RADAR: Ο ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Με αφορμή την Καταλονία

Οι καταλανοί, όπως αναμενόταν μετά τα εγκληματικά λάθη του ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι στον χειρισμό της υπόθεσης του δημοψηφίσματος, ψήφισαν 90% υπέρ της ανεξαρτησίας τους από την Ισπανία.

Το αποτέλεσμα θα ήταν αμφιλεγόμενο και, πιθανώς, το «όχι» στην ανεξαρτησία να υπερίσχυε αν ο Ραχόι χειριζόταν διαφορετικά την υπόθεση.

Ήταν πολλοί οι καταλανοί που ήθελαν να διαπραγματευτούν με την κεντρική κυβέρνηση τους όρους της συνύπαρξης, όχι όμως να αποσχιστούν. Ο Ραχόι έφερε τα πράγματα σε σημείο μη επιστροφής, θυμίζοντας στους Ισπανούς, και σε όλον τον κόσμο, πως ο «φραγκισμός» ζει και βασιλεύει.

Βρισκόμαστε στην εποχή των αποσχίσεων. Οι κοινωνίες απαντούν στην παγκοσμιοποίηση με την αναζήτηση κοινών στοιχείων με τους πολύ κοντινούς τους συνανθρώπους. Σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, ο πολίτης, ούτως ή άλλως, είναι χαμένος – και αποδομημένος- στην παγκόσμια ανθρώπινη κοινότητα. Αναζητά την φαντασιακή αναπαραγωγή του στις μικρές ομοειδείς ομάδες. Ο πολύ κοντινός που έχει τα απολύτως ίδια χαρακτηριστικά με εμάς. Φαίνεται, πως αυτό δεν έγινε αντιληπτό. Θα γίνει, όμως, καθώς ανάλογα κινήματα θα αρχίσουν να αναπτύσσονται σε πολλές περιοχές.

Υπήρχαν 55 ενεργά αποσχιστικά κινήματα ανά τον κόσμο από το 2011 και κατά μέσο όρο 52 κινήσεις ετησίως από το 1945.

Τα περισσότερα δεν κατάφεραν να πετύχουν το στόχο τους για ανεξαρτησία και έρχονται ,μερικές φορές, σε συμφωνία με την κεντρική κυβέρνηση ή, απλά, ξεθωριάζουν. Περίπου το ένα τρίτο από τα κινήματα αυτά οδήγησε σε βία. Η αποσχιστοποίηση είναι η κύρια αιτία της βίας στον κόσμο σήμερα.

Η βασική αρχή των αποσχιστικών κινημάτων, στην έναρξή τους, είναι να επιφέρουν μια αλλαγή στην καθημερινότητα. Να κάνουν κάτι που θα αναγκάσει την κεντρική κυβέρνηση, αλλά και τον κόσμο ολόκληρο, να τα προσέξει. Αν δεν καταφύγουν στα όπλα, διενεργούν δημοψηφίσματα. Το τραγικό λάθος του ισπανού πρωθυπουργού είναι ότι κλιμάκωσε βίαια μια ειρηνική επιλογή. Πέραν του ότι το ερώτημα του δημοψηφίσματος μπορεί με κατάλληλο πολιτικό χειρισμό, να μην πετύχαινε το στόχο του η καταλανική κυβέρνηση, αν κέρδιζε, θα ζητούσε διαπραγματεύσεις. Τώρα, και υψηλό ποσοστό πήρε το «ναι» και τα πράγματα οδηγήθηκαν σε σημείο μη επιστροφής.

Οι ηγέτες των αποσχιστών της Καταλονίας πιστεύουν ότι σε κάποια στιγμή η διεθνής κοινότητα, και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα αναγκαστεί να ασκήσει πίεση στην ισπανική κυβέρνηση να διαπραγματευτεί. Ίσως, η βίαιη κλιμάκωση να ήταν μια επιλογή των αποσχιστών, μια παγίδα στην οποία έπεσε ο Ραχόι.

Τα αποσχιστικά κινήματα συνειδητοποιούν με εκπληκτικό τρόπο το στρατηγικό πεδίο δράσης. Είναι καλά συνδεδεμένα στο διαδίκτυο και μαθαίνουν το ένα από το άλλο.

Οι Καταλανοί έστειλαν παρατηρητές στη Σκωτία το 2014 για να μάθουν πώς να διεξάγουν εκστρατεία δημοψηφίσματος.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) στο Ηνωμένο Βασίλειο συναντήθηκε πολλές φορές με τους ομολόγους του στα καταλανικά και φλαμανδικά κινήματα για να συζητήσει τις βέλτιστες πρακτικές. Δεν αποκλείεται να δούμε μια πιο επίσημη συνεργασία μεταξύ τους.

Στα καθ ημάς τώρα, διότι έχει ενδιαφέρον να παίρνουμε, ως κοινωνία τα μηνύματα των καιρών.

Η Ελλάδα, είναι μια κοινωνία με υψηλά ποσοστά ομοιογένειας. Δεν κινδυνεύει άμεσα.

Είναι ελάχιστοι οι έλληνες πολίτες που θα συσπειρώνονταν στην ιδέα μιας «μακεδονικής ταυτότητας». Η αναγνωρισμένη, δε, μειονότητα επισήμως, δεν έχει θέσει ανάλογα θέματα. Στο παρασκήνιο υπάρχουν κάποιες κινήσεις της μειονότητας με την κυκλοφορία χαρτών αλλά το θέμα αυτό ακολουθεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η εξάρτηση ενός βασικού πυρήνα της τουρκόφωνης συνιστώσας της μειονότητας από το «Προξενείο» είναι γνωστή και καμιά ελληνική πολιτική δεν θα επηρεάσει την συμπεριφορά της. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ελληνική πολιτεία δεν πρέπει να προσέξει και την τουρκόφωνη και τις άλλες συνιστώσες της μειονότητας (Πομάκους και Ρομά). Η βοήθεια για την συνειδητοποίηση της διαφορετικότητας των Πομάκων και των Ρομά και η αναπαραγωγή των πολιτισμικών τους παραδόσεων είναι υποχρέωση του ελληνικού κράτους. Πρέπει να γίνει αμέσως. Όπως και να εξεταστεί αν χρειάζεται η παρουσία μιας διπλωματικής αποστολής στην περιοχή που έχει υπερβεί τα διπλωματικά εσκαμμένα. Τουλάχιστον, να υπάρξει προειδοποίηση πως δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι.

Αλλά, υπάρχει και μια άλλη παράμετρος που πρέπει να προσέξουν οι ελληνικές κυβερνήσεις:

Το χάσμα του βιοτικού επιπέδου μεταξύ κέντρου και περιφέρειας διευρύνεται επικίνδυνα. Η ελληνική περιφέρεια αισθάνεται ότι χρησιμοποιείται ως αποικιακή ζώνη για την ευημερία του κέντρου. Με την οίηση της εξουσίας που νοιώθουν στο λεκανοπέδιο, αυτά τους φαίνονται γραφικά. Δεν είναι. Η χώρα διέρχεται μια τραγική περίοδο κρίσης αλλά η όποια προσπάθεια γίνεται για ανάκαμψη πρέπει να είναι ισόρροπη.

Πολλά είναι τα σχετικά παραδείγματα, θα αναφέρω ένα πολιτικό. Το πρόβλημα με τα Σκόπια. Γίνονται προσπάθειες να βρεθεί κάποια λύση. Στις προσπάθειες αυτές συγκαταλέγονται και τα λεγόμενα ΜΟΕ (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης). Τα ΜΟΕ επιχειρείται να υλοποιηθούν σε συνεργασίες με φορείς Σκοπίων και Αθήνας παρακάμπτοντας φορείς πόλεων της Βόρειας Ελλάδας που και το πρόβλημα γνωρίζουν και θα επηρεαστούν από την όποια λύση.

Είναι μια αίσθηση παντοδυναμίας που έχει η Αθήνα η οποία νομίζει πως ένας καθηλωμένος λαός δεν πρόκειται να σκεφτεί τίποτε από όλα αυτά.

Ας κοιτάξουν το παράδειγμα της Καταλονίας. Το πρόβλημα της δυσαρέσκειας, από την κεντρική κυβέρνηση, υπήρχε εδώ και πολλά χρόνια. Εκδηλώθηκε όταν βρέθηκε η κατάλληλη πολιτική ηγεσία.

Οι επισημάνσεις γίνονται από την αγωνία να προβλεφθούν – ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΧΘΟΥΝ- δυσάρεστες εξελίξεις. Οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία τους είναι λανθασμένη.