Γιατί η δραχμή χωρίς διάλυση του ευρώ σημαίνει "Κατοχή"

Του ΚΩΣΤΑ ΣΤΟΥΠΑ

Η εξάπλωση της κρίσης πέραν του Νότου της Ευρωζώνης και στα ομόλογα όπως της Αυστρίας και ακόμη αυτής της ίδιας της Γερμανίας δρομολογεί έκτακτες και πιθανόν ανατρεπτικές εξελίξεις.

Την τελευταία εβδομάδα ανατράπηκε το ταμπού πως τα γερμανικά ομόλογα αποτελούν το ασφαλέστερο καταφύγιο της Ευρώπης. Τα επιτόκια των γερμανικών ομολόγων ανέβηκαν απότομα και αυτά της Ελβετίας βυθίστηκαν απότομα.

Τα κεφάλαια δραπετεύουν από την ευρωζώνη και αυτό προμηνύει εξελίξεις.

Εντός των επόμενων εβδομάδων φαίνεται πως όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά τόσο για την Ελλάδα όσο και την ευρωζώνη.

Ας κάνουμε μια γενική ανασκόπηση ποια είναι τα πιθανά σενάρια και τι περίπου μπορεί να σημαίνει το καθένα για τη ζωή, την περιουσία, την εργασία του μέσου Έλληνα και του μέσου λοιπού πολίτη της ευρωζώνης.

Μάλιστα θα επιχειρήσω να βαθμολογήσω με βάση υποκειμενικά φυσικά κριτήρια αξιολόγησης καθένα από τα παρακάτω σενάρια σε σχέση με τις συνέπειες στην Ελλάδα με βαθμούς από το 1 μέχρι το 5. Όπου το 1 είναι το χειρότερο σενάριο και το 5 το καλύτερο. Η μέθοδος αυτή μοιάζει απλοϊκή γιατί έχουμε να κάνουμε με πολυσύνθετες και αντιφατικές διαδικασίες. Παρά ταύτα όμως αποτελεί μια πυξίδα προσανατολισμού και έστω πρόχειρης αξιολόγησης, χρήσιμη για τον μη ειδικό αναγνώστη.

α) Διάσπαση Ευρωζώνης σε Ευρώ Βορά (ΕΥΡΩΒ) και Ευρώ Νότου (ΕΥΡΩΝ)

Οι πλεονασματικές χώρες θα αποκτήσουν ένα πολύ ισχυρότερο από το σημερινό νόμισμα που θα κάνει τις εξαγωγές πιο ακριβές π.χ. και για την Κίνα, την Ινδία και για τη νότια Ευρώπη και αυτό σημαίνει πιθανή ύφεση και αύξηση της ανεργίας...

Μοιραία στη συνέχεια οι χώρες του ΕΥΡΩΒ θα αναγκαστούν να χαλαρώσουν την αυστηρή νομισματική πειθαρχία όπως δηλ. τους ζητείται να κάνουν και τώρα εντός του ενιαίου ευρώ.

Οι ελλειμματικές χώρες του νότου που θα υιοθετήσουν το ΕΥΡΩΝ, διατηρώντας το σημερινό ευρώ για τεχνικούς λόγους, θα πληγούν από πληθωρισμό ο οποίος θα διαβρώσει μεν το χρέος, αλλά τα υψηλά επιτόκια που θα χρειαστεί να προσελκύσουν ρευστότητα για επενδύσεις θα φαλκιδεύσουν την ανάπτυξη. Σε λίγα χρόνια θα αναγκαστούν να εφαρμόσουν μέτρα σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας για να αποκτήσουν μια ισορροπία δηλ. πάνω κάτω αυτά που ζητούνται και τώρα εντός του ενιαίου ευρώ.

α1)Η Ελλάδα εντός ΕΥΡΩΝ: Η Ελλάδα έχει το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος σε ευρώ. Αν το ευρώ παραμείνει το νόμισμα του νότου (ΕΥΡΩΝ) το χρέος θα παραμείνει στο νόμισμα μας και θα διαβρωθεί από την διολίσθηση της αξίας του.

Θετική εξέλιξη η μείωση του χρέους με πλάγια μέσα, αλλά θα έχουμε τα προβλήματα του υψηλού πληθωρισμού και των υψηλών επιτοκίων που δεν ευνοούν την ανάπτυξη όπως και ο υπόλοιπος νότος έναντι του οποίου επίσης υστερούμε σε ανταγωνιστικότητα. ( Βαθμοί 3)

α2) Η Ελλάδα εκτός ΕΥΡΩΝ: Η Ελλάδα δεν καταφέρνει να μείνει ούτε στο ΕΥΡΩΝ και επιστρέφει στη νέα δραχμή. (Βαθμοί: 1,5 )

β) Διάλυση Ευρωζώνης και επιστροφή σε εθνικά νομίσματα

Οι επιπτώσεις του σεναρίου αυτού θα είναι τεκτονικές όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά για την παγκόσμια οικονομία.

Η επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο θα οδηγήσει τη γερμανική οικονομία σε ύφεση μεγαλύτερη από την φυγή σε ένα ευρώ του Βορρά (ΕΥΡΩΒ).

Οι νότιες χώρες θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζαν με το ΕΥΡΩΝ σε μεγαλύτερη κλίμακα. Γεωπολιτικά και γεωοικονομικά ο ρόλος τους θα μειωνόταν απέναντι σε οικονομίες όπως των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας, της Ρωσίας κλπ. Θα αυξάνονταν επίσης οι πιθανότητες για έναν ευρωπαϊκό πόλεμο, όπως είχε επισημάνει πρόσφατα ο Πολωνός πρωθυπουργός...

Επιστροφή στη δραχμή χωρίς ευρώ

Για την Ελλάδα αυτό δεν θα ήταν το χειρότερο σενάριο, αφού η απουσία του ευρώ θα μετέτρεπε το χρέος της σε εθνικό νόμισμα οπότε η αξία του θα μειωνόταν ραγδαία ανάλογα με την υποτίμηση της νέας δραχμής. Φυσικά θα υπήρχε υψηλός πληθωρισμός και υψηλά επιτόκια, πράγματα απαγορευτικά για την χρηματοδότηση ανάπτυξης. Θα αυξάνονταν οι πιθανότητες δορυφοροποίησης της χώρας στη ζώνη της τουρκικής λίρας, στο βαθμό που η Τουρκία προηγείται των μεταρρυθμίσεων και έχει καταφέρει να στήσει παραγωγική υποδομή. (Βαθμοί 2,5 )

γ) Διατήρηση του ενιαίου ευρώ

γ1) Επιστροφή στη δραχμή με ευρώ: Είναι το χειρότερο από τα πιθανά σενάρια για την Ελλάδα. Το σενάριο αυτό θα έφερνε στην Ελλάδα στην μοίρα των ανατολικών χωρών μετά την πτώση της σοβιετίας. (Βαθμοί 1 )

Το χρέος θα παρέμενε σε ευρώ και θα αυξάνονταν ανάλογα με την υποτίμηση ή τις αλλεπάλληλες υποτιμήσεις της δραχμής. Όπερ, σημαίνει στάση πληρωμών και αλβανοποίηση της χώρας σε ό,τι αφορά τις διεθνείς εμπορικές της συναλλαγές. Ήτοι, εισαγωγές των απαραιτήτων μόνο με μετρητά σε σκληρό συνάλλαγμα. Κοινωνικές αναταραχές, χάος και εγκληματικότητα.

Πολλές επιχειρήσεις που χρωστάνε σε ευρώ και δεν εισπράττουν σε σκληρό συνάλλαγμα θα χρεοκοπούσαν. Όσες έχουν εξαγωγές ή θυγατρικές στο εξωτερικό θα μετανάστευαν εκεί όπου οι συνθήκες θα ήταν πιο ομαλές.

Για να καταλάβουμε τι θα συνέβαινε αρκεί να υπολογίσουμε πως οι μισθοί θα πληρώνονταν σε δραχμές που κανένας δεν θα ήθελε να έχει ή να αποταμιεύει σε αυτές. Η παρουσία του ευρώ που έχουν κρύψει οι πολίτες ή φυγαδεύσει στο εξωτερικό θα δημιουργούσε δυο κοινωνίες. Η μία που θα αντιπροσώπευε μικρό ποσοστό θα είχε ευρώ αποθηκευμένα και θα συναλλάσσονταν με αυτά και η άλλη με δραχμές με τις οποίες ελάχιστα θα μπορούσε να κάνει.

Οι μπακάληδες, οι γιατροί (ακόμη και στα δημόσια νοσοκομεία κλπ.) θα απαιτούσαν να πληρωθούν σε ευρώ όπως έγινε στις σοβιετικές χώρες μετά την πτώση του τείχους. Υπήρχε βέβαια και κατά την διάρκεια του σοβιετικού καθεστώτος με τη μαύρη αγορά του δολαρίου αλλά αυτή πήρε καθολικές διαστάσεις στην πτώση της σοβιετίας.

Όσοι έχουν επισκεφθεί την Κούβα θα έχουν προσέξει πως υπάρχουν δυο κοινωνίες. Η μία που έχει πρόσβαση στους τουρίστες και την μαύρη αγορά του δολαρίου και του ευρώ ή του επίσημου εθνικού νομίσματος για τους τουρίστες που έχει αξία και η υπόλοιπη κοινωνία που πληρώνονται με ένα νόμισμα με το οποίο δεν μπορούν να αγοράσουν τίποτα και ζουν με δελτίο, όπως εμείς στην κατοχή.

Μοιραία λοιπόν αυτό το σενάριο προβλέπει δελτίο στα καύσιμα αλλά και στα τρόφιμα πολύ πιθανόν. Ουσιαστικά μιλάμε για συνθήκες που θα μοιάζουν με αυτές στο τέλος του τελευταίου πολέμου και τις αρχές της δεκαετίας του ’50 σε μια μεταμοντέρνα εκδοχή. Τότε το ρόλο που θα παίζει τώρα το Ευρω τον έπαιζε η χρυσή λίρα.

Η επιστροφή τώρα στη δραχμή δεν σημαίνει πως θα αντιμετωπίσουμε την κατάσταση όπως ήταν πριν την είσοδο στο ευρώ. Αυτό είναι που δεν αντιλαμβάνονται οι οπαδοί αυτής της άποψης που ερμηνεύουν το φαινόμενα λογιστικά και όχι με βάση τον ψυχολογικό πανικό της κοινωνίας.

γ2) Διατήρηση της Ευρωζώνης και παραμονή της Ελλάδας εντός αυτής

Θα χρειαστεί να ολοκληρωθεί η εσωτερική υποτίμηση που είναι επώδυνη. Θα υπάρξει αύξηση της ανεργίας και ενδεχομένως όσο υπάρχει ο κίνδυνος μιας ανεξέλεγκτης κατάρρευσης της χώρας και εξόδου από το ευρώ, κίνδυνος για ελλείψεις στα ράφια και προβλήματα στις εισαγωγές καυσίμων.

Κλειδί παραμένει η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων και η αποφυγή οχλοκρατικών εκδηλώσεων που φοβίζουν τους τουρίστες επισκέπτες και τους ξένους επενδυτές. Η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων θα προσελκύσει επενδύσεις. Σημαντικό ρόλο σ΄αυτό θα παίξει το ευρωπαϊκό σχέδιο «Μάρσαλ». Εξαιτίας του σχεδίου αυτού γα επενδύσεις και του δανειακού πακέτου αλληλεγγύης η βαθμολογία είναι η καλύτερη όλων των σεναρίων, αρκεί να υπάρξει σύντομα παρέμβαση της ΕΚΤ κάτι που θεωρείται πολύ πιθανό πλέον. Απλά οι βόρειοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν πως θα συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις. (Βαθμοί 3,5)

Όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν πως η Ελλάδα για να παραμείνει στο ευρώ πρέπει να αλλάξει άρδην σαν κοινωνία, σαν δημόσια διοίκηση και σαν οικονομία. Η ευρωζώνη θα την δεχτούν μόνο υπό αυτές τις προϋποθέσεις και δεν θα διστάσουν να προχωρήσουν και χωρίς την Ελλάδα.

Αυτό για τους ανθρώπους της εργασίας και της αξιοκρατίας είναι θετικό παρά τις δυσκολίες προσαρμογής που προϋποθέτει.

Για τους φοροφυγάδες, τους αργόμισθους του δημοσίου, τους συνδικαλιστές που δεν εργάζονται και τους επιχειρηματίες της διαπλοκής δεν είναι καλή εξέλιξη.

Όσο το μπλοκ της παρασιτοκρατίας θα παραμένει ισχυρό, ελλείψει ενιαίου μετώπου που θα εκφράζει την πλειοψηφία της κοινωνίας, το χειρότερο σενάριο της δραχμής θα παραμένει ανοιχτό.

Για μια σύνοψη των πιθανών σεναρίων σε πίνακα βλέπε: Αξιολόγηση όλων των πιθανών σεναρίων.