Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΝΤΣΙΝΗ
Πού είναι το λάθος;
Ετσι δεν πρέπει να γίνεται; Δεν πρέπει οι πολιτικοί να υποβάλλουν τις εθνικές επετείους σε –όπως το λένε– «επικαιροποίηση»; Δεν πρέπει να σπάνε τα άλατα των πανηγυρικών στερεοτύπων για να φορτίσουν τα σύμβολα με φρέσκο νόημα;
Κάπως έτσι, θα μπορούσε κάποιος να δικαιολογήσει το επικαιροποιητικό σάλτο της Δόμνας Μιχαηλίδου – που δοκίμασε να αντλήσει από την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου ένα μήνυμα υπέρ του εθελοντισμού.
Κάπως έτσι, θα μπορούσε να συγχωρήσει και την προκήρυξη του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρου Κόκκαλη, ο οποίος άκουσε στην ιαχή «Αέρα» έναν οικολογικό αντίλαλο για «καθαρό αέρα» και ένα «όχι στα ορυκτά καύσιμα».
Οι αντιδράσεις αυτή τη φορά δεν ήταν κομματικές. Περισσότερο φαίνεται να ενόχλησε κάτι πιο στοιχειώδες. Ενόχλησε όχι τάχα η προσπάθεια να προσαφθεί νέο νόημα στο γεγονός, όσο να εξαρθρωθεί πλήρως το νόημά του. Από την επέτειο διατηρείται μόνο το κέλυφος. Διατηρούνται μόνο τα συνθήματα σαν σλόγκαν –το «Οχι», ο «αγώνας», η «θυσία»– και αφαιρείται το συγκεκριμένο ιστορικό της περιεχόμενο.
Ετσι, αδειάζοντας το γεγονός από ιστορία και την ιστορία από το γεγονός, μπορεί κανείς να του κρεμάσει ό,τι θέλει. Φύτεψε και συ ένα δέντρο· πες όχι στα πλαστικά· σώσε το αγριόγιδο της Πίνδου που γλίτωσε, εβδομήντα χρόνια πριν, από την ιταλική λαθροθηρία και τις συνθήκες αλόγιστης υπερβόσκησης στις οποίες πάντα καταλήγει ο φασισμός.
Κανένας σκοπός δεν είναι μικρός. Αντιθέτως. Ο μεταϊδεολογικός χαρακτήρας των σκοπών που ενέπνευσαν τους πειραγμένους θούριους δικαιώνει την υφυπουργό. Οι παππούδες μας, λέει η Μιχαηλίδου, «μας διασφάλισαν ένα πλαίσιο καθημερινότητας» χωρίς βία. Αυτό το «πλαίσιο καθημερινότητας» επιτρέπει την ερμηνευτική βία στο ξεκάρφωμα των αφηγημάτων από το παρελθόν που αφηγούνται. Επιτρέπει το ταμπονάρισμα του αιματηρού εικοστού αιώνα. Τη μετάφραση του πολέμου σε «cause». Τη μετάβαση από την ιστορία στη χιπστερία.
Αυτή η χρήση της Ιστορίας είναι, μέσα στην ελαφρότητά της, ακίνδυνη. Είναι σίγουρα λιγότερο επικίνδυνη από τις στρατευμένες διασκευές του παρελθόντος που φιλοδοξούν να ανακυκλώσουν το αίμα – που ανακαλούν διαρκώς το λεξιλόγιο και τα σχήματα της δεκαετίας του ’40.
Αν λείπει, πάντως, κάτι από τη δημόσια συζήτηση, δεν είναι οι διαφορετικές αφηγηματικές εκδοχές των πολέμων – ιδίως των εμφυλίων.
Κάπως έτσι, θα μπορούσε κάποιος να δικαιολογήσει το επικαιροποιητικό σάλτο της Δόμνας Μιχαηλίδου – που δοκίμασε να αντλήσει από την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου ένα μήνυμα υπέρ του εθελοντισμού.
Κάπως έτσι, θα μπορούσε να συγχωρήσει και την προκήρυξη του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρου Κόκκαλη, ο οποίος άκουσε στην ιαχή «Αέρα» έναν οικολογικό αντίλαλο για «καθαρό αέρα» και ένα «όχι στα ορυκτά καύσιμα».
Οι αντιδράσεις αυτή τη φορά δεν ήταν κομματικές. Περισσότερο φαίνεται να ενόχλησε κάτι πιο στοιχειώδες. Ενόχλησε όχι τάχα η προσπάθεια να προσαφθεί νέο νόημα στο γεγονός, όσο να εξαρθρωθεί πλήρως το νόημά του. Από την επέτειο διατηρείται μόνο το κέλυφος. Διατηρούνται μόνο τα συνθήματα σαν σλόγκαν –το «Οχι», ο «αγώνας», η «θυσία»– και αφαιρείται το συγκεκριμένο ιστορικό της περιεχόμενο.
Ετσι, αδειάζοντας το γεγονός από ιστορία και την ιστορία από το γεγονός, μπορεί κανείς να του κρεμάσει ό,τι θέλει. Φύτεψε και συ ένα δέντρο· πες όχι στα πλαστικά· σώσε το αγριόγιδο της Πίνδου που γλίτωσε, εβδομήντα χρόνια πριν, από την ιταλική λαθροθηρία και τις συνθήκες αλόγιστης υπερβόσκησης στις οποίες πάντα καταλήγει ο φασισμός.
Κανένας σκοπός δεν είναι μικρός. Αντιθέτως. Ο μεταϊδεολογικός χαρακτήρας των σκοπών που ενέπνευσαν τους πειραγμένους θούριους δικαιώνει την υφυπουργό. Οι παππούδες μας, λέει η Μιχαηλίδου, «μας διασφάλισαν ένα πλαίσιο καθημερινότητας» χωρίς βία. Αυτό το «πλαίσιο καθημερινότητας» επιτρέπει την ερμηνευτική βία στο ξεκάρφωμα των αφηγημάτων από το παρελθόν που αφηγούνται. Επιτρέπει το ταμπονάρισμα του αιματηρού εικοστού αιώνα. Τη μετάφραση του πολέμου σε «cause». Τη μετάβαση από την ιστορία στη χιπστερία.
Αυτή η χρήση της Ιστορίας είναι, μέσα στην ελαφρότητά της, ακίνδυνη. Είναι σίγουρα λιγότερο επικίνδυνη από τις στρατευμένες διασκευές του παρελθόντος που φιλοδοξούν να ανακυκλώσουν το αίμα – που ανακαλούν διαρκώς το λεξιλόγιο και τα σχήματα της δεκαετίας του ’40.
Αν λείπει, πάντως, κάτι από τη δημόσια συζήτηση, δεν είναι οι διαφορετικές αφηγηματικές εκδοχές των πολέμων – ιδίως των εμφυλίων.
Λείπει μάλλον...
η συζήτηση του μεταπολέμου και η επίγνωση των επιτευγμάτων του.
Λείπει το δεύτερο μισό του ελληνικού εικοστού αιώνα και μια επαναθεμελίωση της εθνικής αυτοπεποίθησης στις αναίμακτες νίκες του.
Λείπει το δεύτερο μισό του ελληνικού εικοστού αιώνα και μια επαναθεμελίωση της εθνικής αυτοπεποίθησης στις αναίμακτες νίκες του.
Τις νίκες που συγκρότη-σαν ένα ανθεκτικό στις κρίσεις «πλαίσιο καθημερινότητας».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου