Της Ελένης Γκίκα
Ο Αλμπέρ Καμί είχε ήδη γράψει και πει ότι δεν υπάρχει τίποτε πιο παράλογο από το να πεθαίνει κανείς σε τροχαίο δυστύχημα, εξίσου παράλογο όσο και η ίδια η ζωή.
Επιβεβαιώνοντας το θεώρημα ότι η ζωή μας δίνει ό,τι απευχόμαστε, στις 4 Ιανουαρίου του 1960, τρία χρόνια μετά το βραβείο Νόμπελ, ο διάσημος, γεννημένος στην Αλγερία, Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας του παραλόγου, έχανε τη ζωή του σε αυτοκινητικό ατύχημα, στο οποίο οδηγούσε ο φίλος κι εκδότης του, Μισέλ Γκαλιμάρ, σε ηλικία 46 χρόνων.
Και εξήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, ένα καινούργιο βιβλίο, από τον Ιταλό συγγραφέα Τζιοβάνι Κατέλι, έρχεται να υποστηρίξει -ο συγγραφέας επιμένει στο να «αποδείξει»- ότι ο Αλμπέρ Καμί δολοφονήθηκε, τελικά, από την KGB.
Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται αναφορά στο επίμαχο θέμα.
Το 2011 ο Τζιοβάνι Κατέλι με άρθρο του στην ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera», επικαλούμενος το ημερολόγιο του Τσέχου ποιητή και μεταφραστή Γιαν Ζαμπράνα, υποστήριζε ότι η εντολή δολοφονίας του διάσημου συγγραφέα δόθηκε εξαιτίας της αντισοβιετικής ρητορικής του.
O Ιταλός συγγραφέας Τζιοβάνι Κατέλι, ανακαλύπτοντας τις σχετικές μαρτυρίες στο ημερολόγιο του Τσέχου ποιητή και μεταφραστή Γιαν Ζαμπράνα, επέκτεινε την έρευνά του, με αποτέλεσμα το βιβλίο με τίτλο «The Death of Camus» («Ο θάνατος του Καμί») που κυκλοφορεί ήδη σε Γαλλία, Ιταλία και Αργεντινή. Ο Κατέλι βρίσκεται σε συζητήσεις και με Βρετανούς εκδότες, και παρ’ ότι η κόρη του Καμί, Κατρίν, αποδοκιμάζει τη θεωρία του, έχει τη στήριξη του Αμερικανού συγγραφέα Πολ Όστερ.
«Το δυστύχημα φαίνεται να προκλήθηκε από σκασμένο ελαστικό ή σπασμένο άξονα, οι ειδικοί ήταν μπερδεμένοι από το συμβάν που σημειώθηκε σε έναν ίσιο δρόμο, πλάτους 9 μέτρων, και χωρίς πυκνή κίνηση» ανέφερε ο Χέρμπερτ Λότμαν, σε βιογραφία του συγγραφέα που κυκλοφόρησε το 1978.
Ο Τζιοβάνι Κατέλι επικαλείται απόσπασμα από το ημερολόγιο του Zαμπράνα, ο οποίος το καλοκαίρι του 1980 έγραψε ότι «ένας γνώστης και καλά ενημερωμένος άνδρας του είπε ότι η KGB βρίσκεται πίσω από τον θάνατο του Καμί, καθώς πράκτορες τρύπησαν τα λάστιχα με ένα ειδικό εργαλείο».
Η εντολή, λέει, δόθηκε από τον Ντμίτρι Σεπίλοφ, τον υπουργό Εξωτερικών της ΕΣΣΔ, για ένα άρθρο που είχε γράψει ο Καμί το 1957 σε γαλλική εφημερίδα.
«Φαίνεται ότι χρειάστηκαν τρία χρόνια για να υλοποιηθεί», αναφέρει ο Zαμπράνα, «τα κατάφεραν με έναν τέτοιο τρόπο που ακόμη και σήμερα όλοι πιστεύουν πως ο Καμί σκοτώθηκε σε ένα συνηθισμένο τροχαίο. Ο άνδρας δεν κατονόμασε την πηγή του, αλλά υποστηρίζει ότι είναι αξιόπιστη».
Ο Κατέλι αφιέρωσε χρόνια στη μελέτη των μαρτυριών του Τσέχου ποιητή. Έκανε συνεντεύξεις με τη χήρα του, ερεύνησε τη διείσδυση της KGB στη Γαλλία και συμπεριέλαβε τη μαρτυρία ενός αμφιλεγόμενου Γάλλου δικηγόρου, του Ζακ Βεργκέ. Σύμφωνα με τον Σπατσάλι (τον Ιταλό δικηγόρο του Κατέλι), ο Γάλλος δικηγόρος υποστήριζε ότι το δυστύχημα ήταν προμελετημένο. Ο Βεργκέ ήταν σίγουρος ότι ενορχηστρώθηκε από τμήμα της KGB με τη συνδρομή των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών.
O Κατέλι υποστηρίζει ότι οι απόψεις του Καμί αποτελούσαν αγκάθι στις σχέσεις Γαλλίας - ΕΣΣΔ και ότι η έρευνα για το δυστύχημα υπήρξε ελλιπής.
Η κόρη του Καμί, με δεδομένο το εισιτήριο τρένου που βρέθηκε στις τσέπες του Γάλλου συγγραφέα, δεν συμμερίζεται τα συμπεράσματα του βιβλίου.
Όμως ο Πολ Οστερ έχει ήδη πει: «Ενα φριχτό συμπέρασμα, αλλά μετά τα στοιχεία που ο Κατέλι μας παραθέτει, είναι δύσκολο να μη συμφωνήσεις μαζί του. Έτσι, το «τροχαίο δυστύχημα» πρέπει να κατηγοριοποιηθεί ως «πολιτική δολοφονία» κι αυτός ήταν ο λόγος που ο Καμί φιμώθηκε σε ηλικία 46 ετών». Κι αυτά τα γράφει στον πρόλογο του βιβλίου.
Το δυστύχημα:
Πίσω στις 4 Ιανουαρίου 1960.
Ο Καμί επιστρέφει στο Παρίσι από την Προβηγκία, όπου είχε περάσει τις χειμερινές διακοπές του. Το αυτοκίνητο, μάρκας Facel-Vega, οδηγεί ο φίλος του και εκδότης Μισέλ Γκαλιμάρ. Μαζί τους ταξιδεύουν η σύζυγος και η κόρη του. Ο δρόμος είναι γεμάτος πάγο και κοντά στη μικρή πόλη του (Πτι) Βιλμπλεβέν, ο Γκαλιμάρ χάνει τον έλεγχο του εντυπωσιακού αυτοκινήτου και προσκρούει σε πλάτανο. Ο απεγκλωβισμός των επιβατών κρατάει ώρες, αλλά για τον Καμί είναι ήδη αργά. Ο θάνατός του νομπελίστα συγγραφέα ήταν ακαριαίος. Ο Γκαλιμάρ ανασύρεται ζωντανός, αλλά σοβαρά τραυματισμένος. Θα αφήσει την τελευταία πνοή του λίγες ημέρες αργότερα. Η γυναίκα του και η κόρη του γλίτωσαν με μικρά τραύματα.
Υπερβολική ταχύτητα ή προβληματικό αυτοκίνητο;
Το αυτοκίνητο διαλύθηκε μετά την πρόσκρουση στο δέντρο.
Στην τσέπη του σακακιού του Καμί η αστυνομία θα βρει το εισιτήριο του τρένου με το οποίο σκόπευε να επιστρέψει, πριν να του προτείνει ο φίλος του να ταξιδέψουν με το αυτοκίνητό του. Βρήκαν ακόμη 144 σελίδες από το χειρόγραφο μυθιστορήματος με τίτλο «Ο πρώτος άνθρωπος», το οποίο δεν πρόλαβε να τελειώσει.
Οι περισσότεροι βιάστηκαν να κατηγορήσουν τον Γκαλιμάρ για υπερβολική ταχύτητα. Ο φίλος του, όμως, και συγγραφέας Ρενέ Ετιάμπλ έριξε το φταίξιμο στο αυτοκίνητο. «Αυτό το αυτοκίνητο είναι τάφος» φαίνεται ότι είχε προειδοποιήσει τον Γκαλιμάρ. Αργότερα υποστήριξε πως είχε αποδείξεις για κατασκευαστικά ελαττώματα της Facel-Vega. Ο ιταλικός Τύπος κατηγορεί από τότε την KGB.
Ο πόλεμος στην Αλγερία, «οι σφαγές του Σεπίλοφ» και ο Πάστερνακ
Ο Αλμπέρ Καμί -γεννημένος στις 7 Νοεμβρίου 1913 στην Αλγερία από πατέρα Γάλλο χωρικό και μητέρα Ισπανίδα, που μεγάλωσε μέσα στην ένδεια, μετά την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό, τις ευκαιριακές δουλειές που έκανε για τον βιοπορισμό του κι ενώ είχε ήδη νοσήσει από φυματίωση- είχε γίνει αυτό που όλοι γνωρίζουμε: ο συγγραφέας του παραλόγου. Είχε γράψει μυθιστορήματα που θα γίνονταν σημεία αναφοράς στην παγκόσμια λογοτεχνική ιστορία, όπως «Ο ξένος» και η «Πανούκλα». Το θεατρικό έργο «Καλιγούλας» και το δοκίμιο «Ο μύθος του Σίσυφου» τον είχαν κατατάξει στην ελίτ της παγκόσμιας λογοτεχνίας και διανόησης.
Η αντίθεσή του με τον πόλεμο στην Αλγερία τον είχε φέρει στο προσκήνιο της πολιτικής σκηνής, όπου με τις σκέψεις, την κριτική και τις παρεμβάσεις του έκανε πολλούς εχθρούς. Σε άρθρο του τον Μάρτιο το 1957 στο γαλλικό περιοδικό «Franc-tireur» κατηγορούσε τον Ντμίτρι Τροφίμοβιτς Σεπίλοφ, υπουργό Εξωτερικών της ΕΣΣΔ, για τα γεγονότα της Ουγγαρίας. Στο άρθρο αυτό, ο συγγραφέας χαρακτήρισε την εισβολή ως «οι σφαγές του Σεπίλοφ».
Δεν ήταν πάντως η μοναδική φορά που ο Καμί προκάλεσε την οργή της Μόσχας, καθώς λίγο καιρό αργότερα στάθηκε δημόσια στο πλευρό του διωγμένου από τον Στάλιν Ρώσου νομπελίστα Μπόρις Πάστερνακ, προκαλώντας και πάλι την οργή των Σοβιετικών.
Ωστόσο, ο Καμί είχε εγγραφεί στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, για να το εγκαταλείψει δύο χρόνια μετά. Κι είχε εργαστεί και στην εφημερίδα Front populaire (Λαϊκό μέτωπο), του Πασκάλ Πια.
«Ολα γίνονται από μια συνήθεια. Είμαστε γελοίοι αριθμοί μιας κοινωνίας που ενεργεί από συνήθεια, μισούμε ή αγαπάμε από συνήθεια και σκεπτόμαστε τα ''μεγάλα προβλήματα'' από συνήθεια», θα υποστηρίξει το 1952, την εποχή που έρχεται σε ρήξη με τον Ζαν-Πολ Σαρτρ.
Στο περιθώριο των κυρίαρχων φιλοσοφικών ρευμάτων, ο Καμί επέμεινε στον στοχασμό πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση. Αρνούμενος να εκφράσει ομολογία πίστεως στον Θεό, στην ιστορία ή στη λογική, ήρθε σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό, τον Μαρξισμό και τον Υπαρξισμό. Δεν σταμάτησε ποτέ την πάλη ενάντια στα ιδεολογήματα και τις αφαιρέσεις που αποστρέφονται την ανθρώπινη φύση.
Το σύνολο του έργου του (αριθμεί 30 βιβλία) είχε ευρύτατη απήχηση και μεταφράστηκε στις περισσότερες χώρες. Ο Καμί ήταν ο κατ' εξοχήν «ανθρώπινος» συγγραφέας, ο κατ' εξοχήν ανθιστάμενος στην κωμωδία της καθημερινότητας, ο πραγματικός αναλυτής των «μάταιων πράξεων», όπως γράφει ο ίδιος, θέλοντας να χαρακτηρίσει την αγωνία του θανάτου.
Τάφηκε στο Λουρμαρέν της Βοκλίζ, όπου είχε αγοράσει μια κατοικία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου