Η συζήτηση για την παιδεία στην Ελλάδα επιβεβαιώνει εδώ και δεκαετίες το μοτίβο του συλλογικού μας «είναι»: της συχνής εστίασης στο δέντρο παρά στο δάσος. Αισθάνεται κανείς πως ως κοινωνία, αντί να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε δημιουργικά στις προκλήσεις του 21ου αιώνα, μένουμε αγκυλωμένοι στο παρελθόν. Εως και σήμερα αναλωνόμαστε σε έναν ατέρμονα διάλογο γύρω από το άρθρο 16, το άσυλο, και την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς καμία πρόοδο, παρά την ομοφωνία της παραγωγικής πλειοψηφίας. Ωστόσο, ο κόσμος γύρω μας προχωράει εφαρμόζοντας ουσιαστικές εκπαιδευτικές τομές και πειραματίζεται με νέα εκπαιδευτικά μοντέλα προετοιμαζόμενος για τη νέα οικονομία γνώσης.
Εστω ότι λύνουμε το θέμα της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αύριο. Από μόνη της, μια τέτοια μεταρρύθμιση, αν και αναγκαία, δεν είναι επαρκής για τη θωράκιση της χώρας απέναντι στις προκλήσεις και τις απαιτήσεις της νέας οικονομίας. Πρέπει να δούμε το μείζον αυτό εθνικό θέμα υπό το πρίσμα ενός μακροπρόθεσμου και βασισμένου σε δυναμικά και συστημικά μοντέλα τρόπου σκέψης (βλ. «Σχέδια μακράς πνοής για μια ρευστή εποχή», Καθημερινή, 9.10.2018) και να το εντάξουμε ως ακρογωνιαίο λίθο ανάπτυξης στη στρατηγική της χώρας. Πρέπει, επίσης, όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να μετακινήσουμε το «παράθυρο του Overton», δηλαδή των αποδεκτών αντιλήψεων για ένα δημόσιο ζήτημα, έτσι ώστε να γίνει κοινός τόπος πως χρειαζόμαστε συγκεκριμένες τολμηρές κινήσεις.
Το πρώτο βήμα είναι να αξιοποιήσουμε ως Ελλάδα τις ασύμμετρες ευκαιρίες ανάπτυξης σε μια σειρά τομέων.
Συγκεκριμένα στην παιδεία πρέπει να κινηθούμε πέρα από συνθήματα και να πειραματιστούμε με νέα αναδυόμενα εκπαιδευτικά μοντέλα.
Αλλά τι ακριβώς σημαίνει ασύμμετρη ευκαιρία ανάπτυξης;
Πρόκειται περί μεταρρυθμίσεων που δεν απαιτούν εξάντληση πολιτικού κεφαλαίου, συνεπάγονται μικρούς κινδύνους για την κοινωνία και μεγάλες αποδόσεις όσον αφορά τα αποτελέσματα.
Παραδείγματα αποτελούν το αμερικανικό Lambda School (lambdaschool.com) και το φινλανδικό Hive (hive.fi), δύο οργανισμοί e-learning που πρωτοπορούν στο μοντέλο κατανομής εσόδων (revenue sharing). Στο μοντέλο αυτό ο φοιτητής δεν πληρώνει δίδακτρα και έχει τη δυνατότητα να λάβει μηνιαία υποτροφία. Εφόσον μετά το πέρας των σπουδών του βρει δουλειά η οποία προσφέρει απολαβές άνω ενός συγκεκριμένου ορίου, υποχρεούται να πληρώσει πίσω στο εκπαιδευτικό ίδρυμα το 17% του μισθού του για δύο χρόνια. Εάν δεν βρει μια σχετική δουλειά ή βρει κάποια που πληρώνει κάτω του ορίου, τότε δεν επιστρέφει τίποτα. Εχει παρατηρηθεί πως το Lambda School (το οποίο επεκτείνεται στην Ευρώπη) δημιουργεί από μόνο του μια νέα μεσαία τάξη εντός της παγκόσμιας οικονομίας γνώσης, καθώς πολλοί φοιτητές του προέρχονται από αδύναμα οικονομικά στρώματα και εκτινάσσονται στα ανώτερα στρώματα της μεσαίας τάξης εντός δύο ετών.
Ενα άλλο «μοντέλο-πείραμα» είναι το ελληνικό Afixis (afixis.org), ένα εκπαιδευτικό startup που ιδρύθηκε από δύο φοιτητές Νομικής και δημιουργεί εμβυθιστικά και διαδραστικά προγράμματα συγκεκριμένων θεματικών (ρητορικής, εικονικών δικών, έως και προσομοίωση της Βουλής) για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και μέσω αξιολόγησης συνδέει τους καλύτερους συμμετέχοντες κάθε προγράμματος με την αγορά εργασίας. Παράλληλα, απόφοιτοι της προσομοίωσης της Βουλής του Afixis έχουν ήδη εκλεγεί στην τοπική αυτοδιοίκηση και διεκδικούν αξιώματα στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Τέλος, ως μέτρο αντιστροφής του «brain drain» θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε τις «υποτροφίες υπηρεσίας», με τις οποίες...
καινοτομούν η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η πολιτεία παρέχει τη χρηματοδότηση για την παρακολούθηση κορυφαίων διεθνών πανεπιστημίων σε αντάλλαγμα με την υποχρεωτική υπηρεσία μετά το πέρας των σπουδών σε κάποιον δημόσιο οργανισμό ή συμβαλλόμενο ιδιωτικό εντός της επικράτειας.
Εάν θέλουμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος και να πάμε πραγματικά μπροστά ως χώρα, πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτές τις ασύμμετρες ευκαιρίες ανάπτυξης και να επενδύσουμε στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας.
* Ο κ. Γιώργος Αχιλλιάς είναι σύμβουλος ψηφιακής στρατηγικής εταιρειών FTSE 100.
** Ο κ. Απόστολος Παπαδόπουλος έχει εργαστεί σε εταιρείες τεχνολογίας και σε κορυφαία πανεπιστήμια στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου