Παιδείας πάθη...

Του ΚΩΣΤΑ ΣΚΟΥΡΑ

costas.skouras@gmail.com

Η Παιδεία είναι ένας «προνομιακός» χώρος, όπου αναπτύσσεται συχνά-πυκνά το εθνικό σπορ της άγονης πολυγλωσσίας.

Εχω δει άπειρες φορές στα τελευταία (!) 40 χρόνια να πνίγονται μέσα στο τέλμα της άλλοτε σωστές και ευοίωνες πρωτοβουλίες και άλλοτε η όποια δυνατότητα μιας ελάχιστης «εθνικής συνεννόησης» προς την κατεύθυνση του σωστού και εφικτού.

Ποιο είναι τώρα το νέο πεδίο φιλότιμης άσκησης του εθνικού σπορ στο χώρο της Παιδείας; Οι συγκρουσιακές τάσεις που εκδηλώνονται πάλι με αφορμή το νομοθετικό σχέδιο Διαμαντοπούλου για μια τολμηρή μεταρρύθμιση στην ανώτατη Παιδεία. Ακούμε πολλά, αλλά δεν ακούμε το καινοτόμο. Προβάλλονται ενστάσεις (προδήλως συζητήσιμες), υπό το πνεύμα ή το πρόσχημα της διατήρησης του κλασικού χαρακτήρα της Παιδείας («καλλιέργεια κριτικής σκέψης» κ.λπ.), κατά βάθος, όμως, είναι εξίσου πρόδηλο ότι στο κέντρο της αντιπαράθεσης υποφώσκει ένα μοντέλο ακαδημαϊκής αυτοδιοίκησης, εξόφθαλμα αποτυχημένο, και κρύβει στον πυρήνα της δύο αντιμαχόμενες σκοπιμότητες: από τη μια την πρόθεση της κυβέρνησης να βάλει επιτέλους κάποια τάξη στα αχρείαστα εν πολλοίς πανεπιστημιακά ιδρύματα, με τις σχολές-ΕΒΓΕΣ ανά την επικράτεια, και από την άλλη το ιερό πάθος του καθηγητικού κατεστημένου να διατηρήσει τα διαχειριστικά και «ιεροκρυφικά» κεκτημένα του.

Αλλά η ζωή είναι αλλού. Ενδιαφέρει ή όχι την κοινωνία και πρωτίστως τους νέους το ποια είναι η ποιότητα των πανεπιστημιακών μας δασκάλων (αξιολόγηση) ή το πώς και με πόση διαφάνεια εκλέγονται καθηγητές, πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις, από το σαθρό αυτοδιοίκητο της πανεπιστημιακής κοινότητας; 

Λογικά, ναι. Τότε γιατί αντιδρούν τόσο πεισματικά (και) σε αυτές τις βασικές αρχές λειτουργίας του δημόσιου πανεπιστημίου οι ίδιοι οι λειτουργοί του; Είναι τόσο ευχαριστημένοι από τη διεθνή ποιοτική κατάταξη των ιδρυμάτων τους πίσω από τα αφρικανικά; Ή από τη χαοτική διαχείριση της κατάληψης στη Νομική;

Εχω υπόψη μου το μοντέλο λειτουργίας ενός ονομαστού και σεβαστού (δημόσιου) ευρωπαϊκού πανεπιστημίου, το οποίο βασίζεται σε μια απλή, αυτονόητη παραδοχή: Καθηγητής ίσον διδασκαλία και έρευνα, διοίκηση ίσον αυτό που λέει ο όρος της -οργάνωση, διαχείριση, εκτέλεση, επιμελητεία. Management, ελληνιστί! Η ακαδημαϊκή ιεραρχία εκλέγεται, ο μάναντζερ επιλέγεται. Είναι θέμα σωστής διαδικασίας η θωράκισή της, ανάδειξης και χρηστής άσκησης του ρόλου τους.

Γιατί εδώ πιστεύουμε ακόμη ότι είναι δουλειά των ακαδημαϊκών δασκάλων να διαχειρίζονται χρήματα, να κάνουν προμήθειες, να δημοπρατούν ή να αναθέτουν έργα, να υπογράφουν συμβάσεις;  

Πότε μπαίνουν πολλοί από αυτούς στις αίθουσες; 

Πότε διαβάζουν για να εκσυγχρονίσουν τις γνώσεις τους;  

Και πότε προλαβαίνουν (κάποιοι) την ιδιοτελή εμπορευματοποίηση του γνωστικού τους υλικού με αφανείς ή αδιαφανείς προσωπικές επιχειρήσεις;

Το έχω ξαναγράψει και το 2006 με αφορμή τις τότε κόντρες περί το «νόμο Γιαννάκου». Δεν βρίσκω λόγους να μην το επαναλάβω και σήμερα. Αν λοιπόν η κυβέρνηση και οι διόλου αμελητέοι, κατά πλειονότητα, πανεπιστημιακοί μας θελήσουν να κάνουν τα πράγματα λιγότερο άσχημα, θα μπορούσαν ίσως να συμφωνήσουν πάνω σε αυτή την απλή, λειτουργική φόρμουλα: να διαχωριστεί η διδασκαλία και η έρευνα από τη διαχείριση, να ενισχυθεί και να διασφαλιστεί η αυτοτέλεια της ακαδημαϊκής λειτουργίας, να δοθούν αξιοπρεπείς αμοιβές στο διδακτικό προσωπικό, μα πάνω απ' όλα να μεταφερθούν στην Παιδεία πρόσθετοι πόροι από τους αμφιλεγόμενους κυρίως εξοπλισμούς.  

Αυτό θα 'πρεπε να είναι, νομίζω, το σύγχρονο «αμυντικό δόγμα» της χώρας. Και ταυτόχρονα μια σωστή μεταρρύθμιση. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν!