Η τιμωρία των αμαρτωλών...

Του Alain Frachon / Le Monde

Στην κρίση του ευρώ, ειδικοί και πολιτικοί παραγνωρίζουν έναν παράγοντα: τον Θεό, τη θρησκεία, τον λουθηρανικό προτεσταντισμό.  

Κόρη ενός πάστορα, η Ανγκελα Μέρκελ διαπνέεται από την έννοια της αμαρτίας. Το ίδιο και πολλοί συμπατριώτες της. Και αυτό έχει συνέπειες στην αναζήτηση λύσεων για τη σωτηρία της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης. 

Ορθώς το Βερολίνο δεν θέλει η ευρωζώνη να αποτελεί πλέον έναν μηχανισμό παραγωγής χρέους, όπως συνέβαινε τα δέκα τελευταία χρόνια. H επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται όμως στη Γερμανία διακρίνεται με σαφήνεια και από μια επιθυμία τιμωρίας, μια διαλεκτική της αμαρτίας και της εξιλέωσης.

Σε μια τραπεζική νομισματική ένωση, όπως είναι η ευρωζώνη, το Κακό είναι το χρέος, αποτέλεσμα μιας φολκλορικής διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών. Το χρέος δυσφημεί το νόμισμα και υπονομεύει την εμπιστοσύνη σε όλη την ευρωζώνη. Πρέπει να υπάρξουν λοιπόν κυρώσεις, κυρώσεις σοβαρές, ώστε ο αμαρτωλός να σωφρονιστεί. Και οι κυρώσεις αυτές επιβάλλονται μέσα από τα επιτόκια. «Θα ήταν μοιραίο να διαγραφεί εντελώς η σωφρονιστική επίδραση των αυξανόμενων επιτοκίων», είπε τον περασμένο μήνα στο Βερολίνο ο διοικητής της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν.

Το πρώτο στάδιο της τιμωρίας είναι η υποβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης. Ακολουθεί η άνοδος των επιτοκίων. Αν η χώρα βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση, το τίμημα που ζητούν οι επενδυτές για να αγοράσουν τα κρατικά της ομόλογα φτάνει σε δυσθεώρητα επίπεδα. Ο αμαρτωλός τίθεται υπό εποπτεία, όπως έγινε με την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία. Αν πάλι η χώρα είναι λίγο καλύτερος μαθητής, βρίσκει μεν επενδυτές αλλά σε κόστος ευθέως ανάλογο με το χρέος της: η Ισπανία και η Ιταλία καλούνται έτσι να πληρώσουν επιτόκιο άνω του 6% για τα ομόλογά τους. Οι χώρες αυτές εισέρχονται σε έναν φαύλο κύκλο που καταλήγει στην αμφισβήτηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας: για να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του χρέους τους πρέπει να δανειστούν, το κόστος του δανεισμού όμως επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το χρέος τους.

Ο Γενς Βάιντμαν δεν κρύβει την ικανοποίησή του: «Η ορθή δημοσιονομική πολιτική πρέπει να ανταμείβεται με το κόστος δανεισμού και η λανθασμένη πολιτική πρέπει να τιμωρείται με το ίδιο μέσο».

Κανείς δεν πρέπει να διαταράσσει αυτή τη γυμναστική των επιτοκίων: επιβραβεύει το Καλό και τιμωρεί το Κακό. Με άλλα λόγια, το Βερολίνο αρνείται να χρησιμοποιήσει το όπλο που έχει αποτελέσματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία (τη «χρηματοποίηση» του χρέους) τόσο για ηθικούς λόγους όσο και λόγω των τραυμάτων που άφησε στη Γερμανία ο προπολεμικός πληθωρισμός. 

Να λοιπόν γιατί το Βερολίνο αρνείται έναν πιο ενεργό ρόλο της ΕΚΤ και μια μεγαλύτερη οικονομική αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Και ας επισημαίνουν πολλοί ότι η συνταγή του Βερολίνου - η λιτότητα - θα οδηγήσει σε μια τρομακτική ύφεση...