Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας για να ενταχθούν οι δύο χώρες στη Συμμαχία και θα πρέπει να το αξιοποιήσουν.
Όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, αναφέρθηκε 40 φορές στο ΝΑΤΟ. Ήταν ξεκάθαρο ότι ήθελε να παρουσιάσει τη Βορειο-Ατλαντική Συμμαχία ως τον "κακό της ιστορίας" – κι όμως, ο Ρώσος πρόεδρος δεν ήταν πάντα έτσι.
Συνάντησα για πρώτη φορά τον κ. Πούτιν ως πρωθυπουργός της Δανίας το 2002. Τότε, ήταν ακόμα πρόθυμος για συνεργασίες με τη Δύση. Για κάποιο χρονικό διάστημα, μάλιστα, η Ρωσία συνέδραμε ακόμη και στην υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ στρατιωτική αποστολή στο Αφγανιστάν, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Όλο αυτό άλλαξε με τις "έγχρωμες επαναστάσεις" στα μέσα της δεκαετίας του 2000: βλέποντας τα δημοκρατικά κινήματα να ξεπηδούν στη Γεωργία και στην Ουκρανία, ο κ. Πούτιν τρομοκρατήθηκε. Ανησύχησε πως θα ερχόταν και η σειρά της Ρωσίας.
Όταν ανέλαβα τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ το 2009, ο κ. Πούτιν μου είπε κυνικά ότι ο οργανισμός τον οποίο επόπτευα ήταν ένα κατάλοιπο του παρελθόντος που έπρεπε να μπει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
Η ειρωνεία είναι ότι ο πόλεμος του κ. Πούτιν στην Ουκρανία θα πετύχει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που επιδίωκε: το ΝΑΤΟ θα βγει πιο διευρυμένο, πιο ισχυρό και πιο ενωμένο από αυτή την κρίση.
Η εικόνα των ρωσικών τανκ που παραβίασαν τα σύνορα με την Ουκρανία "γκρέμισε" τις κυρίαρχες αντιλήψεις για την ασφάλεια στην Ευρώπη. Πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα η Φινλανδία και η Σουηδία. Όπως είπε και η πρωθυπουργός της Φινλανδίας Sanna Marin, "η Ρωσία δεν είναι ο γείτονας που φανταζόμασταν".
Η μεταστροφή της κοινής γνώμης είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή. Το 2021, μια ετήσια δημοσκόπηση έδειξε ότι μόλις το 26% των Φινλανδών ήθελε να ενταχθεί η χώρα του στο ΝΑΤΟ. Πιο πρόσφατη έρευνα καταδεικνύει ότι το ποσοστό αυτό έχει εκτιναχθεί στο 68%. Το ίδιο συμβαίνει και στη Σουηδία. Και οι δύο λαοί αναγνωρίζουν τη νέα πραγματικότητα στην Ευρώπη. Ένας δικτάτορας-επικεφαλής κράτους που διαθέτει πυρηνικά όπλα έχει εξαπολύσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή σε γειτονική του χώρα. Η προσχώρηση σε μια ισχυρή στρατιωτική συμμαχία με σαφείς δεσμεύσεις για συλλογική άμυνα είναι η λογική απάντηση.
Φινλανδία και Σουηδία θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία και να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Οι κυβερνήσεις και των δύο χωρών θα πρέπει να υποβάλουν το σχετικό αίτημα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας τον Ιούνιο. Οι δύο σκανδιναβικές χώρες θα μπορούσαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ σχετικά γρήγορα και ανώδυνα. Είναι ήδη ευθυγραμμισμένες με τον οργανισμό, συμμετέχουν σε κοινές ασκήσεις και πληρούν τις πολιτικές προϋποθέσεις για ένταξη, συμπεριλαμβανομένων του δημοκρατικού συστήματος διακυβέρνησής τους και της οικονομίας της αγοράς. Η ένταξή τους θα μπορούσε να εγκριθεί εν μία νυκτί. Παρόλο που η απόφαση θα πρέπει να επικυρωθεί από όλα τα κράτη-μέλη της συμμαχίας, ο κατεπείγων χαρακτήρας της κατάστασης θα μπορούσε να επιταχύνει τη διαδικασία και να ολοκληρωθεί εντός μερικών μηνών.
Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα είναι μια win-win κατάσταση. Οι δύο χώρες θα απολαμβάνουν τις εγγυήσεις ασφαλείας που προβλέπει το Άρθρο 5 στο καταστατικό της Συμμαχίας για τη συλλογική άμυνα, ενώ το ΝΑΤΟ θα διευρύνει τις δυνατότητές του σε μια στρατηγικής σημασίας περιοχή. Αυτή η "ουδέτερη ζώνη" μεταξύ Ρωσίας και των νυν μελών του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να διευκολύνει την αντίδραση της Συμμαχίας στην περίπτωση μιας ρωσικής επίθεσης στις χώρες της Βαλτικής.
Όσο διαρκούν οι διαβουλεύσεις για την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, η προπαγανδιστική μηχανή του Κρεμλίνου θα ανεβάζει στροφές. Θα προειδοποιήσει τη Συμμαχία πως θα υπάρξουν συνέπειες, εάν επιχειρήσει να διευρυνθεί, υποστηρίζοντας πως το ΝΑΤΟ αποσταθεροποιεί την περιοχή και φέρνει τον πόλεμο πιο κοντά.
Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ο μόνος παράγοντας που αποσταθεροποιεί την Ευρώπη είναι ο κ. Πούτιν. Η Ρωσία έβαλε στο στόχαστρο την Ουκρανία και –παλαιότερα– τη Γεωργία, ακριβώς επειδή δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Η στρατηγική της Ρωσίας είναι να απειλεί με κλιμάκωση προκειμένου αφενός να εκφοβίζει τις πιο αδύναμες χώρες και αυτές να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της και αφετέρου να αναγκάζει τις ισχυρές να μένουν αμέτοχες. Στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία, ο κ. Πούτιν απείλησε να πλήξει τις αυτοκινητοπομπές του ΝΑΤΟ που μεταφέρουν οπλισμό στην Ουκρανία και να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αν οι πελάτες της Gazprom δεν πληρώνουν σε ρούβλια. Οι απειλές του δεν υλοποιήθηκαν.
Εάν Σουηδία και Φινλανδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ –ιδιαίτερα όταν δέχονται τέτοιες απειλές– θα δείξουν στον κ. Πούτιν ότι...
ο πόλεμος είναι αντιπαραγωγικός, ότι ο πόλεμος απλώς ενισχύει τη δυτική ενότητα, την αποφασιστικότητα και τη στρατιωτική ετοιμότητα.
Οι δύο σκανδιναβικές χώρες δεν είναι οι μόνες που επανεξετάζουν το δόγμα εξωτερικής πολιτικής δεκαετιών μετά τη ρωσική εισβολή. Παντού στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις αυξάνουν τις στρατιωτικές δαπάνες για να πιάσουν τον στόχο του 2% του ΝΑΤΟ. Καιρός ήταν. Για πάρα πολύ καιρό, οι ΗΠΑ σήκωναν μόνες το μεγαλύτερο μέρος του βάρους για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η πιο σημαντική αλλαγή εξελίσσεται στη Γερμανία. Η άρνηση του Βερολίνου να διοχετεύσει περισσότερους οικονομικούς πόρους στην άμυνα ήταν μια σταθερή πηγή έντασης στους κύκλους του ΝΑΤΟ, ενώ επί προεδρίας Τραμπ οδήγησε σε ρήξη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ενεργοποίησε εν τέλει τη γερμανική κυβέρνηση. Δεσμεύτηκε να δαπανήσει 112,7 δισ. δολάρια για στρατιωτικές προμήθειες και περισσότερο από το 2% του ΑΕΠ της για την άμυνα στο μέλλον. Η Γερμανία αναίρεσε επίσης τη μακροχρόνια πολιτική της να μην εξάγει όπλα σε πεδία συγκρούσεων, μια πολιτική που βασιζόταν στη συλλογική ενοχή και στο τραύμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι νέες θέσεις της χώρας σχετικά με τις στρατιωτικές δαπάνες και τις εξαγωγές όπλων μπορούν να αναδείξουν τον γερμανικό στρατό σε έναν από τους πιο προηγμένους παγκοσμίως.
Οι παραπάνω αλλαγές είναι αξιέπαινες ωστόσο, η Γερμανία οφείλει να κάνει περισσότερα. Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς και άλλοι πολιτικοί ηγέτες εξακολουθούν να καθυστερούν ως προς την επιβολή κυρώσεων και την αποστολή όπλων μεγαλύτερου διαμετρήματος στην Ουκρανία. Αν η Γερμανία σταματούσε όλες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, ο κ. Πούτιν θα αναγκαζόταν να σταματήσει άμεσα τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Είναι αδιανόητο πως την ώρα που οι Ουκρανοί σφαγιάζονται, τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να στέλνουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε μέρα στα ταμεία του κ. Πούτιν για να αγοράσουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Οι πολιτικοί ηγέτες που αντιτίθενται στο πλήρες εμπάργκο των ενεργειακών εισαγωγών από τη Ρωσία είναι συνένοχοι στα εγκλήματα πολέμου του κ. Πούτιν. Πληρώνουν έμμεσα τους μισθούς εκείνων που διέπραξαν τις θηριωδίες στην Μπούτσα. Ο τερματισμός όλων των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου θα είχε σημαντικό τίμημα, μικρότερο όμως από την συνεχιζόμενη καταστροφή στην Ουκρανία. Σε αυτό το σημείο, η Φινλανδία κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, αφού έχει δεσμευθεί να απεξαρτηθεί από τις ρωσικές ενεργειακές εισαγωγές εντός "εβδομάδων ή μηνών".
Η προηγούμενη στάση αποτροπής του ΝΑΤΟ έναντι της Ρωσίας δεν απέδωσε: ο πόλεμος πλήρους κλίμακας στην Ευρώπη δεν αποφεύθχηκε.
Αν ο κ. Πούτιν νικήσει στην Ουκρανία, μάλλον δεν θα σταματήσει εκεί. Θα συνεχίσει να δοκιμάζει το ΝΑΤΟ όπου βλέπει "αδύναμους κρίκους". Χώρες που είναι ευθυγραμμισμένες με τη δυτική συμμαχία, αλλά δεν προστατεύονται από το Άρθρο 5 –όπως η Σουηδία και η Φινλανδία–, θα βρεθούν ενώπιον κινδύνων.
Τα τελευταία 70 χρόνια, το ΝΑΤΟ αποτελεί το θεμέλιο της ασφάλειας στην Ευρώπη, δημιουργώντας ένα περιβάλλον στο οποίο η ελευθερία και η δημοκρατία μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Ο κ. Πούτιν θέλει να δει το ΝΑΤΟ να γίνεται… ιστορία, ωστόσο οι κινήσεις του στην Ουκρανία δείχνουν γιατί η Συμμαχία είναι απαραίτητη σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου