Toυ ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ
Διαβάζω αυτό τον καιρό ένα εξαιρετικό ιστορικό βιβλίο και θα ήθελα να σας το συστήσω ανεπιφύλακτα από τούτη τη στήλη. Οχι τόσο επειδή είναι ιστορικό όσο επειδή είναι διαβαστερό, κατά το κοινώς λεγόμενο. Κυρίως, όμως, σε βάζει σε σκέψεις, όπως κάθε ενδιαφέρον βιβλίο, και για έναν ακόμη λόγο: μολονότι αναφέρεται στο μακρινό παρελθόν, αφθονούν οι ενδιαφέρουσες συνδέσεις με το σήμερα.
Διαβάζω αυτό τον καιρό ένα εξαιρετικό ιστορικό βιβλίο και θα ήθελα να σας το συστήσω ανεπιφύλακτα από τούτη τη στήλη. Οχι τόσο επειδή είναι ιστορικό όσο επειδή είναι διαβαστερό, κατά το κοινώς λεγόμενο. Κυρίως, όμως, σε βάζει σε σκέψεις, όπως κάθε ενδιαφέρον βιβλίο, και για έναν ακόμη λόγο: μολονότι αναφέρεται στο μακρινό παρελθόν, αφθονούν οι ενδιαφέρουσες συνδέσεις με το σήμερα.
Πρόκειται για το «1177 π.Χ., όταν κατέρρευσε ο πολιτισμός», του κλασικού φιλόλογου και ανθρωπολόγου Ερικ Κλάιν (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Χαρ. Μαγουλά).
«Η οικονομία της Ελλάδας βρίσκεται σε κακή κατάσταση», γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο συγγραφέας. «Εσωτερικές εξεγέρσεις συγκλονίζουν τη Λιβύη, τη Συρία και την Αίγυπτο, ενώ εξωτερικοί εχθροί και ξένοι πολεμιστές ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Η Τουρκία φοβάται ότι θα εμπλακεί, όπως άλλωστε και το Ισραήλ. Στην Ιορδανία συρρέουν πρόσφυγες. Το Ιράν εκτοξεύει απειλές πολέμου, ενώ το Ιράκ βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή. 2013 μ.Χ.; Ναι. Ομως έτσι ήταν η κατάσταση και το 1177 π.Χ., περισσότερο από τρεις χιλιάδες χρόνια πριν, όταν οι μεσογειακοί πολιτισμοί της Εποχής του Χαλκού κατέρρευσαν ο ένας μετά τον άλλο, αλλάζοντας για πάντα τον ρου και το μέλλον του δυτικού κόσμου. Είναι μια κρίσιμη στιγμή στην Ιστορία – ένα σημείο καμπής για τον αρχαίο κόσμο».
Ενα βασικό σημείο, που παρουσιάζει ενδιαφέρον σε σχέση με το σήμερα, είναι, νομίζω, προφανές: το βιβλίο μιλάει για μια εποχή κατάρρευσης πολιτισμών.
«Η οικονομία της Ελλάδας βρίσκεται σε κακή κατάσταση», γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο συγγραφέας. «Εσωτερικές εξεγέρσεις συγκλονίζουν τη Λιβύη, τη Συρία και την Αίγυπτο, ενώ εξωτερικοί εχθροί και ξένοι πολεμιστές ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Η Τουρκία φοβάται ότι θα εμπλακεί, όπως άλλωστε και το Ισραήλ. Στην Ιορδανία συρρέουν πρόσφυγες. Το Ιράν εκτοξεύει απειλές πολέμου, ενώ το Ιράκ βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή. 2013 μ.Χ.; Ναι. Ομως έτσι ήταν η κατάσταση και το 1177 π.Χ., περισσότερο από τρεις χιλιάδες χρόνια πριν, όταν οι μεσογειακοί πολιτισμοί της Εποχής του Χαλκού κατέρρευσαν ο ένας μετά τον άλλο, αλλάζοντας για πάντα τον ρου και το μέλλον του δυτικού κόσμου. Είναι μια κρίσιμη στιγμή στην Ιστορία – ένα σημείο καμπής για τον αρχαίο κόσμο».
Ενα βασικό σημείο, που παρουσιάζει ενδιαφέρον σε σχέση με το σήμερα, είναι, νομίζω, προφανές: το βιβλίο μιλάει για μια εποχή κατάρρευσης πολιτισμών.
Δεν διατείνομαι ότι αυτό ακριβώς βιώνουμε σήμερα, οπωσδήποτε όμως η γεμάτη πολλαπλές κρίσεις (πολλών ειδών), οι βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών, οι διαφαινόμενες (ή πιθανές έστω) πτώσεις άλλοτε κραταιών δυνάμεων (σκέφτομαι κυρίως την Ευρωπαϊκή Ενωση) και η ανάδυση άλλων, κυρίως οι εκπληκτικές τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις που αναμένεται να αλλάξουν (αν δεν έχουν ήδη αλλάξει) όχι μόνον τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο αλλά και την ίδια την ανθρώπινη φύση και, βέβαια, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ίδια την πραγματικότητα, όλα αυτά δεν θα μπορούσαν παρά να παραπέμπουν σε έναν κόσμο που αλλάζει δραστικά και δραματικά. Αλλάζει δέρμα, μεταμορφώνεται ή μεταλλάσσεται, πάντως πάει κάπου αλλού, κάπου μακριά.
Το έχουμε ξαναδεί το «έργο» μέσα στην Ιστορία, και ο Κλάιν αυτό ακριβώς έρχεται να μας υπενθυμίσει. Το παραδέχεται και ο ίδιος: «Αν και το βιβλίο αυτό ασχολείται κατά κύριο λόγο με την κατάρρευση των πολιτισμών της Εποχής του Χαλκού και τους παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή πριν από τρεις χιλιετίες, πιθανόν εμπεριέχει χρήσιμα μαθήματα σε σχέση με τις παγκοσμιοποιημένες και διεθνικές κοινωνίες σήμερα».
Οι ιστορικοί ξέρουν καλά πως αυτές οι συγκρίσεις ανάμεσα σε περιόδους δεν είναι πάντοτε καλός οδηγός. Νομίζω όμως ότι...
Το έχουμε ξαναδεί το «έργο» μέσα στην Ιστορία, και ο Κλάιν αυτό ακριβώς έρχεται να μας υπενθυμίσει. Το παραδέχεται και ο ίδιος: «Αν και το βιβλίο αυτό ασχολείται κατά κύριο λόγο με την κατάρρευση των πολιτισμών της Εποχής του Χαλκού και τους παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή πριν από τρεις χιλιετίες, πιθανόν εμπεριέχει χρήσιμα μαθήματα σε σχέση με τις παγκοσμιοποιημένες και διεθνικές κοινωνίες σήμερα».
Οι ιστορικοί ξέρουν καλά πως αυτές οι συγκρίσεις ανάμεσα σε περιόδους δεν είναι πάντοτε καλός οδηγός. Νομίζω όμως ότι...
αυτό ισχύει όταν κάποιος προσπαθεί να προβλέψει το μέλλον με βάση το παρελθόν. Οχι όταν προσπαθεί να κατανοήσει το παρόν καταφεύγοντας, ενίοτε, στη μελέτη του παρελθόντος.
Το καλό πάντως με το «1177 π.Χ.» είναι πως, ακόμα κι αν λησμονήσετε αναλογίες και αντιστοιχίες, η αφήγηση θα σας συνεπάρει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου