Παιχνίδια τακτικής στο δρόμο προς τη δραχμή

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ

Η Ελλάδα έχει πάρει το δρόμο της εξόδου από το ευρώ. Κι αυτό δεν προκύπτει ούτε από τις δηλώσεις κινδυνολόγων ούτε από επισημάνσεις κάποιων που θέλουν να εκφοβίσουν τους πολίτες ή να εκβιάσουν συναίνεση από τα πολιτικά κόμματα. Προκύπτει από την παρακολούθηση των εξελίξεων στην ευρωζώνη και από τα οικονομικά δεδομένα της χώρας μας, η οποία δείχνει ανήμπορη να ακολουθήσει τους σκληρούς ορους που έχει επιβάλει στην ευρωζώνη η Γερμανία. Ετσι, η απόσταση από τους υπόλοιπους 16 διευρύνεται και αρχίζει να προεξοφλείται ότι κάποια στιγμή θα εγκαταλείψουμε το ευρώ.

Τον Μάιο του 2010, όταν η Ελλάδα ήταν έτοιμη να κηρύξει στάση πληρωμών, η αναστάτωση στην παγκόσμια οικονομία θα ήταν τεράστια αφού το ελληνικό χρέος ύψους περίπου 300 δισ. ευρώ βρισκόταν στα χέρια τραπεζών και ιδιωτών επενδυτών. Το μεγαλύτερο τμήμα από αυτά βρισκόταν στα χαρτοφυλάκια των γαλλικών τραπεζών (περίπου 60 δισ. ευρώ) και των γερμανικών (περίπου 48 δισ.). Μια ελληνική χρεοκοπία εκείνη τη χρονική στιγμή και με το ευρωπαϊκό σύστημα απροετοίμαστο, θα δημιουργούσε τεράστιο πρόβλημα στην Ευρώπη, αφού δεν υπήρχαν μηχανισμοί διαχείρισης κρίσεων. Στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε, οι εταίροι μας έχουν λάβει, βαθμιαία, μέτρα ώστε να θωρακίσουν τις τράπεζές τους από ενδεχόμενη ελληνική πτώχευση και να ελαχιστοποιήσουν τις συνέπειες μετάδοσης σε άλλες χώρες. Επίσης άρχισαν να δημιουργούνται θεσμοί διαχείρισης κρίσεων και ενίσχυσης της οικονομικής διακυβέρνησης, οι οποίοι θα μορφοποιηθούν με μεγαλύτερη σαφήνεια τους επόμενους μήνες.

Οσον αφορά το ελληνικό χρέος, σταδιακά, μεγάλο τμήμα του έχει περάσει από τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών στα χέρια κρατών της ευρωζώνης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ΔΝΤ (περίπου 160 δισ. ευρώ). Με την πρόσφατη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου από τα 206 δισ. ευρώ που εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια των τραπεζών, μετά το κούρεμα θα μείνουν τα μισά (περίπου 100 δισ. κι από αυτά σημαντικό τμήμα στα χέρια ελληνικών τραπεζών), τα οποία, με βάση τη συζήτηση που γίνεται, θα διέπονται από τον βρετανικό νόμο ώστε να μην έχει τη δυνατότητα η ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει σε νέο «κούρεμα». Αυτό σημαίνει ότι μια μελλοντική ελληνική χρεοκοπία θα έχει πολύ μικρές συνέπειες.

Στην Ε.Ε. αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι η Ελλάδα δεν θα 'πρεπε να μπει στην ευρωζώνη. Οχι επειδή κάποια από τα στοιχεία ήταν λάθος. Αλλά γιατί η ελληνική οικονομία, με τα χρακτηριστικά που έχει, δεν μπορούσε να σταθεί σε μια νομισματική ένωση. Κι αυτό αποδεικνύεται από το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών το οποίο αποτελούσε προάγγελο της πτώχευσης. Η συμμετοχή μιας μικρής χώρας σε μια νομισματική ένωση παρέχει ευκαιρίες σε κάποιους δυναμικούς τομείς της οικονομίας της που βρίσκουν ευκαιρίες από την πρόσβαση σε μια μεγάλη αγορά, κρύβει και μεγάλους κινδύνους από την διαρκή έκθεση σε ανταγωνισμό. Η Ελλάδα δεν μπόρεσε να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες, επειδή δεν διέθετε ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η ανάπτυξη που κατέγραφε οφειλόταν στον δημόσιο και τον ιδιωτικό δανεισμό, ο οποίος τροφοδότησε την κατανάλωση, κυρίως, εισαγόμενων προϊόντων και δημιούργησε έναν ωκεανό μικρομάγαζων.

Σήμερα επιχειρούνται κάποιες διαρθρωτικές αλλαγές προκειμένου να αλλάξει η δομή της οικονομίας. Ομως αυτές είναι μακροχρόνιας απόδοσης. Η δημόσια διοίκηση δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλού επιπέδου είναι υπόθεση κάποιων μηνών. Μέχρι να αποφέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα, θα έχουμε μείωση του βιοτικού επιπέδου και υψηλή ανεργία. 

Τα χρόνια που έρχονται είναι δύσκολα. Η κοινωνική δυσαρέσκεια θα μεγαλώνει και η προώθηση αλλαγών σε αυτές τις συνθήκες θα είναι ακόμη πιο επίπονη. Η Ε.Ε. θα μπορούσε να αλλάξει τακτική και να βοηθήσει με μεταβίβαση πόρων (με άλλο τρόπο βέβαια απ' ό,τι μέχρι τώρα) όμως αυτό δεν φαίνεται πιθανόν, αφού η Γερμανία επιμένει στην τήρηση αυστηρής λιτότητας.

Σε αυτό το τοπίο, με διαρκή ύφεση και τα προσδοκώμενα οφέλη μακριά, η έξοδος από την ευρωζώνη θα είναι σχεδόν μονόδρομος για μας.

Ο μόνος τρόπος να αποτραπεί αυτό θα ήταν να αντιληφθούμε που βρισκόμαστε. Δυστυχώς βλέποντας τα κόμματα εξουσίας και τους μυωπικούς τακτικισμούς των αρχηγών τους σε πιάνει απελπισία. 

Ο μεν Γ. Παπανδρέου κάνει κινήσεις που αποδεικνύουν στην Ευρώπη ότι δεν ξέρει πού πατάει και πού βρίσκεται και ο Α. Σαμαράς το μόνο για το οποίο ενδιαφέρεται, όπως αποδεικνύει και με την τωρινή στάση του, είναι η κατάκτηση της εξουσίας με οποιοδήποτε τίμημα. Μοιραίοι και άφρονες, μοιάζουν να διαγκωνίζονται για το ποιος θα είναι ο πρωθυπουργός της δραχμής. Το κακό είναι ότι τα δικά τους παιχνίδια τα πληρώνουμε εμείς. Και αν δεν μπει φρένο, θα τα πληρώσουμε ακόμη ακριβότερα.