«Πριγκιπικός» τυχοδιωκτισμός

Του Σταυρου Λυγερου

Εχοντας συνηθίσει να κυβερνάει με αλλεπάλληλους εκβιασμούς, ο Γιώργος Παπανδρέου θεώρησε ότι με τον ελιγμό του δημοψηφίσματος θα εξουδετέρωνε τη διάχυτη κοινωνική οργή. Για την ακρίβεια, προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τη διαγραφή μέρους του χρέους για να αντλήσει πολιτική νομιμοποίηση και να κρατηθεί στην εξουσία. Ακόμα και ο αιφνιδιαστικός αποκεφαλισμός της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων υπηρέτησε τη σκοπιμότητα δραματοποίησης του πολιτικού κλίματος. 

Η διεξαγωγή δημοψηφίσματος σε μια τόσο φορτισμένη πολιτική ατμόσφαιρα, όμως, εκτός των άλλων παρενεργειών, σήμαινε ότι οι πολίτες πρωτίστως θα εξέφραζαν στην κάλπη την δυσαρέσκειά τους για την κυβέρνηση και δευτερευόντως θα απαντούσαν στο ερώτημα.  

Με άλλα λόγια, ο πρωθυπουργός έβαλε τυχοδιωκτικά στον πολιτικό τζόγο τη σχέση της χώρας με την Ευρωζώνη, ανοίγοντας ένα κλειστό θέμα.

Το ευρωιερατείο αντέδρασε, υποχρεώνοντας τον πρωθυπουργό να υποχωρήσει ατάκτως κατά τρόπο που τον έκαψε πολιτικά. Ταυτοχρόνως, έκαψε και τη δυνατότητα της Αθήνας να διαπραγματευτεί τα επώδυνα μέτρα που θα συνοδεύσουν το «κούρεμα» του χρέους και τη νέα δανειακή σύμβαση. Οπως φάνηκε καθαρά από τον αρχικό πανικό, οι Μέρκελ-Σαρκοζί έχουν επίγνωση ότι η Ελλάδα είναι συστημικός κίνδυνος και τρέμουν το καταστροφικό ντόμινο που θα προκαλούσε η έξοδός της από την Ευρωζώνη. Από την άλλη πλευρά, όμως, εκμεταλλεύονται το πολιτικοψυχολογικό πλεονέκτημα που τους πρόσφερε ο τυχοδιωκτισμός του Γιώργου Παπανδρέου. Επισείουν τον πέλεκυ της αποπομπής, επειδή διαπιστώνουν ότι η μπλόφα απέναντι στη φοβισμένη ελληνική πολιτική ελίτ, αλλά και κοινωνία, δεν έχει το παραμικρό ρίσκο. Η φιλολογία περί αποπομπής της Ελλάδας έχει προκαλέσει σοκ στην ελληνική κοινωνία, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για να περάσουν χωρίς έντονες αντιδράσεις τα νέα πακέτα μέτρων. Σήμερα, είναι τέτοιο το κλίμα που η κριτική στην αδιέξοδη συνταγή της τρόικας κινδυνεύει να εκληφθεί σαν υπονόμευση της παραμονής στο ευρώ.

Μετά τη χθεσινή ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ είναι προφανές ότι επιχειρεί να αγκιστρωθεί στην εξουσία. Ή τουλάχιστον να παραμείνει στο παιχνίδι διαπραγματευόμενος με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τη σύνθεση της συζητούμενης μεταβατικής κυβέρνησης. Συνειδητοποιώντας ότι διαμορφώνεται μια πολιτική ατμόσφαιρα που τον ρυμουλκεί ανεπαισθήτως στην όχθη του Μνημονίου, ο Αντώνης Σαμαράς πήγε χθες το βράδυ στη Βουλή και χάραξε διαχωριστικές γραμμές. Απαίτησε την παραίτηση του πρωθυπουργού και ξεκαθάρισε ότι διατηρεί τη διαφωνία του με τη συνταγή της τρόικας.

Ετσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα, η κρίσιμη καμπή είναι η ψηφοφορία στη Βουλή σήμερα το βράδυ. Αν λάβουμε υπόψη τις δηλώσεις των διαφωνούντων βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, το ενδεχόμενο η κυβέρνηση Παπανδρέου να επιβιώσει μοιάζει χλωμό. Τίποτα, όμως, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ακόμα, όμως, κι αν η κυβέρνηση Παπανδρέου επιβιώσει από την ψηφοφορία, θα σέρνεται μέχρι την επόμενη στροφή, προκαλώντας ολοένα και μεγαλύτερες παρενέργειες. Σ’ αυτό το τόσο θολό πολιτικό τοπίο οι εκλογές είναι η μόνη δημοκρατική διέξοδος.