δεν υπάρχει το «φταίξαμε κι οι δυο» ή το «ας δώσουμε τα χέρια τώρα».

Αυτό προσπάθησαν συμβολικά να το κάνουν ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος με τον Μάρκο Βαφειάδη, σαράντα χρόνια μετά τη λήξη του Εμφυλίου, ερήμην όμως του κομματικού ιερατείου.

Ο καθένας στο καντήλι του –όπως έλεγε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος– αλλά ένα καντήλι φέγγει πιο πολύ. Και οι διανοούμενοι της Αριστεράς φροντίζουν το δικό τους το καντήλι καλύτερα, διότι είναι στρατευμένοι σε μια ιδέα, σε ένα όραμα, που έχει αφήσει το ίχνος του σε όλη την περίοδο 1943-1949.

Και οι ξένοι;

Ο Τσώρτσιλ με τον Στάλιν δεν μοίρασαν τα Βαλκάνια σε μια χαρτοπετσέτα στη Μόσχα;

Αυτοί έκαναν τη δουλειά τους. Το θέμα είναι…

 

 τι κάναμε εμείς.

Και σε αυτά που κάναμε εμείς, οι ευθύνες δεν είναι ισομερώς κατανεμημένες.

Τα υπόλοιπα, προσεχώς


 

Δεν υπάρχουν σχόλια: