ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ: Η Μεγαλόχαρη και ο Ελληνισμός

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΟΛΕΒΑ

Μεγαλόχαρη, Υπέρμαχος Στρατηγός, Πορταΐτισσα, Αξιον Εστί, Παραμυθία, Γοργοϋπήκοος, Φοβερά Προστασία, Οδηγήτρια. Αυτά και δεκάδες άλλα προσωνύμια έχουν αποδώσει η Εκκλησία και ο ορθόδοξος ελληνικός λαός στην Παναγία, την προστάτιδα όλων μας. Καθώς ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε την Κοίμηση της Θεοτόκου, το Πάσχα του καλοκαιριού, καλό είναι να θυμηθούμε τρεις μεγάλους ποιητές τους διαχρονικού Ελληνισμού, οι οποίοι ύμνησαν τη Μεγαλόχαρη καθένας με τον τρόπο του.
 
 

Τον 13ο αιώνα, όταν οι Δυτικοί σταυροφόροι είχαν καταλάβει την πρωτεύουσα της Ρωμανίας (Βυζάντιο), την Κωνσταντινούπολη, τη νόμιμη συνέχεια των αυτοκρατόρων διαφύλαξαν οι κυβερνήτες της αυτοκρατορίας της Νικαίας στη Μικρά Ασία. Γιος του σπουδαίου αυτοκράτορος και αγίου της Εκκλησίας μας Ιωάννου Βατάτζη ήταν ο Θεόδωρος Β' Λάσκαρις. Κυβέρνησε από το 1254 έως το 1258 και τόνισε στα κείμενά του την ελληνικότητα του κράτους και του λαού, καθώς και την πίστη του στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Τα σοβαρά προβλήματα της υγείας του τον οδήγησαν να συνθέσει τον θαυμάσιο Μέγα Παρακλητικόν Κανόνα προς την Υπεραγίαν Θεοτόκον, τον οποίο ψάλλουμε αυτές τις ημέρες στους ναούς μας:
«Καταιγίς με χειμάζει των συμφορών, Δέσποινα, και των λυπηρών τρικυμίαι καταποντίζουσιν, αλλά προφθάσασα χείρα μοι δος βοηθείας, η θερμή αντίληψις και προστασία μου» !

 

Σε μια άλλη δύσκολη για το έθνος περίοδο, μετά την πτώχευση του 1893 και την ήττα του 1897, ο Κωστής Παλαμάς αναλαμβάνει να ανορθώσει το εθνικό φρόνημα και γράφει το επικό ποίημά του «Η φλογέρα του βασιλιά», αναφερόμενο στη νίκη του Βασιλείου Β' του Μακεδόνος, το 1014, επί των Βουλγάρων. Αποκρυσταλλώνοντας τη συνέχεια του Ελληνισμού μέσω του Βυζαντίου και του 1821, ο Παλαμάς υμνεί την Υπέρμαχο Στρατηγό ως εξής:
«Ω Στρατηλάτισσα Κυρά, σ' εσέ τα νικητήρια, Μακεδονίτισσα, Αθηναία, Πολίτισσα. Η Βλαχέρνα γιομάτη από το θάμα σου. Του Σκύθυη ω καταλύτρα... της γης Παρηγορήτρα».

 

Στις σκληρές ημέρες του 1941, ο ποιητής και αργότερα νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης κατέγραψε την εξής σκηνή (Δοκιμές Α', σελ. 178): «Θυμάμαι την ημέρα που μας κήρυξαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Το πλήθος που ζητωκραύγαζε στην οδό Σταδίου σώπασε ξαφνικά κι έπειτα άρχισε να τραγουδά με μια βαριά μεγάλη φωνή: "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια". Αυτό και μόνο. Αλλά αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να καταλάβει κανείς πως ο πόλεμος τούτος δεν ήταν σημερινός, ούτε χτεσινός. Ηταν ο αιώνιος πόλεμος της Ελλάδας όλων των καιρών για την ανθρώπινη αξία».

 

Είναι ο ίδιος ποιητής που το 1953 εμπνεύσθηκε από τον Κύπριο άγιο Νεόφυτο και έγραψε...

«για την ψυχή του ανθρώπου, καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού, που είχε στα μάτια ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης»!