Πέθανε ο Τζίμι Κάρτερ σε ηλικία 100 ετών και δύο μηνών...Όταν είχε εκλεγεί στο ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ στην Κύπρο χτυπούσαν τις καμπάνες ότι θα απελευθέρωνε το νησί απο τους Τούρκους...Τέτοιοι αιθεροβάμονες εμείς...
— Panagrod (@Panagrod21) December 29, 2024
Γράφει ο ΑντώνηςΚλάψης
Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και συνιδρυτής του Strategic Governance Lab.
Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές παραδοσιακά προκαλούν το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινής γνώμης. Συνήθως το ενδιαφέρον αυτό συνδέεται με την προσδοκία ή τον φόβο (ανάλογα με την περίπτωση) αλλαγών στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά (αντίστοιχα) τη διεθνή θέση της Ελλάδας, ιδίως σε συνάρτηση με την Τουρκία. Από τον γενικό κανόνα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση η εκλογική αναμέτρηση του 1976 ανάμεσα στον εν ενεργεία Ρεπουμπλικανό πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ και τον δημοκρατικό ανθυποψήφιό του Τζίμι Κάρτερ. Πολύ περισσότερο που επρόκειτο για τις πρώτες προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο η συμπάθεια υπέρ του Κάρτερ ήταν διάχυτη. Ο Φορντ είχε διαδεχθεί στον Λευκό Οίκο τον Ρίτσαρντ Νίξον και είχε διατηρήσει ως υπουργό Εξωτερικών τον Χένρι Κίσινγκερ. Αυτό και μόνο αρκούσε για να τον καταστήσει κόκκινο πανί στα μάτια των περισσότερων Ελλήνων.
Αντίθετα, ο Κάρτερ έμοιαζε να βρίσκεται πολύ πιο κοντά στις ελληνικές θέσεις. Κατά την προεκλογική περίοδο είχε κατ’ επανάληψη επικρίνει δημόσια την κυβέρνηση των Ρεπουμπλικανών για την πολιτική που ακολουθούσε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και για την αδράνειά της στο Κυπριακό, ενώ είχε ταχθεί ρητώς υπέρ της ανάγκης η διευθέτηση όλων των ζητημάτων στο Αιγαίο και στην Κύπρο να γίνει στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, είχε δεσμευτεί πως, εφόσον εκλεγόταν, θα κατέβαλλε κάθε προσπάθεια για την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής από την Κύπρο και για την αναζήτηση λύσης που θα σεβόταν την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών της, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της πλειοψηφίας.
Εάν η Τουρκία δεν επιδείκνυε καλή θέληση, ο Κάρτερ ήταν κατηγορηματικός: η Αγκυρα δεν θα έπρεπε να αναμένει καμία βοήθεια από την πλευρά της Ουάσιγκτον.
Το ελληνοαμερικανικό λόμπι, το οποίο μόλις μετά την τουρκική εισβολή είχε αρχίσει να παίρνει συγκεκριμένη μορφή, στήριξε ολόθερμα τον Κάρτερ. Η ελληνική αισιοδοξία ήταν σχεδόν ασυγκράτητη και έγινε ακόμα μεγαλύτερη όταν ο Κάρτερ επικράτησε στις κάλπες έναντι του Φορντ. Στην Ελλάδα και στην Κύπρο η ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό. Οι καμπάνες πολλών εκκλησιών σήμαναν χαρμόσυνα, με την εδραία πεποίθηση ότι η αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας στις ΗΠΑ θα σηματοδοτούσε θετικές εξελίξεις τουλάχιστον στο Κυπριακό. Πέρα από το τυπικό τηλεγράφημα συγχαρητηρίων προς τον Κάρτερ, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ εξέφρασε δημόσια τη μεγάλη χαρά του για το εκλογικό αποτέλεσμα, η οποία ήταν τόσο πηγαία ώστε κήρυξε την ημέρα άτυπη αργία για το προσωπικό του γραφείου της προεδρίας. Οι περισσότερες κυπριακές εφημερίδες κυκλοφόρησαν με πηχυαίους πανηγυρικούς τίτλους. Εως και η «Χαραυγή», επίσημο όργανο του ΑΚΕΛ, σημείωνε ότι ήταν «δικαιολογημένη μια ικανοποίηση από το εκλογικό αποτέλεσμα στις Ηνωμένες Πολιτείες» και πως η Κύπρος έπρεπε όσο μπορούσε να επωφεληθεί «απ’ την αλλαγή που παραμέρισε τον μισητό μαέστρο της διεθνούς δολοπλοκίας κ. Κίσιντζερ».
Ο ίδιος ο Κάρτερ φάνηκε να δικαιώνει τις μεγάλες ελληνικές προσδοκίες, καθώς αμέσως μετά τη νίκη του έσπευσε να δηλώσει ότι θα τηρούσε κατά γράμμα τις υποσχέσεις που είχε απλόχερα δώσει κατά την προεκλογική περίοδο. Ομως, η προσγείωση των Ελλήνων στη σκληρή πραγματικότητα δεν άργησε να έρθει.
Οταν πια ανέλαβε τα προεδρικά του καθήκοντα, ο Κάρτερ ΔΕΝ φάνηκε συνεπής στις δεσμεύσεις του.
Αντίθετα, επί των ημερών του έγινε η άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων προς την Τουρκία που είχε επιβληθεί το 1975 από το αμερικανικό Κογκρέσο.
Η εξήγηση ήταν κυνικά απλή: η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ…
δεν χαράσσεται με γνώμονα τα συναισθήματα ή την προσήλωση σε ιδεαλιστικές αρχές, αλλά πολύ περισσότερο στη βάση της εξυπηρέτησης εθνικών συμφερόντων.
Τον Ιανουάριο του 1965, σε κύριο άρθρο της η εφημερίδα «Ελευθερία» του Πάνου Κόκκα είχε ευχηθεί η απογοήτευση που είχε νιώσει τότε η ελληνική κοινή γνώμη από τη φιλοτουρκική μεταστροφή της σοβιετικής πολιτικής στο Κυπριακό να γινόταν «μάθημα πικρού πολιτικού ρεαλισμού προς τους Ελληνας, τον λαόν αυτόν των αιωνίων εφήβων». Προφανώς το 1976 η ενηλικίωση των περισσότερων Ελλήνων δεν είχε έρθει ακόμα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου