Ας δοκιμάσουμε να μας κυβερνήσει και η γερόντισσα. Όλα τα άλλα τα έχουμε δοκιμάσει. Τι μπορεί να πάει στραβά; https://t.co/vcO25cELYJ
— Γκρου 🇪🇺🇺🇦 (@OratiosPoulos) December 16, 2025
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ
Τι είναι άραγε ένα κόμμα;
Είναι ένα μαντρί πολιτών που οφείλουν να διαπνέονται απ’ τις ίδιες, λίγο πολύ θολές αντιλήψεις;
Είναι ένα κοπάδι ψηφοφόρων ανάλλαχτο μέσα στον χρόνο που το χειραγωγεί ένας τσομπάνης – αρχηγός;
Είναι μια ιδέα; Κάτι μεταφυσικό, υπεράνω των οπαδών, που υπάρχει και χωρίς αυτούς, ή αυτοί έρχονται και παρέρχονται, όπως και οι αρχηγοί, αλλά η ιδέα μένει να αιωρείται αυτόνομη και εν εαυτή περιμένοντας άλλους διερχόμενους πελάτες να γίνουν το επόμενο, πρόσκαιρο εκκλησίασμα;
Τι είναι επιτέλους ένα κόμμα;
Πώς νοείται;
Είναι κάτι υλικό, ιδεατό, ή νατουραλιστικό ημισκούμπριο;
Και αν δεν έχουμε ακόμα ορίσει τι ακριβώς είναι, πώς γίνεται κι ένα σωρό κόσμος θέλει να στήσει καινούργια κόμματα, να μας σώσει από έτερους σχηματισμούς που πιστεύουν πως κατά βάθος είναι κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι, αγνοώντας την έννοια του καθεαυτού κόμματος με ανάλλαχτη ούγια, αλλά με αλλαγμένο αρχηγό (Βαρούφας) σε άλλο χρόνο; (Ναι, αλλά τίποτε δεν είναι αυτό που ήταν αρχικά – και συχνά η νυν αλεπού διετέλεσε πρώην καλόγρια).
Είναι πράγματι δύσκολο να ορίσεις τι εννοούμε όταν λέμε «κόμμα».
Το νταλαβέρι ξεκινάει συνήθως από κάποιον που μαζεύει και πεντέξι άλλους, συνήθως πρώην αυλή του, που τον μαρσάρουν, του φουσκώνουν το «εγώ» και λένε όλοι μαζί «γεννηθήτω κόμμα». Και γίνεται, ω του θαύματος, ένα νέο κόμμα, όπως στον γάμο εν Κανά. Δεξιό κόμμα, πασοκικό, κομμουνιστικό, κυνηγών, κυνηγημένων, οτιδήποτε. Και μετά αυτός ο αρχικός σχηματισμός αυτονομείται σιγά σιγά ως ιδέα και μεταφυσική υπόσταση και υπάρχει από μόνο του, ερήμην, ενώ όλοι φροντίζουν να του δώσουνε μια μαγική αξία, υπεράνω και εκείθεν, κάτι σαν το Αγιο Πνεύμα, τις αθλητικές ομάδες, ή σαν μια πίστη που ξεπερνάει τα γήινα και γίνεται κάποιος -ισμός, ενώ κατά βάθος πάντα είναι μια βασική, απλή σύναξη πέντε ανθρώπων μέσα στον χρόνο.
Αλλά κάποτε φεύγουν τα κουκιά, φεύγουνε και οι ψείρες – δες πόσα κόμματα έχουνε εξαφανιστεί στο παρελθόν κι έχουνε γεννηθεί νέα, διότι, είπαμε: ειδικά στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο μπορεί να φτιάξει ο κάθε φέρελπις και να έρθει, για λίγο, να μας σώσει έφιππος σε κάλαμον, ή σε υβριδικό όχημα. Μετά, αφού εκείνος μας σώσει επαρκώς, έρχεται ο επόμενος.
Σώσος και Σωσώ, Σώτερ, σοί τονδ’ ανέθηκαν, Σώσος μεν σωθείς, Σωσώ δ’ ότι Σώσος εσώθη (κατά το γνωστό).
Δηλαδή ένα κόμμα δεν είναι κάτι στατικό, κρυσταλλωμένο κι ανέγγιχτο μέσα στον χρόνο, αλλά ένας οργανισμός εν κινήσει σε διαρκή μετασχηματισμό και αλλαγή (εντός πλαισίων, βέβαια), ένας αστερισμός από υποκείμενα που επηρεάζονται, μεταλλάσσονται, φεύγουν, έρχονται, ανανεώνουν τις ιδέες τους ή όχι, στηρίζουν, πείθονται, ή δυσαρεστούνται, αλλάζουν άποψη. Ερχονται άλλοι, πεθαίνουν, αντικαθίστανται από έτερους και διαρκώς μέσα σε νέες συγκυρίες. Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα σμάρι ίδιων ανθρώπων φυλακισμένων σε κάποια κάψουλα που διαφεύγει τη φθορά, ή μια αίρεση κλεισμένη σε απόκοσμη σπηλιά. Είναι ένας ζων αστερισμός που δεν μένει ποτέ ως είχε, αλλά υπό την πίεση και τους κολάφους της συγκυρίας και της Ιστορίας και των νέων πέριξ συσχετισμών αλλοιώνεται, προσαρμόζεται, και μεταβάλλει τις ιδέες του. (Οπως το ΠΑΣΟΚ που επηρέασε τα πάντα και τώρα δυσκολεύεται να επηρεάσει τον εαυτό του).
Βασική μέριμνα, δε, ενός κόμματος είναι η όσο γίνεται μεγαλύτερη διάδοση των ιδεών του ώστε να φτάσει σε ένα ποσοστό ισχύος που θα του επιτρέψει να πάρει την εξουσία – δηλαδή ένα κόμμα δεν είναι αυτοσκοπός, δεν φτιάχνεται για να επαληθεύει τις άκαμπτες και ανάλλαχτες ιδέες του απλώς, αλλά για να πάρει τη διακυβέρνηση, με τη διείσδυση στα άλλα κόμματα, την όποια προσαρμογή, τη δέουσα συστηματική επιρροή και διήθηση των γειτονικών κομμάτων.
Στόχος του πάντα η εξουσία μέσα από τη διεύρυνση. Η εμμονή σε κάποια δήθεν ιδεολογική καθαρότητα (πώς ορίζεται, πώς μετριέται και ποιος αυθαίρετα κάνει ότι την εκφράζει;) σημαίνει εξασφαλισμένη στασιμότητα και μελλοντική συρρίκνωση και μαρασμό – σαν ένα σκυλί που λιάζεται και γλείφει διαρκώς το πουλί του μέσα στην αυτάρκεια της φτώχειας του.
Οι ιδέες, εξάλλου, δεν γεννιούνται από μόνες τους. Κάποιος τις συλλαμβάνει και ζούνε κι αυτές τη μοίρα τους μέσα στη διαρκή αλλοίωση του χρόνου. Μετά έρχεται κάποιος άλλος με πιο νέες ιδέες.
Αλλά ακόμα και οι ευζωνικότεροι σβήνουν κάποτε όπως και οι ιδέες ως αρχικά είχαν, και τα πάντα γίνονται κάτι άλλο, όπως και οι ιδεολογίες, οι ερμηνείες τους και η εφαρμογή τους, εφόσον έχει αλλάξει η δομή της κοινωνίας, τα ήθη, η τεχνολογία, οι σχέσεις, τα πάντα – άρα ποιος θα ζητήσει κάποια δήθεν αρχική δεξιά ή αριστερή καθαρότητα και με ποια σταθμά;
Και από πότε έγινε θεωρητικός ο κάθε θείος και με ποια εργαλεία και με ποια τραβηγμένα χειρόφρενα θα κρίνει;
Εξάλλου ένα κόμμα, αν είναι σοβαρό βοηθάει όντως την πατρίδα, αλλά μπορεί να γίνει και μπουζουριέρα φανατικών, ημίαιμων, μισοπυροβολημένων και sui generis.
Διότι, άλλο φρόνημα και άλλο μπακλαβάς. Κι ένα κόμμα...
εύκολα το στήνεις – να, απόψε, μπορούμε κι εμείς να φτιάξουμε ένα.
Μετά τι γίνεται; (Η σωτηρία μας αργεί;).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου