Στα διακόσια χρόνια από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους γράφτηκαν και γράφονται πολλά, από Έλληνες και ξένους, για τις παθογένειες, τις αδυναμίες και τις θεσμικές και ιδεολογικές δυσλειτουργίες της χώρας και πολλά περισσότερα για την ταυτότητα και τον χαρακτήρα των Νεοελλήνων και για την εικόνα της χώρας ως οντότητα στη διεθνή σκηνή ελάχιστα. Το ισοζύγιο των απόψεων, των αντιλήψεων, των εντυπώσεων και των σχολίων για τη νεώτερη Ελλάδα και τους Νεοέλληνες είναι δυστυχώς αρνητικό.
Είναι δίκαιο ή άδικο το αποτέλεσμα αυτού του ισοζυγίου;
Είναι δίκαιο, αν σκεφθεί κανείς πως, παρότι η Ελλάδα είναι το πρώτο ανεξάρτητο κράτος που δημιουργήθηκε από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και από τα παλαιότερα στην Ευρώπη (η Γερμανία ενοποιήθηκε σε κράτος το 1871), δεν έχει καταφέρει να εκσυγχρονίσει τους πολιτικοκοινωνικούς θεσμούς και τη λειτουργία του κράτους σε βαθμό που το επίπεδό τους να προσεγγίζει αυτό των χωρών της Βόρειας Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι διέθετε όλα τα ιστορικοπολιτικά και πολιτισμικά εχέγγυα∙
Είναι δίκαιο αν σκεφθεί κανείς πως αν και ανήκε στους νικητές των δύο Παγκόσμιων Πολέμων και κατέγραψε σημαντικά εδαφικά και οικονομικά οφέλη, μετά τη λήξη τους ενεπλάκη σε εξοντωτικούς εμφυλίους∙
Είναι δίκαιο αν αναλογισθεί κανείς πως παρά τη στρατιωτική και οικονομική στήριξη που είχε από τους συμμάχους όχι μόνο χρεοκόπησε επτά φορές, αλλά μεγάλο μέρος του πληθυσμού διάκειται ακόμα και σήμερα εχθρικά απέναντί τους∙
Είναι δίκαιο αν αναλογισθεί κανείς πως δολοφόνησε τον πρώτο κυβερνήτη της που προσπάθησε να εκσυγχρονίσει τη χώρα, φυλάκισε τον κορυφαίο ήρωα της επανάστασης, υποχρέωσε σε αυτοεξορία τον πρωθυπουργό που τριπλασίασε τα σύνορά της, καθώς και τον πρωθυπουργό που τη δεκαετία του ’50 έβαλε τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά, χτίζοντας επάνω στα συντρίμμια του εμφυλίου, και αργότερα την οδήγησε στον πυρήνα της Ευρώπης, στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, το αποτέλεσμα του ισοζυγίου είναι άδικο αν αναλογισθεί κανείς πως αυτή η φτωχή επαρχία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, το "πέτρινο ακρωτήρι" του Σεφέρη, κατάφερε, μέσα σε αυτά τα διακόσια χρόνια, όχι μόνο να επιβιώσει από επτά πολέμους, τέσσερις εμφύλιους και επτά πτωχεύσεις, αλλά να τριπλασιάσει τα σύνορά της και να αναπτυχθεί σε βαθμό που σήμερα να ανήκει στις τριάντα πιο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου.
Είναι άδικο γιατί, παρά τις αστοχίες και την ιδιόρρυθμη συλλογική ιδιοσυγκρασία και συμπεριφορά της, κατάφερε να είναι σήμερα ισότιμο μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να απολαμβάνει την εκτίμηση και την αποδοχή των ισχυρών του πλανήτη και να κυβερνάται επαρκώς δημοκρατικά, παρά το γεγονός ότι το πολίτευμα έχει σοβαρές παθογένειες σε πολλά ζητήματα που αφορούν τον θεσμικό εκσυγχρονισμό . Για μια χώρα που βίωσε, για τετρακόσια και πλέον χρόνια, βάρβαρη σκλαβιά αποτελεί ξεχωριστό ιστορικό επίτευγμα και ίσως να πρόκειται για μοναδικό παράδειγμα μόχλευσης ισχύος στην παγκόσμια ιστορία. Ο Στάθης Καλύβας αποδίδει την επιτυχία αυτή στην εθνικής μας αρετή, την οποία ονομάζει "αρετή του Οδυσσέα", επειδή "βασίζεται σε στοιχεία όπως η ευφυΐα, η εξωστρέφεια, η ροπή προς την περιπέτεια και το ρίσκο, μαζί με μια σημαντική δόση τυχοδιωκτισμού." (Καλύβας, Σ. 2020, σ. 22)
Σκεφτείτε τι ακόμα θα είχαμε καταφέρει, εάν μπορούσαμε να δαμάσουμε τις διαπιστωμένες, αιώνιες παθογένειές του χαρακτήρα μας και να βάλλουμε χαλινάρι στον ιδιοτελή ατομικισμό, τον εγωκεντρισμό, τη ζηλοφθονία, τη μνησικακία, τη σοβαροφάνεια, την πονηριά, την ηθική απονεύρωση, τη διψυχία (τον μετεωρισμό μεταξύ Ανατολής και Δύσης), τον "νηπιακό ναρκισσισμό", την αυτοκαταστροφικότητα, την προχειρότητα και το σύνδρομο του Κάιν!
Ακόμα και τα μισά από αυτά τα ελαττώματα να είχαμε εξοβελίσει, δεν θα είχαμε απογοητεύσει τους σημαντικότερους σύγχρονους διανοητές και ίσως δεν θα είχαν γράψει τα παρακάτω:
"Γυρεύω λίγη σοβαρότητα στον τόπο μου. Όχι σοβαροφάνεια που είναι το συνηθισμένο έκζεμα του Έλληνα∙ σοβαρότητα." (Μέρες Γ’, 100)
"..Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτε δεν είναι πιο πικρό." (Γ. Σεφέρης, Μέρες Γ’. Αύγουστος 1936)
Η Ελλάδα είναι...
"η χρυσή χώρα της Λιγοσύνης που αχρηστεύει την αξία του αριθμού∙ αλλά και η μαύρη χώρα του Άνισου, όπου κανένα πεπρωμένο δεν κόβεται στα δοσμένα του αρχήθεν μέτρα."( Ελύτης, Οδ. 1992)
Η Ελλάδα είναι μια χώρα "βυθισμένη στο φαντασιακό", "ανίκανη να παρακολουθήσει τη νεωτερικότητα", "υπνοβάτης στο αργόσυρτο παρόν". Ο Έλληνας πάσχει από "νηπιακό ναρκισσισμό" και "εφηβοφρένεια". (Στ. Ράμφος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου