Θα τελειώσει ποτέ ο χρόνος; Η προοπτική είναι ανησυχητική, πιο τρομακτική ακόμη και από το τέλος του Σύμπαντός μας, επειδή στα περισσότερα από τα συνηθισμένα σενάρια κοσμικής καταστροφής απομένει πάντα η καθησυχαστική πιθανότητα ότι ένα νέο Σύμπαν θα μπορούσε να αναδυθεί από τις στάχτες του παλαιού. {AR}
Αν όμως ο ίδιος ο χρόνος μπορεί να τελειώσει, τότε οπωσδήποτε δεν έχουμε έξοδο διαφυγής. Δεν θα υπάρχει χρόνος για να ξεκινήσει τίποτε καινούργιο. Τετέλεσται.
Τα τελευταία χρόνια οι κοσμολόγοι προσπαθούν να σκεφθούν αυτή την τελική αυλαία. Ισως να μην αποτελεί ένα τόσο αποτρόπαιο ενδεχόμενο γι’ αυτούς εφόσον έχουν συνηθίσει στα πολλά τέλη του χρόνου που προέρχονται από τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν. Αυτή η θεωρία περί τη βαρύτητα υποστηρίζει ότι όταν ένα άστρο καταρρέει μετατρεπόμενο σε μαύρη τρύπα, η ύλη του συνθλίβεται σε ένα μοναδικό σημείο άπειρης πυκνότητας το οποίο ονομάζεται ιδιομορφία ή ανωμαλία, μια τελεία όπου όλες οι ποσότητες γίνονται άπειρες και ο χρόνος τελειώνει.
Θα μπορούσατε να διαπιστώσετε πώς είναι κάτι τέτοιο κατευθυνόμενοι προς την πλησιέστερη μαύρη τρύπα και πηδώντας μέσα σε αυτήν, κάτι το οποίο ίσως όλοι απολαύσουμε αν το Σύμπαν τελειώσει σε μια Μεγάλη Σύνθλιψη και όλα καταρρεύσουν σε μια κοσμική ανωμαλία.
Η γενική σχετικότητα ωστόσο μάλλον δεν είναι μια ακριβής θεωρία και οι φυσικοί υποπτεύονται ότι τα άψογα διαγραμμένα σημεία των ανωμαλιών της θα «μουντζουρωθούν» ελαφρώς από τις επιδράσεις της Κβαντομηχανικής. Αν αυτό ισχύει, όταν ο χωροχρόνος περάσει μέσα από τον «στύφτη» μιας μαύρης τρύπας ή μιας μεγάλης σύνθλιψης, ίσως να έχει αρκετό χώρο ώστε να επιζήσει και να ξαναβγεί από την άλλη πλευρά.
Εχοντας γλιτώσει από έναν βίαιο θάνατο, ο χρόνος ίσως απλώς οδηγηθεί σε μια στάση. Ενα από τα ξεχωριστά πράγματα στον χρόνο είναι ότι «δείχνει» μόνο προς μία πλευρά, κινείται από το παρελθόν προς το μέλλον. Αυτή η ιδιότητα της κατεύθυνσης απορρέει από το γεγονός ότι το γνωστό Σύμπαν ήταν κάποτε υπέρπυκνο. Οταν όλα ήταν μαζεμένα, συγκεντρωμένα σε ένα σημείο, βρισκόταν σε μια κατάσταση εξαιρετικής τάξης, όταν όμως ο χώρος επεκτάθηκε, τότε όλα αφέθηκαν ελεύθερα για να γίνουν περισσότερο άτακτα.
Υστερα από αμέτρητα δισεκατομμύρια χρόνια, όταν όλα τα άστρα θα σβήσουν και ακόμη και οι μαύρες τρύπες θα εξατμιστούν, όλη η ύλη στο Σύμπαν μας ίσως να κατανεμηθεί ομοιόμορφα. Ολα θα γίνουν όσο άτακτα μπορείτε να φανταστείτε. Τότε δεν θα υπάρχει κατεύθυνση για τον χρόνο ούτε και θα συμβαίνουν πολλά πράγματα.
Σε υποατομική κλίμακα ωστόσο τα σωματίδια θα εξακολουθήσουν να συγκρούονται μεταξύ τους και κάποτε αυτές οι τυχαίες συγκρούσεις θα οδηγήσουν σε κάτι πιο ενδιαφέρον. Στατιστικά σπάνια εύνοια της τύχης θα μπορούσε να παραγάγει ένα διεπόμενο από τάξη αντικείμενο – ας πούμε ένα ποτήρι μπίρα ή έναν έκπληκτο λεμούριο – το οποίο για ένα σύντομο διάστημα θα υποστεί ξανά τις συνέπειες του χρόνου. Σε αυτή την εικόνα λοιπόν ο χρόνος είναι βαριά άρρωστος αλλά δεν έχει πεθάνει εντελώς.
Ο πραγματικός θάνατος του χρόνου ίσως να κηρυχθεί από το Πολυσύμπαν. Πολλά μοντέλα του κόσμου περιλαμβάνουν ένα είδος επέκτασης που αποκαλείται αιώνιος πληθωρισμός. Κατά την επέκταση αυτή νέα σύμπαντα δημιουργούνται διαρκώς, με διαφορετικές ιδιότητες. Οι κοσμολόγοι θέλουν να αποκτήσουν μια ιδέα για το εύρος των πιθανοτήτων της – πόσα από αυτά τα σύμπαντα έχουν άστρα, πόσα έχουν ύλη, τι ποσοστό είναι φιλόξενο για τη ζωή –, έχουν όμως σκαλώσει. Σε ένα απείρως πολλαπλασιαζόμενο Σύμπαν υπάρχει άπειρος αριθμός εκδοχών των πάντων και είναι αδύνατον να υπολογίσει κανείς πιθανότητες.
Για να ξεπεράσουν αυτόν τον σκόπελο ορισμένοι κοσμολόγοι κάνουν σαν το μεγαλύτερο μέρος του Πολυσύμπαντος να μην υπάρχει. Επιβάλλοντας ένα αυθαίρετο «κόψιμο» στον χώρο και στον χρόνο μπορούν να υπολογίσουν πιθανότητες για το δικό μας, τοπικό κομμάτι του Πολυσύμπαντος. Αυτό φαίνεται να λειτουργεί. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούν αυτό το τέχνασμα για να προβλέψουν μια αξία για την κοσμολογική σταθερά – την απωθητική δύναμη που ενισχύει την επέκταση του Σύμπαντος –, το οποίο ταιριάζει με αυτό που προβλέπουν οι αστρονόμοι.
Αν και αυτά ακούγονται ως ευχάριστα νέα για τους κοσμολόγους και τους υπολογισμούς τους, είναι δυσάρεστα για τον χρόνο. Ο Ραφαέλ Μπούσο, θεωρητικός του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, έχει επισημάνει ότι αυτές οι πιθανότητες μπορούν να ισχύουν μόνο αν το Πολυσύμπαν έχει πεπερασμένο χρόνο. Αν το «κομμένο» Πολυσύμπαν αντανακλά την πραγματικότητα, ο κ. Μπούσο υπολογίζει ότι ο χρόνος έχει μάλλον ακόμη μερικά δισεκατομμύρια χρόνια ζωής. «Ακούγεται ως τρελή πρόταση, στη Φυσική όμως θα πρέπει να αποφεύγει κανείς να αποκλείει πράγματα μόνο και μόνο επειδή φαίνονται τρελά» λέει.
Ο χρόνος έχει ωστόσο το δικαίωμα να ζητήσει μια δεύτερη γνώμη με την ελπίδα ότι θα του δώσουν καλύτερη διάγνωση. Ο Αλαν Γκαθ του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και ο Βιτάλι Βαντσούριν του Πανεπιστημίου Στάνφορντ στην Καλιφόρνια υποστηρίζουν ότι μπορούν να υπολογίσουν πιθανότητες στο Πολυσύμπαν χωρίς να χρειάζεται να αποκεφαλίσουν τον χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, δεν αποκλείουν αυτό το ενδεχόμενο.
Αν ένα τέτοιο απόλυτο τέλος είναι πιθανό, με τι θα μοιάζει; Ο Ιγκόρ Σμολιάνινοφ του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στο Κόλετζ Παρκ έχει κάνει ένα πείραμα για να το διαπιστώσει. Ως υποκατάστατο του Σύμπαντος χρησιμοποίησε ένα υλικό φτιαγμένο από λωρίδες πλαστικού τοποθετημένες μέσα σε ένα φιλμ από χρυσό το οποίο διαθλά το φως με έναν ιδιόμορφο τρόπο. Σε αυτό το μεταϋλικό ο ένας άξονας δρα όπως ο χρόνος έλκοντας τις ακτίνες του φωτός αναπόφευκτα προς τα μέσα – μια κίνηση μαθηματικά ταυτόσημη με την κίνηση του φωτός στον χωροχρόνο.
Ο κ. Σμολιάνινοφ ένωσε μερικά κομμάτια αυτού του μεταϋλικού σε ένα κομμάτι απλού υλικού στο οποίο το φως μπορεί να κινηθεί ελεύθερα προς κάθε κατεύθυνση, κάτι το οποίο σημαίνει ότι δεν υπάρχει άξονας του χρόνου. Ανακάλυψε ότι στα όρια μεταξύ των δύο «κόσμων», εκεί όπου «ο χρόνος τελειώνει», το φως συσσωρεύεται για να δημιουργήσει ένα ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο. Η θεωρία προβλέπει ότι χωρίς ενεργειακές απώλειες στο υλικό το ηλεκτρικό πεδίο μπορεί να αυξάνεται επ’ άπειρον.
«Το φυσικό κενό μας μάλλον συμπεριφέρεται σαν μεταϋλικό, οπότε τα πειράματά μας προφανώς έχουν νόημα» λέει. Αν η αναλογία ισχύει, τότε στο πραγματικό Διάστημα όλα τα ενεργειακά πεδία θα ενισχύονταν σε τεράστιες τιμές αυξάνοντας τη θερμοκρασία και γεμίζοντας το τελευταίο δευτερόλεπτο ύπαρξης με μια κόλαση αντιδράσεων σωματιδίων. Αν νομίζετε ότι όλα πάνε κατά διαβόλου, μάλλον έχετε δίκιο.
Μια πιο γαλήνια άποψη του τέλους έρχεται από τον Τζούλιαν Μπάρμπουρ, φιλόσοφο ο οποίος έχει συνεργαστεί με κοσμολόγους στην ανάπτυξη μιας ιδιαίτερης εικόνας της πραγματικότητας την οποία ονομάζει Πλατωνία. Στην Πλατωνία υπάρχουν όλες οι πιθανές δομές ύλης. Δεν υπάρχει πέρασμα του χρόνου, απλώς ένα σύνολο μη συνδεδεμένων στιγμών ή «τώρα». Εχουμε την αυταπάτη του χρόνου επειδή πολλά από αυτά τα τώρα είναι κατανεμημένα σαν να έχουν εξελιχθεί μέσα από τον χρόνο. Ο κ. Μπάρμπουρ πιστεύει ότι οι πιθανότητες στην Πλατωνία θα πρέπει να είναι άπειρες και έτσι η καθησυχαστική ψευδαίσθηση του χρόνου θα πρέπει να είναι και αυτή άπειρη. Αν ο χρόνος δεν υπάρχει, δεν πρόκειται να τελειώσει.
«Η πρόβλεψη είναι δύσκολη» έχει πει ο φυσικός Νιλς Μπορ «ιδιαίτερα όταν αφορά το μέλλον». Δεν θα πρέπει λοιπόν να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι δεν υπάρχει τελευταία λέξη για το τέλος του χρόνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου