«Κανένα κράτος-μέλος δεν έφυγε ποτέ από την Ευρωπαϊκή Ενωση, οπότε αυτή η κατάσταση δεν έχει προηγούμενο και είναι απρόβλεπτη». Είναι η βασική εισαγωγή σε έγγραφο που διανεμήθηκε πριν από μερικές ημέρες σε συγκεκριμένα πρόσωπα στην έδρα της Κομισιόν σε περίπτωση Brexit. Και είναι μόνον ενδεικτική της αμηχανίας της Ευρώπης, σε περίπτωση που το Λονδίνο αποφασίσει να ακολουθήσει αυτοβούλως τον δρόμο της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Απόδειξη της ευρωπαϊκής αμηχανίας είναι και το γεγονός ότι στα σχετικά non paper που έχουν μοιραστεί εδώ και ημέρες σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους του Μπερλεμόντ, υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ενωση. Αλλά ελάχιστα για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί την επαύριο ενός Brexit. Οι Ευρωπαίοι πλέουν σε αχαρτογράφητα νερά, όπως συνέβη και το περασμένο καλοκαίρι, όταν το Grexit είχε υιοθετηθεί ως απειλή και από τον ίδιο τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Η ειρωνεία είναι ότι, αν συμβεί το Brexit, θα ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία που θα ακολουθείτο και στην περίπτωση ενός Grexit, με την ενεργοποίηση του περίφημου άρθρου 50, που προβλέπει τη δυνατότητα ενός κράτους-μέλους να φύγει από την Ενωση εφόσον το επιθυμεί (και όχι να το αποβάλουν). Το άρθρο ορίζει ότι ένα κράτος-μέλος μπορεί να αποφασίσει την αποχώρησή του από την Ενωση και η Ενωση να αρχίσει διαπραγματεύσεις για να καθορίσει τις μελλοντικές της σχέσεις με το κράτος-μέλος. Για το κράτος-μέλος που επιλέγει την έξοδο οι συνθήκες παύουν να ισχύουν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης ή, αν δεν υπάρχει συμφωνία, δύο χρόνια μετά τη γνωστοποίηση της απόφασης, εκτός και αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το κράτος-μέλος, αποφασίσει ομόφωνα την παράταση της προθεσμίας.
Η συγκεκριμένη πρόβλεψη τέθηκε σε ισχύ με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Μέχρι τότε η βασική φιλοσοφία της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν το αμετάκλητο του χαρακτήρα της συμμετοχής στην Ε.Ε. Αυτό είναι μάλλον και το ισχυρότερο πολιτικό πλήγμα για την Ενωση την επαύριο ενός Brexit. Δίνεται το μήνυμα ότι η συμμετοχή στην Ε.Ε. δεν είναι αμετάκλητη. Αν το μήνυμα αφορά μεγάλες χώρες όπως η Αγγλία, αφορά ακόμη περισσότερο μικρότερες χώρες, οι οποίες θεωρούνται και αδύναμοι κρίκοι, όπως η Ελλάδα.
Ο μεγαλύτερο φόβος των Βρυξελλών μπροστά σε ένα Grexit πέρυσι τον Ιούλιο ήταν ότι δεν υπήρχε προηγούμενο εξόδου χώρας από την Ενωση, πόσο μάλλον από το ευρωσύστημα. Με το Brexit θα υπάρχει ένα κακό προηγούμενο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως οδικός χάρτης για το μέλλον.
Θα μπορούσε το Brexit να προκαλέσει μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα ένα Grexit;
Δύσκολο να προβλεφθεί. Ομως...
ήδη σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένου του Βερολίνου, υπάρχει προβληματισμός και ανησυχία ότι μία από τις συνέπειες της εξόδου θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στις όποιες ελπίδες της ελληνικής οικονομίας για ανάκαμψη.
Τους ίδιους φόβους, εξάλλου, μοιράζεται και η κυβέρνηση, που απεύχεται ένα Brexit. Και φυσικά, ούτε λόγος για πολιτική διαπραγμάτευση σε μια περίοδο όπου η Ευρώπη θα στραφεί στον χειρισμό προβλημάτων που αφορούν την ύπαρξή της.
Πάντως, μέχρι στιγμής, νομικά η συμμετοχή ενός κράτους-μέλους στην Ευρωζώνη είναι (σύμφωνα με το άρθρο 140, παράγραφος 3) αμετάκλητη. Και τα σενάρια που συζητούνταν πέρυσι το καλοκαίρι για την πιθανότητα αποβολής κράτους-μέλους από την Ενωση αφορούν μόνον την προσωρινή αναστολή δικαιωμάτων (συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο). Ωστόσο, ακόμη και αυτή είναι προσωρινή και αφορά συνήθως παραβάσεις σε θέματα δικαιωμάτων (σοβαρή και διαρκής παραβίαση του άρθρου 2). Το εν λόγω άρθρο υιοθετήθηκε μόνο μία φορά: όταν η Ευρώπη θέλησε να τιμωρήσει την Αυστρία επειδή συμπεριέλαβε το ακροδεξιό κόμμα του Γεργκ Χάιντερ σε συνασπισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου