"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Σεισμικά μαθήματα

 

Toυ Άρη Αλεξανδρή

Η σεισμική δραστηριότητα στον θαλάσσιο χώρο της Σαντορίνης είναι μια πηγή διαρκούς υπαρξιακού άγχους τοπικής αλλά και εθνικής εμβέλειας: Θα έχουμε κι άλλο σεισμό; Θα είναι μεγαλύτερος από τον προηγούμενο; Μικρότερος από τον επόμενο; Πρόκειται για διαχειρίσιμη «σμηνοσειρά» ή για δυσοίωνη «προσεισμική ακολουθία»; Είναι όμως κι ένα καλό τεστ της ικανότητας του κράτους να οργανώνεται και να ενεργεί προληπτικά· μια ευκαιρία για προεργασία, από εκείνες που στην Ελλάδα συνήθως αποφεύγουμε και θυμόμαστε κυρίως κατόπιν εορτής – κι αυτό για να αποδώσουμε ευθύνες (ανεπιτυχώς) για κάποια τραγωδία που θα μπορούσαμε να έχουμε μετριάσει.

Τα αποτελέσματα της πρόληψης μακάρι να μη χρειαστεί να τα μάθουμε ποτέ, ωστόσο η μελέτη του φαινομένου από ομάδα ειδικών σε συνδυασμό με την κατάρτιση ενός επιχειρησιακού σχεδίου για παν ενδεχόμενο είναι ένα θετικό στοιχείο, που δείχνει ότι ίσως σιγά σιγά συνειδητοποιούμε το κατεπείγον της θωράκισής μας απέναντι στις φυσικές καταστροφές.

Ως προς το επιστημονικό κομμάτι, οι μη επιστήμονες δεν μπορούμε να πούμε πολλά· μπορούμε μόνο να ελπίσουμε πως οι επιστήμονες έχουν κάτι παραπάνω να προσφέρουν από κλαδικά καβγαδάκια, τηλεοπτικές κόντρες και σιβυλλικές ασάφειες («μπορεί να γίνει σεισμός άνω των 6 Ρίχτερ, μπορεί και να μη γίνει»).

Ως προς το πολιτικό – επιχειρησιακό, αξίζει να αναρωτηθούμε: είναι η κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού μια ενέργεια ανθρωπιστικού ή τουριστικού ενδιαφέροντος;

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι τέτοιες παρατηρήσεις δεν έχουν και πολλή σημασία. Ας προστατευτεί η Σαντορίνη από τις επιπτώσεις ενός ενδεχόμενου σεισμού μεγάλης έντασης κι ας σχετίζεται ο ζήλος της προστασίας με το υψηλού ενδιαφέροντος επενδυτικό περιβάλλον του νησιού.

Oμως η ηθική παράμετρος, το σκεπτικό με το οποίο το κράτος επεμβαίνει λιγότερο ή περισσότερο για να τιθασεύσει την κακοδαιμονία, παίζει μεγάλο πρακτικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός ευρύτερου πλάνου: το ενδιαφέρον για τη Σαντορίνη μπορεί να λειτουργήσει ως υπόδειγμα και για άλλες περιοχές, λιγότερο φανταχτερές, προβεβλημένες και θελκτικές. Τώρα είναι η ευκαιρία να καλλιεργηθεί μια κουλτούρα πρόνοιας που δεν θα εξαντλείται στο γεωγραφικό πλεονέκτημα, αλλά θα ενεργοποιεί αντανακλαστικά και μηχανισμούς είτε πρόκειται για την ινσταγκραμική Σαντορίνη είτε για τη λιγότερο εντυπωσιακή Μάνδρα.

Σε κάθε περίπτωση, στο επίκεντρο πρέπει να τεθούν οι άνθρωποι: το κράτος πρέπει να εκπαιδευτεί σε μια στρατηγική εκτάκτου ανάγκης (εκκενώσεις, αποκλεισμός επικίνδυνων σημείων, πρόβλεψη για ευπαθείς ομάδες που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο σε περίπτωση καταστροφής κ.ά.) αλλά και να εκπαιδεύσει τους ίδιους τους πολίτες στην αυτοπροστασία. Αν φερθούμε έξυπνα, η μικρή κλίμακα της Σαντορίνης θα δείξει τον δρόμο για τη μεγαλύτερη κλίμακα διαχείρισης κινδύνων και καταστροφών σε όλη τη χώρα.

Μπορούμε να μιλάμε ώρες για το ανθρωπιστικό σκέλος του σεισμικού κινδύνου, να παρακολουθούμε αχόρταγα τα ρεπορτάζ για την άτακτη έξοδο των κατοίκων της Σαντορίνης, αλλά ο ροζ ελέφαντας στο δωμάτιο παραμένει στη θέση του: ο φόβος για τη ζωή μας έχει ταυτιστεί με τον φόβο της οικονομικής καταστροφής· το στερεότυπο της «βαριάς βιομηχανίας της χώρας», το τοτέμ του τουρισμού, έχει δημιουργήσει μια ανθυγιεινή εξάρτηση απελπισίας.

Μαζί με τα χαιρέκακα σχόλια που πυροδότησε το σεισμικό κρεσέντο στο Αιγαίο («Η φύση εκδικείται!» είπαν οι διψασμένοι για συντριβή και αίμα), ήρθε στην επιφάνεια και η σχεδόν κυτταρική ανησυχία πως αν πληγεί το τουριστικό μας προϊόν, έχουμε τελειώσει ως χώρα.

Το κράτος μοιάζει να ενστερνίζεται την ανησυχία αυτή· η δίχως όρους θεσμική αγάπη για τον τουρισμό επιβεβαιώνεται, άλλωστε, από φαινόμενα σαν τη (σύννομη πλην σκανδαλώδη) ανέγερση πεντάστερου ξενοδοχείου σε παραθαλάσσια περιοχή της Μήλου που διακρίνεται για το παρθένο, φυσικό της κάλλος.

Αν η τουριστική ανάπτυξη αυτού του είδους είναι τόσο σημαντική για την επιβίωσή μας, προφανώς ήρθε η ώρα να…

 

 συζητήσουμε πώς αυτό το οικονομικό μοντέλο μπορεί να αλλάξει.

Κρίνοντας από την αναβλητικότητά μας, ίσως η απειλή ενός σεισμού να είναι ο μόνος τρόπος να ασχοληθούμε με το θέμα σοβαρά.


 

 

Δεν υπάρχουν σχόλια: