Συγγενείς θυµάτων, άτομα με σχετικά τραύματα αλλά και απλοί θεατές είχαν πολλά (και κακά) να πουν για το Dahmer, την εξαιρετικά δημοφιλή νέα σειρά που περιγράφει τη ζωή και τα εγκλήματα του κανίβαλου-δολοφόνου Τζέφρι Ντάμερ από το Μιλγουόκι, μεταξύ 1978 και 1991.
Δεν έχουν άδικο· τα θεάματα που αναβιώνουν στυγερά εγκλήματα και υποστασιοποιούν ψυχοπαθείς εγκληματίες συχνά παρουσιάζουν προβληματικά γνωρίσματα: αλλοιώνουν τα πραγματικά γεγονότα, προσβάλλουν τα βιώματα των θυμάτων και την ιστορική καταγραφή τους, ειδωλοποιούν ή εξανθρωπίζουν τον δράστη και μετατρέπουν τη βία σε καλλιτέχνημα. Το τελευταίο σημαίνει ότι η κοινωνική και εγκληματική διάσταση της φρίκης ξεθωριάζει, και στη θέση της θριαμβεύει η ατμόσφαιρα, η κινηματογραφικού τύπου σαγήνη και αγωνία: Αραγε θα καταφέρει ο Τζέφρι να παγιδεύσει το θύμα του; Θα του φάει την καρδιά πριν ή αφού η γειτόνισσα αντιληφθεί ότι κάτι περίεργο συμβαίνει; Πόσο πιθανό είναι το θύμα να ξεφύγει εγκαίρως;
Εν τω μεταξύ, μιλάμε για αληθινούς ανθρώπους· όσοι βρέθηκαν στον δρόμο του Τζέφρι δεν ήταν προϊόντα άκοπης μυθοπλασίας, αλλά υπαρκτά πρόσωπα που χάθηκαν ξαφνικά, μέσα σε μία παραφορά άφατης αδικίας. Δεν έχουν περάσει πια και τόσα χρόνια από τότε· η εμπειρία δεν έχει απονευρωθεί· κάποιοι πονάνε ακόμα.
Από την άλλη, στη σειρά Dahmer πρέπει να αναγνωριστεί μία αντικειμενική αρετή: το γεγονός ότι ρίχνει –και όχι κατά τύχη– φως σε πλευρές της υπόθεσης που μεγάλο μέρος του κόσμου είχε παραγνωρίσει, αναδεικνύει διά της καλλιτεχνικής αναψηλάφησης όλες εκείνες τις παραμέτρους που παραμένουν επίκαιρες. Η μέθοδος του κακοποιού, το κοινωνικό πλαίσιο της δράσης του, η επιλογή των θυμάτων του, η στάση των Αρχών απέναντί του μπορούν να δώσουν χρήσιμα μαθήματα –ειδικά στην προηγμένη εποχή του #MeToo και των μαζικών καταγγελιών– σε όσους ενδιαφέρονται να μάθουν πώς το κακό αναπτύσσεται και στεριώνει: ο Τζέφρι δεν έπεφτε πάνω στα θύματά του ως διά μαγείας, αντιθέτως, τα διάλεγε με κριτήριο τη μειωμένη δυνατότητά τους να αντισταθούν και να ζητήσουν βοήθεια· η έφεσή του σε σκουρόχρωμους νεαρούς άντρες με μειονοτική καταγωγή δεν ήταν κάποιου είδους φετίχ, αλλά υπολογισμός: χτυπούσε εκεί που του ήταν πιο εύκολο.
Η μακρά διάρκεια της δράσης του δεν προέκυψε από τη σατανική του δεξιοτεχνία, αλλά από το λευκό του προνόμιο κι από την αδιαφορία της αστυνομίας απέναντι στα δεινά των μη προνομιούχων. Κάθε σταθμός στην παρανοϊκή του διαδρομή έχει κι από μία εξήγηση και κάθε εξήγηση ήταν κι από ένα εργαλείο πρόβλεψης πολλών εγκλημάτων που ακολούθησαν και θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.
Παρακολουθώντας κανείς τα επεισόδια της σειράς, δεν μπορεί να συγκρατήσει και μία ακόμη, αντιδημοφιλή παρατήρηση:
Τα θύματα του Ντάμερ φαίνεται να προσελκύονται με τρομακτική ευκολία από τον δράστη, σε βαθμό που αυτός μοιάζει να μην κάνει καν προσπάθεια· υπάρχει μία περιρρέουσα αφέλεια, δηλαδή, που μπορεί μεν να αποδοθεί στις δημιουργικές ελευθερίες των σεναριογράφων, αλλά, κατά μία άλλη έννοια, ίσως συνδέεται με μία κουλτούρα ελλιπών αντιστάσεων στη θελκτικότητα του εν δυνάμει κακοποιητικού στοιχείου.
Η γκροτέσκα ιστορία του κανίβαλου-δολοφόνου περιγράφει με αιματηρή παραστατικότητα κάτι που οι κοινωνίες πασχίζουν ακόμη και σήμερα να χωνέψουν: ότι η κακοποίηση δεν λαμβάνει χώρα σε κενό αέρος, ούτε πέφτει από τον ουρανό σαν κεραυνός σε όποιο κεφάλι περνάει από κάτω· πολλές φορές τα θύματα βρίσκονται ήδη εκεί, ήδη θυματοποιημένα, ήδη έτοιμα να κεραυνοβοληθούν: το ανήλικο αγόρι που ήθελε να βγάλει λίγα λεφτά για την οικογένειά του, ο κωφάλαλος, κοινωνικά αποκλεισμένος που έψαχνε έναν σύντροφο που θα τον αποδεχθεί, ο νεαρός που έμεινε με το αυτοκίνητό του και εμπιστεύτηκε την καλοσύνη των ξένων, όλοι τους υπήρξαν ευάλωτα τέκνα μιας παγιωμένης κοινωνικής ανισότητας. Κι αν το παράδειγμά τους είναι αρκετό για να βοηθήσει έστω κι ένα υποψήφιο θύμα σήμερα να προφυλάξει τον εαυτό του, χαλάλι οι στολές Τζέφρι Ντάμερ που κυκλοφόρησαν για το φετινό Χαλοουίν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου